3 juni 2005 door Nanny Gortzak
Mijn zoon (15 mnd) krijgt borstvoeding en eet redelijk mee met de pot. Bij controle bleek echter dat zijn Hb te laag is. Hij krijgt nu een ijzerpreparaat. [Hb staat voor 'hemoglobine', oftewel de rode kleurstof in het bloed, die ijzer bevat en zuurstof transporteert. Een te laag Hb-gehalte heet in de volksmond 'bloedarmoede' - red.].
Mijn vraag: geeft borstvoeding dan niet voldoende ijzer? En wat kan ik er zelf aan doen, bijvoorbeeld door middel van een dieet? Volgens de arts is het lage Hb-gehalte te wijten aan onvoldoende inname en is er geen pathologische oorzaak.
Waarom krijgt mijn zoon – die geen opvolgmelk maar borstvoeding krijgt, en een redelijke eter is – te weinig ijzer binnen? Met andere woorden: zit er in borstvoeding dan niet genoeg bruikbaar ijzer? En hoe zit dat dan met andere voedingsstoffen?
We genieten beiden van de borstvoeding, maar ik wil hem natuurlijk niet te kort doen. Wat is uw advies?
U vraagt zich af of het nog zinvol en gezond is om borstvoeding te geven, in verband met het lage Hb-gehalte van uw zoon. Het antwoord is ja. Ik zal u dat uitleggen. Daartoe ga ik eerst in op het 'normale' geval (als er geen bloedarmoede is), en daarna op het bijzondere geval, als er wél sprake is van bloedarmoede, zoals bij uw zoon.
Moedermelk bevat minder ijzer dan – bijvoorbeeld – opvolgmelk. Op het eerste gezicht zou je dus kunnen denken dat moedermelk onvoldoende ijzer aan de baby geeft. Toch is dat niet waar.
Een gezonde baby die op tijd geboren is, krijgt vanuit de zwangerschap een voorraadje ijzer mee dat goed is voor ongeveer 6 maanden. In die eerste 6 maanden krijgt een baby echter ook nog moedermelk, waar eveneens ijzer in zit. Dit ijzer wordt heel goed opgenomen door de baby, omdat het tweewaardig ijzer is (waarover straks meer).
Het oorspronkelijke voorraadje, plus de extra ijzer in de moedermelk, zorgen ervoor dat de baby niets te kort komt en dat er geen bloedarmoede optreedt.
In de praktijk blijkt dat gezonde baby's die langer dan 6 maanden uitsluitend moedermelk krijgen, meestal een goed Hb-gehalte hebben en dus geen tekort aan ijzer hebben.
Maar doorgaans zullen baby's vanaf zo'n 6 maanden ook ander voedsel naast moedermelk krijgen. En daarmee kan wél een probleem ontstaan.
Zoals gezegd wordt de ijzer uit moedermelk goed opgenomen, maar voor de ijzer uit de bijvoeding hangt het ervan af hoe goed die opgenomen wordt. Je hebt namelijk twee soorten ijzer:
Dus: geef je je kind dierlijk (tweewaardig) ijzer, dan is er geen probleem, maar geef je je kind ijzerrijke groente, dan moet je nog wat extra's doen om ervoor te zorgen dat het driewaardige non-heemijzer alsnog wordt opgenomen. Dat kan door het om te zetten naar tweewaardig heemijzer. En dat doe je door het toevoegen (erbij eten of drinken) van zuur, zoals vitamine C of sinaasappelsap.
Af en toe blijkt een baby toch een tekort aan ijzer opgelopen te hebben. Een mogelijke oorzaak kan zijn dat er ontstekingen in de darm zijn opgetreden (virus, bacterie, of (koemelk)allergie), waardoor tijdelijk de opname van voedingsstoffen minder optimaal is geweest, of dat er door de aanwezigheid van bepaalde bacteriën een verhoogde behoefte aan ijzer is ontstaan.
Ook kunnen er bij ernstige ontstekingen, zoals die soms bij allergieën kunnen optreden, kleine bloedinkjes in de darmen optreden, die voor bloedverlies en dus ijzerverlies zorgen. Soms is dat zelfs zichtbaar in de ontlasting (die dan wat zwarter is). Als deze toestand langere tijd duurt, dan kan dat merkbare gevolgen voor het Hb-gehalte hebben.
In verband met het ijzergehalte van uw zoon kunt u het volgende doen:
Als uw zoon bij controle over een paar weken geen verbetering laat zien, dan dient uw arts verder te onderzoeken waarom het ijzerpreparaat niet voldoende heeft gewerkt.
Ook als zich na een tijdje een herhaling van het probleem voordoet, ondanks een goede voeding, dan is het zinvol om verder te onderzoeken waarom dit probleem steeds optreedt.
Zolang niet duidelijk is wat de oorzaak van het lage Hb-gehalte is, is het niet zinvol om te stoppen met de borstvoeding.
Bij allergieën of bepaalde darmziektes is moedermelk de optimale voeding, die beter wordt verdragen (en opgenomen) dan andere voeding en zelfs de verschijnselen van allergieën of andere ziektes kan verminderen.
Soms komen dergelijke problemen pas duidelijk aan het licht wanneer de borstvoeding gestopt is. Bij oudere baby's is het dan vaak een lange en moeilijke weg om weer met de borstvoeding te beginnen. Om die reden is het (actief) beëindigen van de borstvoeding op dit moment niet aan te raden.
