8 juni 2007 door Sanderijn van der Doef
Deze vraag gaat over mijn zoon van 6½ jaar oud. Vorige week kwam de buurvrouw naar mij toe om me te vertellen dat mijn zoon seksueel getinte spelletjes deed met haar zoontje van 2 jaar. Mijn zoon was al een paar dagen met dit jongetje aan het spelen wat naar mijn idee erg leuk ging. Maar op een keer betrapte mijn buurvrouw hem met zijn hand in de broek van haar zoontje, waarop mijn zoon zijn hand snel terugtrok. Mijn buurvrouw zei toen tegen hem dat hij dat niet meer moest doen.
Een dag later liet mijn zoon tijdens een spel zijn broek zakken en nodigde het jongetje uit om aan zijn geslachtsdelen te voelen. Dit deed het jongetje en de buurvrouw zag dit.
Mijn buurvrouw vraagt zich af wat er nog meer is gebeurd wat zij niet heeft gezien. Het jongetje is bijvoorbeeld 1 x huilend van de kamer van mijn zoon gekomen, maar hier was nog een ander jongetje bij en volgens mij is er toen echt niets gebeurd.
Mijn zoon is nog maar 6 en een beetje een bijzonder kind. Hij heeft een diagnose ADD [aandachts-tekort-stoornis, red.] en hij vertoont soms wat autistisch aandoend gedrag. Hij heeft geen autisme, is hier voor onderzocht. Het is een heel onbevangen, lief en spontaan jongetje.
Volgens mij is het geheel in onschuld gebeurd en was mijn zoon niet uit op enige vorm van bevrediging. Hij wist niet dat het niet hoort met een kind dat zo jong is. Mijn zoon blijkt dit soort spelletjes ook te hebben gedaan met leeftijdsgenootjes uit de straat, zo heb ik van mijn buurvrouw mogen vernemen. Dus mijn zoon is nu een onderwerp van gesprek in de straat, wat ik erg zielig voor hem vind.
Mijn buurvrouw heeft informatie ingewonnen bij verschillende instanties. Ze heeft contact opgenomen met het Consultatiebureau, de Jeugdgezondheidszorg en het Meldpunt Kindermishandeling. Mijn idee was dat het een ongelukkige vergissing is geweest van mijn kind, gedaan in onschuld. Maar tot mijn grote verbazing hebben 'de instanties' mijn buurvrouw niet gerust kunnen stellen. Zij adviseerden haar zelfs om aangifte te doen tegen mijn zoon. Mijn zoon werd een 'dader' genoemd en haar zoontje een 'slachtoffer'. Gelukkig heeft mijn buurvrouw tegen het Meldpunt Kindermishandeling geen naam opgegeven, maar wel bij de Jeugdgezondheidszorg. Dit komt dus in zijn dossier.
Mijn insteek: het is normaal op die leeftijd om je lichaam te ontdekken door middel van dergelijke spelletjes. Hem moet duidelijk gemaakt worden dat hij dergelijke spelletjes NIET met jonge kinderen mag uitvoeren. Het andere jongetje is niet ergens toe gedwongen en zal daar naar mijn idee niets 'aan over houden'.
De insteek van mijn buurvrouw: wat mijn zoon heeft gedaan was niet normaal, volgens haar heeft hij een probleem. Als het nog eens gebeurt, zou hij zeker hulp nodig hebben, en doen ze misschien wel aangifte tegen hem. Haar zoontje heeft door het gebeuren misschien wel zijn vertrouwen in andere mensen verloren, want zij merkt nu dat hij niet meer alleen naar buiten wil. Door de instanties werd bevestigd dat haar zoontje hier mogelijk dus iets aan overhoudt. Dat hij eigenlijk misbruikt is.
In ieder geval is afgesproken dat mijn zoon niet meer met haar zoontje zal spelen. Bovendien zal ik hem herhaaldelijk duidelijk maken dat hij zulke spelletjes niet moet doen, zeker niet met jongere kinderen.
Mijn vraag: wie heeft er nou 'gelijk'? Ik vind het eigenlijk een storm in een glas water, een kwestie van regels stellen. Natuurlijk betreur ik echt dat het gebeurd is en zal ik er alles aan doen om te voorkomen dat het nog eens gebeurt. Maar wat vindt u van het advies van de instanties? Ik ben er erg van geschrokken. Ik had niet verwacht dat dit zo zwaar zou worden opgenomen.
De laatste tijd verschijnen er steeds vaker berichten over jonge kinderen die andere kinderen 'seksueel misbruiken' waarbij schaamteloos over 'daders en slachtoffers' wordt gesproken. Ook u overkwam dit, met een kind van nog maar 6 jaar, dat door instanties als 'dader' wordt bestempeld.
Ik heb het verhaal natuurlijk maar van één kant gehoord en ik heb niet met de instanties of de buurvrouw heb gesproken. Toch wil ik er graag aandacht aan besteden, omdat ik het heel belangrijk vind. Achtereenvolgens zal ik daarbij ingaan op het gedrag van uw kind, de manier waarop u daar zelf op reageerde, en de reactie van de instanties.
Kinderen van de leeftijd van uw zoontje zijn bezig met hun eigen seksuele gevoelens en geven daar op allerlei manieren uiting aan. Bijvoorbeeld door aan hun eigen geslachtsdelen te friemelen, al of niet in het bijzijn van anderen. Maar ook door in spelletjes met andere kinderen elkaars geslachtsdelen te bekijken of aan te raken. Dat is allemaal heel gewoon en heel gezond, en hoort bij een normale seksuele ontwikkeling.
