1 oktober 2004 door Annelou de Vries
Ik heb een zoon van 16. Sinds kort is hij erg onzeker en bij het buiten zijn voelt hij de nabijheid van personen die er dan niet zijn. Als het zo doorgaat, durft hij op den duur de straat niet meer op.
Weet u hoe ik hem hiermee kan helpen?
U gaf helaas weinig informatie; ik moet dus heel voorzichtig in mijn antwoord zijn. Er kunnen verschillende dingen aan de hand zijn, variërend van onschuldig tot ernstig. Uw zoon helpen begint in ieder geval bij duidelijker krijgen wat er bij hem speelt. De vragen die ik mijzelf stel (en die ik hieronder zal noemen), kunt u hem misschien ook stellen.
Het allerbelangrijkste is te weten hoe hij verder functioneert. Gaat het goed op school, heeft hij vrienden, heeft hij een hobby of een baantje? Slaapt hij goed en eet hij goed? Gebruikt hij niet overmatig veel alcohol, blowt hij niet te veel en gebruikt hij geen andere middelen? Vindt u dat hij verder wel vrolijk is?
Als daar allemaal geen zorgen over zijn, dan is er meestal niets ergs aan de hand. Maar als de prestaties op school minder zijn geworden, als hij zich steeds meer aan het terugtrekken is, als u hem somber of down vindt, of als hij niet goed voor zichzelf zorgt, dan heeft u meer reden om zich zorgen te maken.
U vertelt dat hij, nog maar kort, erg onzeker is. Is er misschien iets gebeurd? Heeft hij daadwerkelijk iets te vrezen? Is hij in de buurt in de problemen gekomen waardoor hij zich liever niet meer buiten vertoont? Heeft hij reden om te verwachten dat mensen hem opwachten? Of heeft hij iets gedaan waarvoor hij zich erg schaamt?
Het kan al erg opluchten als het mogelijk is om hierover met hem in gesprek te komen. Afhankelijk van wat er gebeurd is, kunt u hem misschien helpen om zich weer minder onzeker te voelen en weer naar buiten te durven.
Verder vraag ik me af of dit een plotselinge verandering is, of dat dit al langer speelt. Is hij altijd al een onzekere en misschien wat teruggetrokken jongen geweest? Bedoelt hij misschien dat hij het gevoel heeft dat mensen hem vreemd of raar vinden?
Het kan zijn dat hij nu zo angstig en verlegen is geworden dat hij het liever vermijdt om met anderen geconfronteerd te worden. Jongeren zijn vaak erg gevoelig voor de mening van anderen, en de druk van leeftijdgenoten kan hoog oplopen.
Als dit het geval is, kunt u uw zoon uitleggen dat het niet helpt om niet meer naar buiten te gaan. Sterker nog: dat de angst daar meestal alleen maar erger van wordt.
Ook zou ik willen weten wat voor vrienden hij heeft en wat zijn interesses zijn. Heeft hij misschien contact met mensen die geloven in paranormaliteit of gaat hij om met vrienden die gothic zijn? Of heeft hij via internet contact met forums die zich hierin interesseren?
Adolescenten kunnen hier erg door gegrepen zijn, maar het kan ook beangstigend zijn om bezig te zijn met bovennatuurlijke krachten en contact te leggen met magische personen of het oproepen van geesten.
Misschien kunt u hem duidelijk maken dat het niet handig is om hier zo in op te gaan dat hij de straat niet meer op durft, en dat hij zich er een poosje wat minder mee bezig moet houden.
Ten slotte: wat bedoelt hij eigenlijk met het voelen van nabijheid van personen die er dan niet zijn? Voelt hij ze letterlijk, op zijn huid, of bedoelt hij meer dat hij het gevoel heeft dat er mensen zijn die op hem letten? Is hij bang voor specifieke mensen? Realiseert hij zich steeds dat wat hij voelt niet reëel is, of heeft hij ook wel eens het idee dat de mensen echt aanwezig zijn? Heeft hij méér bijzondere ervaringen, zoals het horen of zien van dingen die er niet zijn, het kunnen lezen van gedachten, of het in verbinding staan met iemand?
Als uw zoon er op bepaalde momenten echt van overtuigd is dat hij deze personen op zijn huid voelt, en als het niet lukt om hem van deze gedachte af te brengen, dan spreken we in de psychiatrie van een psychotische belevenis. Hierbij gaat hem om gevoels-ervaringen of ideeën die niet reëel zijn (of die niet passen binnen een bepaalde cultuur), maar waarvan de persoon die ze meemaakt niet is af te brengen.
Onder een psychose vallen: hallucinaties, wanen, en ernstig verward denken of gedrag.
Hallucinaties en wanen, wat zijn dat?
Het hebben van een psychose kan zeer beangstigend zijn, en genoeg reden om niet meer naar buiten te durven.
Psychoses kunnen zeer verschillende oorzaken hebben. Ze kunnen bijvoorbeeld voorkomen bij veelvuldig drugsgebruik en bij ernstige somberheid. Ze kunnen echter ook op zichzelf staan. Dan gaat het om een aangeboren kwetsbaarheid voor het krijgen van psychoses, soms uitgelokt door stress.
Kinderen hebben vrijwel nooit last van psychoses; het begint meestal bij de adolescentie.
Als uw zoon werkelijk last heeft van een aanhoudende psychose en ook verder niet goed functioneert, dan adviseer ik u om psychiatrische hulp te zoeken.
Misschien is het wel moeilijk om uw zoon het nut van zulke hulp te laten inzien; een kenmerk van de psychose is immers dat de persoon die psychotisch is niet van de irrealiteit hiervan te overtuigen is. U kunt dan misschien eerst eens met uw huisarts praten en die de situatie laten inschatten.
Ik hoop echter dat er niets ergs met uw zoon aan de hand is en dat het helemaal niet nodig is om hulp in te schakelen.
Veel succes!
