4 februari 2005 door Joanna Sandberg
Sinds eind november 2004 leef ik gescheiden van mijn partner. Wij hebben een dochter van 13 jaar. Zij begint te puberen. Was voor de scheiding al regelmatig 'chagrijnig'. Ze is erg op zichzelf, altijd al geweest. Ze is populair op school, heeft één beste schoolvriendin, die ze vrijwel alleen op school ziet. Heel af en toe spreken ze buiten schooltijd af. Verder heeft ze vrijwel geen vrienden, zit niet op een sport of club. Ze speelt goed piano, heeft eens per week les en een keer per zes weken een groepsles samen met andere getalenteerde kinderen. Ze doet het erg goed op school.
Nu het langzaamaan tot haar doordringt dat haar vader en ik definitief uit elkaar zijn, wordt ze erg somber. Ze zegt dat ze zich continue rot voelt: als ze gaat slapen, als ze wakker wordt en als ze op school is. Ze heeft nergens zin in, verheugt zich bijna nergens op. Ze neemt het mij erg kwalijk dat ik een andere relatie heb. Hij woont (nog) niet echt bij ons, maar dat zouden we graag willen. Vanwege mijn dochter doen we dat niet.
Mijn dochter en ik zijn een aantal dagen per week samen. De dagen dat mijn vriend er is, trekt P. zich terug op haar kamer (die klein is, omdat het een tijdelijke woning is) en komt daar het liefst niet uit. Ze zegt niets tegen mijn vriend, groet hem ook niet en alleen als het echt niet anders kan, mompelt ze een antwoord als hij haar iets vraagt. We hebben afgesproken dat hij haar met rust laat en haar niet dwingt tot een gesprek. Ik moet haar dwingen om aan tafel te komen zitten om te eten, als hij er is. Ook haar favoriete tv-programma's ziet ze dan niet.
Ik doe erg veel moeite om er gewoon voor haar te zijn, ook als mijn vriend er is: samen met haar tv kijken, arm om haar heen, veel knuffelen, naar bed brengen en daar lekker kletsen, enzovoorts. Maar ze wijst dat erg af als hij er is.
Afgelopen weekend had ik een aantal leuke dingen voor haar bedacht om haar af te leiden en haar enigszins te laten ontdooien naar mijn vriend: o.a. de schoolvriendin kwam logeren. Ze heeft het leuk gehad, we hebben met zijn vieren gegeten. Maar zodra haar vriendin weg was, leek ze nog dieper in het gat te vallen. Tijdens het weekend kwam ze wel uit haar schulp, ook voordat haar vriendin er was: ze stoeide zelfs met me in de huiskamer waar mijn vriend bij was. Maar nu is alles weer bij het oude, het lijkt zelfs erger te worden: deze dagen is mijn vriend er niet en zij heeft aangegeven zich zo rot te voelen.
Haar vader heeft haar plannen van een week bij hem en week bij mij doorbroken. Hij wil (kan) haar voorlopig niet zien. Dat moet ook effect op haar hebben. Maar ze praat niet met me, dus ik weet niet precies wat er in haar omgaat.
Ik weet niet hoe ik haar kan helpen: ik voel me schuldig en ook verscheurd tussen mijn dochter en mijn vriend. Soms maakt mijn dochter daar gebruik van: ze 'straft' me soms, zoals ze zich een poosje terug heeft laten ontvallen. Ik voel me schuldig omdat ik heel haar veilige leventje omver heb geschopt door weg te gaan bij mijn partner. Ik wil me niet door haar laten manipuleren, maar ik wil wel heel goed voor haar zorgen. Moet ik haar de tijd geven en haar met rust laten of juist niet. Ze is ook net begonnen met puberen, dus misschien was ze in oude situatie ook somber geworden. Ik maak me ook zorgen over haar geringe contact met leeftijdgenoten.
U vertelde niet hoe lang uw relatie met uw nieuwe partner bestaat, maar voor uw dochter is het nog zeer recent dat u en haar vader uit elkaar zijn. Eind november (dat is nog maar amper twee maanden geleden) bent u bij de vader van uw dochter weggegaan.
