23 december 2004 door Annelou de Vries
Mijn zoon van 7½ zegt sedert een maand vaak dat hij niet meer wil leven en dat hij zichzelf zal wurgen als hij boos is. Op zijn kamer knelt hij dan daadwerkelijk zijn handen rond zijn keel.
Is dit aanstellerij of moeten we het serieus nemen?
Hij is op het randje van hoogbegaafd en zit dan ook een jaar hoger dan zijn andere leeftijdsgenoten. Kan dit er iets mee te maken hebben?
Verder is hij best sociaal maar heel erg bang om iets verkeerd of anders te doen, waardoor hij op zou vallen (vooral tegenover de juffen en de kinderen op school).
U bent waarschijnlijk erg geschrokken toen uw zoon zei dat hij niet meer wilde leven. Het is inderdaad een van de ergste dingen die je van een dierbare kunt horen, of dit nu een kind of volwassene is. Het geeft vaak een angstig, verlammend gevoel.
Om goed te reageren moet u proberen te begrijpen wat hij ermee bedoelt en u afvragen hoe het verder met hem gaat. Hieronder zal ik aangeven hoe u daarbij te werk kunt gaan.
Suïcidale uitspraken ("Ik wil niet meer leven") en suïcidale gedragingen (handen om de nek doen en wurgpogingen) kunnen passen bij een serieuze aandoening, namelijk een depressie.
Wat een depressie inhoudt, kunt u lezen in de aflevering van vorige week. (Zie: Mijn zoon haat school en glijdt af. Hoe kan ik hem gelukkiger maken? (14 jr).) Daarin staat duidelijk beschreven dat ook jonge kinderen kunnen lijden aan langdurige somberheid (van weken tot maanden), niet echt meer plezier kunnen beleven en daarnaast nog slecht slapen, slecht eten, heel donker over zichzelf denken, etc.
Vaak verbaast het mensen dat ook jonge kinderen een depressie kunnen hebben, alhoewel het inderdaad wel minder voorkomt bij jonge kinderen dan bij jongeren en volwassenen.
Als u de symptomen uit de vorige aflevering herkent, dan kunt u het beste de daar gegeven raad opvolgen en hulp gaan zoeken.
Er hoeft echter niet per se sprake te zijn van een depressie. Het kan ook zijn dat uw zoon in principe goed functioneert, zoals u eigenlijk vertelt in uw verhaal. Hij doet het goed op school, vooral wat betreft zijn prestaties, maar ook sociaal.
Het kan dan zijn, en misschien kunt u dat navragen bij uw zoon, dat hij niet echt bedoelt dat hij niet meer wil leven, maar dat hij wel af en toe niet goed weet wat hij in bepaalde situaties moet doen. U vertelde namelijk dat hij zijn uitspraken vooral doet als hij boos is.
Misschien heeft uw zoon het idee dat hij met zijn uitspraak de ruzies kan ombuigen in bezorgdheid om hem. Hij kan bijvoorbeeld op de televisie of bij een volwassene in zijn buurt gemerkt wat een enorme indruk zo'n uitspraak kan maken.
In zo'n geval kun je eigenlijk niet zeggen dat die suïcidale uitspraken aanstellerij zijn. Alleen bedoelt hij er waarschijnlijk iets anders mee dan wat hij zegt.
Ik heb in mijn praktijk meerdere keren meegemaakt dat kinderen zich de inhoud van hun woorden niet goed realiseren. "Ik wil niet meer leven" lijkt dan een uitspraak die vooral aangeeft hoe rot en verongelijkt ze zich op zo'n moment voelen. Ik had bijvoorbeeld eens een jongetje dat mij vertelde: "dat dat bij het leven hoorde, soms voel je je heel slecht en dan wil je even dood".
Het is dan goed om wel aandacht te geven aan de reden van dat rotgevoel, maar de uitspraak ook tot de juiste proporties terug te brengen. En vervolgens datgene te doen wat u denkt dat goed is. Als u boos bent omdat uw zoon iets gedaan heeft wat niet mag, dan mag u best boos blijven en hoeft u zich niet van de wijs te laten brengen door een suïcidale dreiging. Of als uw zoon boos is omdat hemzelf iets niet gelukt is, kunt u hem best zeggen dat daarmee de wereld niet vergaat.
Tot slot nog even iets over het onderwerp 'hoogbegaafdheid' dat u aansneed. Daarbij gaat het soms om kinderen die beter praten dan dat zij 'emotioneel' al groot zijn. En alhoewel hij dus geen reden hoeft te hebben om aan zijn eigen kunnen te twijfelen, is hij wel bang iets verkeerds te doen.
Het zou fijn voor hem zijn als hij in de loop van de komende jaren zou kunnen leren om wat losser te worden in zijn doen en denken, en zijn eigen lat wat lager te leggen. Want ook slimme kinderen maken wel eens fouten, juist om daar weer van te leren. Het kan zijn dat hij zichzelf toch erg onder druk zet en steeds op zijn tenen moet lopen.
Misschien geeft hij dat wel aan met zijn suïcidale uitspraak: dat hij niet meer op deze manier wil leven.
Veel succes ermee!
