28 november 2003 door Marianne de Valck
Voor Sinterklaas geven we onze jongen van bijna 4 en onze meid van bijna 2 twee 'grote' cadeaus. Het ene is Duplo en het andere is een houten treinbaan. Beide cadeaus zitten in meerdere dozen.
Wat is nu het beste: de een de Duplo en de ander de trein, of de dozen gemixt geven zodat meteen duidelijk is dat de Duplo en de trein van hen beiden zijn?
Het spijt me dat ik het moet zeggen, maar uw vraag is onbeantwoordbaar omdat de achterliggende gedachte (dat beide cadeaus van beide kinderen tegelijk zijn) niet echt gelukkig is.
Om te beginnen moet je je realiseren dat speelgoed het bezit wordt van een kind, zodra je het gegeven hebt. Als je het geeft, zeg je daarmee – al of niet letterlijk – "Dit is voor jou". Andere mogelijkheden zijn er niet. Je kunt immers moeilijk iets geven met de boodschap "Dit is niet voor jou" (of, in uw geval: "niet helemaal voor jou").
Je kunt er ook op een andere manier tegenaan kijken, met overigens hetzelfde resultaat. Het beeld dat een kind van zichzelf opbouwt (ben ik waardevol, doe ik ertoe, etc.), wordt mede bepaald door de aandacht die het krijgt voor zijn eigen wensen en interesses. Een cadeau dat met liefde en belangstelling is uitgezocht, en dat precies past bij de wensen en interesses van het kind, heeft dus een bijzondere waarde, die niet direct in geld is uit te drukken. Zo'n kind voelt zich begrepen en persoonlijk gewaardeerd.
Zodra je nu één cadeau geeft aan twee kinderen tegelijk, misken je de eigenheid van elk kind, omdat beide kinderen doorgaans niet precies dezelfde wensen en interesses hebben. Dan mis je dus een kans om je kinderen een goed gevoel over zichzelf te laten opbouwen.
Los van de sociaal-emotionele problematiek, die ik hierboven aangaf, is er ook een praktisch probleem. Ieder kind is anders, en ieder kind speelt anders. Jongens en meisjes kunnen best met hetzelfde speelgoed spelen, maar zullen daar ieder op hun eigen manier mee omgaan.
Het meisje zal door de Lego – alleen al door haar leeftijd – niet direct geïnspireerd worden om iets bij de trein te willen maken en omgekeerd zal de trein haar niet onmiddellijk inspireren tot het bedenken van een verhaal. Want het bedenken van verhalen is wat meisjes van die leeftijd graag doen (vandaar hun voorliefde voor poppen, die zich erg goed lenen voor het bedenken van verhalen). Als het een beetje meezit, zal ze de trein wel leuk over de rails willen duwen, maar bovenaan haar verlanglijstje zal die trein waarschijnlijk niet staan.
Spelen met Lego en spelen met een trein zijn op zichzelf staande activiteiten. Je kunt het in je eentje spelen. Daarmee onderscheiden ze zich van gezelschapsspellen, die juist bedoeld zijn om samen mee te spelen ("niet voor het gewin maar voor het gezin").
Natuurlijk kún je wel samen Legoën of samen met de trein spelen, maar daar is dit soort speelgoed niet in eerste instantie voor bedoeld. En je kunt het zeker niet dwingend opleggen.
"Verplicht samenspelen" is een tegenspraak in zichzelf, omdat kinderen er zelf voor kiezen om te spelen. Als ze willen spelen dan spelen ze, en als ze er geen zin in hebben dan doen ze het niet. Spelen kun je dus niet opleggen, laat staan samen spelen.
Tot spelen is niet te dwingen... wel uit te dagen!