Hoe dat is verlopen heeft u niet geschreven. Ik heb dan ook een aantal vragen ter verduidelijking:
Aan de hand van deze vragen kunt begrijpen hoe moeilijk het voor uw dochter moet zijn dat haar ouders niet meer bij elkaar wonen.
Kinderen kiezen niet voor een scheiding, en moeten zich na de scheiding aanpassen aan de nieuwe situatie. Dat is voor het ene kind moeilijker dan voor het andere, en kinderen in de puberteit hebben het vaak extra moeilijk met een scheiding.
U beschrijft uw dochter als nogal op haar zelf. Is ze ook introvert, een binnenvetter? Heeft u het idee dat ze over de scheiding praat met haar vriendin of met anderen? Hoe meer ze over haar gevoelens praat, hoe beter natuurlijk.
Uw dochter is zich nu aan het beseffen dat u en haar vader definitief uit elkaar zijn. Dit is heel verdrietig voor haar, en ze zal ook erg boos zijn.
Als het uw dochters keuze is om de ene week bij haar vader te zijn en de andere week bij u, dan moet haar vader zich niet aan de afspraken onttrekken. Juist betrouwbaarheid en regelmatig contact zijn erg belangrijk in deze fase.
Daarnaast komt de seksuele ontwikkeling op gang in de puberteit. Dan is het vaak lastig en ongemakkelijk om je moeder verliefd te zien (doen) met haar vriend. Pubermeisjes kunnen zich dan rot schamen, of zich dood ergeren aan dat 'malle' gedrag van hun moeder.
Dit kan een belemmering zijn om zich met haar eigen ontluikende seksualiteit bezig te houden.
Jullie dochter moet nog zo wennen aan alle nieuwe veranderingen. Alle betrokken volwassenen moeten haar daar de tijd voor geven. Het is dan ook verstandig van u om niet meteen te gaan samenwonen.
Het is goed als u haar de tijd geeft om ook te wennen aan uw nieuwe vriend. De stiefdeskundige Ietje Heybroek (eveneens werkzaam aan deze rubriek) benadrukt altijd dat het tussen de 4 en 7 jaar kost om een nieuw gezin samen te stellen.
Dus: doe het rustig aan, geef uw dochter de tijd om eraan te wennen dat haar ouders gescheiden zijn, dat haar oude leventje voorbij is, en dat u een nieuwe vriend heeft.
Probeer daarnaast om niet vanuit uw schuldgevoel dingen met uw dochter te doen, en ga niet over uw grenzen heen. Maak uw dochter duidelijk dat uw vriend belangrijk voor u is, maar dat u ook rekening met haar houdt, door niet te snel te veel veranderingen door te voeren.
Het kan zijn dat uw dochter depressief is. Ze zegt immers dat ze zich continue rot voelt: als ze gaat slapen, als ze wakker wordt en als ze op school is. Ze heeft nergens zin in, en verheugt zich bijna nergens op.
Als uw dochter de symptomen van een depressie vertoont, dan zou ik u aanraden om via de huisarts een verwijzing te vragen naar een kinder- en jeugdpsychiater.
Als uw dochter 'gewoon' somber is (dus niet echt depressief), dan is dat een adequate en normale reactie op een scheiding. In dat geval is psychiatrische hulp niet nodig.
Ik ben het overigens met u eens dat het zorgelijk is dat ze zo weinig vriendinnen heeft. Misschien kunt u stimuleren dat die ene vriendin vaak komt.
U schrijft dat uw dochter niet met u praat over haar gevoelens. Het lijkt mij daarom goed als u en uw dochter – samen – met een gezinstherapeut gaan praten over de scheiding, haar gevoelens, uw eigen gevoelens (waaronder eventuele schuldgevoelens), de toekomst, de omgangsregeling, etc.
Deze therapeut kan ook, als het nodig is, gesprekken hebben met uw dochter en haar vader, over – onder andere – een duidelijke omgangsregeling.
Ik wens jullie veel succes!