Natuurlijk zijn er grenzen. Bijvoorbeeld dat kinderen elkaar niet mogen dwingen, chanteren of pijn doen. Dit soort grenzen kun je met kinderen afspreken en eventueel bewaken (door soms een oogje in het zeil te houden of er eens naar te vragen). Als aan deze voorwaarden wordt voldaan, is er veel mogelijk.
Een andere – heel belangrijke – voorwaarde is dat er geen groot leeftijdsverschil tussen de kinderen zit. Waarom is dit zo belangrijk? Ten eerste omdat bij een groot leeftijdsverschil er makkelijk van een machtsverschil sprake kan zijn. Het oudere kind kan dwingend zijn in zijn gedrag en het jongere kind kan zich eerder geïntimideerd voelen. Een tweede reden waarom een groot leeftijdsverschil niet goed is bij dit soort spelletjes, is dat beide kinderen dan vaak in een verschillende ontwikkelingsfase zitten, waarbij ze verschillende behoeftes en verschillende seksuele gevoelens hebben.
Wat is 'een groot leeftijdsverschil'? Dat is heel moeilijk te zeggen. Er bestaat namelijk geen literatuur noch onderzoek over. Op grond van mijn eigen beroepservaring hanteer ik als vuistregel dat een leeftijdsverschil van 3 jaar of meer wel eens te groot zou kunnen zijn.
Bij uw zoontje en het buurjongetje zit er 4½ jaar verschil tussen de leeftijden, en dat is op die leeftijd groot. Bij hen was er dus geen sprake van volledige vrijwilligheid. Maar u erkende dat zelf al. U zei: "Dit had mijn zoontje niet moeten doen met een kind van 2 jaar" en dat heeft u hem ook gezegd.
Of de spelletjes van uw zoontje een schadelijk effect hebben gehad op de ontwikkeling van het buurjongetje kan ik helaas niet zeggen (daarvoor zou ik beide kinderen moeten spreken en observeren) maar hoogstwaarschijnlijk niet. Als er sprake was van gewone seksuele spelletjes, waarbij geen geweld of dwang heeft plaatsgevonden, is de kans heel klein dat het buurjongetje daar iets 'van overhoudt'.
Ik vind dan ook dat u het prima heeft aangepakt met uw kind. Dus: niet meer doen met jongere kinderen. En voorlopig ook niet meer met andere kinderen in de buurt, omdat de buurt daar blijkbaar niet goed op reageert. Leg hem wel uit dat hij niet de schuld is van alle rep en roer, maar dat het de volwassenen zijn die er zo'n gedoe van maken. Zeg hem dat sommige grote mensen dit allemaal niet leuk vinden maar dat dat vooral hún probleem is en niet het zijne.
Nu de reactie van de hulpverlenende instanties. Ik maak er groot bezwaar tegen dat gerenommeerde instanties praten over een dader als het gaat om een kind van 6 jaar. Nogmaals: ik weet niet precies wat er gebeurd is, maar als het werkelijk alleen de dingen waren die u noemde, is er niets aan de hand. Ik vind het dan ook zeer kwalijk dat er wordt gesproken over een dader, en dat er zelfs wordt geadviseerd om aangifte te doen bij de politie.
Wat ik er zo kwalijk aan vind, is dat de instanties – in ieder geval de jeugdgezondheidszorg – actief hebben meegewerkt aan het stigmatiseren van uw kind van 6, dat nu voor de rest van zijn leven getekend is. Dát heeft pas een negatief effect op de ontwikkeling van een kind. [Zie ook het naschrift van de redactie, onderaan deze tekst - red.]
Ik begrijp volkomen dat hulpverlenende instanties waken voor het welzijn van jonge kinderen, en dat ze zich zorgen kunnen maken over een jongetje van 2 jaar (maar nogmaals: als er alleen is gebeurd wat u vertelde, is dat volkomen onterecht). Maar werkelijk niemand is erbij gebaat als een kind van 6 wordt aangegeven bij de politie of als 'dader' wordt bestempeld door de buurt of door de hulpverleners.
Als ik de berichten van de laatste maanden volg, merk ik dat er steeds nerveuzer wordt gereageerd op seksuele spelletjes tussen kinderen onder de 10 jaar. Ik vind dat een slechte ontwikkeling.
Natuurlijk komt dit voort uit een zorg voor het welzijn van kinderen en waarschijnlijk uit een zorg over mogelijke effecten van seksuele beelden in de media. Mensen vragen zich af of sommige kinderen zich nu seksueler gedragen dan vroeger, omdat ze misschien worden beïnvloed door beelden op tv of internet. We weten het niet. Maar geef kinderen alsjeblieft de vrijheid om hun eigen lichaam en dat van andere kinderen (binnen de hierboven vermelde grenzen) te ontdekken.
Laat kinderen merken dat seksuele gevoelens natuurlijk zijn, erbij horen, en niet vies of zondig zijn. Laten we er allemaal voor waken dat we hier geen Amerikaanse toestanden krijgen. Denk aan het jongetje van 8 dat werd aangegeven bij de politie omdat hij een meisje een kusje gaf...
