24 maart 2001 door Paula Fikkert
Ons zoontje is 19 maanden oud en dol op praten, rijmpjes, liedjes en muziek (van carnaval tot Mozart). Hij 'speelt' ook graag op de piano. Wat me opviel is dat hij de verschillende tonen met bepaalde waarnemingen associeert. Bijvoorbeeld: hij slaat op de laagste tonen van de piano en zegt, met lage stem: 'broem broem motor'. Of hij doet iets met de hoge tonen, en zegt: 'voveltje'.
Nu vroeg ik mij het volgende af: liggen muzikaliteit en spraak / gehoor bij elkaar? En komt dit doordat er wel beweerd wordt dat alle kinderen met een absoluut gehoor geboren worden? Heeft het stimuleren van het gehoor door muziek invloed op de spraakontwikkeling? Bijvoorbeeld: complexe, onvoorspelbare muziek stimuleert dat spraakgebieden in de hersenen beter dan voorspelbare, zich steeds herhalende muziek? Of maakt het voor de spraakontwikkeling niets uit of een kind wel of geen muziek hoort?
Uw zoontje verkeert duidelijk in een fase waarin hij veel plezier beleeft aan taal en muziek. Hij lijkt enerzijds gefascineerd door muziek en geluid. Hij maakt graag muziek en associeert toonhoogte met voor hem bekende geluiden. Anderzijds is hij geboeid door de taal.
Hij houdt van praten, rijmen en liedjes zingen. Het zingen van liedjes combineert taal en muziek. Veel kinderen onthouden de tekst van liedjes beter dan van rijmpjes, omdat bij liedjes zowel het rijm als de melodie daarbij helpen.
Vaak kunnen kinderen in liedjes ook langere zinnen en complexere woorden gebruiken dan in spontane spraak. In die zin stimuleren liedjes de taalverwerving.
Of muziek zonder tekst ook de taalontwikkeling stimuleert, is nog een open vraag. Het is wel bekend dat bij de meeste mensen de linker hersenhelft het meest betrokken is bij de verwerking van spraak. Voor de waarneming van muziek is dat juist de rechter hersenhelft.
Nu zijn er allerlei aspecten van taal, zoals toonhoogte en intonatiepatronen, die veel eigenschappen delen met muziek. Er wordt nog hevig over gedebatteerd of die eigenschappen nu links (bij de taal) of rechts (bij de muziek) zitten.
De laatste berichten lijken erop te wijzen dat er bij de muzikale eigenschappen van de taal sprake is van een wisselwerking tussen de linker en de rechter hersenhelft.
Schaden kan het in elk geval niet om een kind muziek te laten horen, zeker niet als het kind er veel plezier aan beleeft.
Of complexe, onvoorspelbare muziek meer stimuleert dan meer voorspelbare muziek, is maar zeer de vraag. Het is een bekend verschijnsel dat kinderen liever naar het bekende luisteren. Ze willen vaak steeds hetzelfde liedje of verhaal horen, terwijl wij dan al lang denken: 'nu eens iets anders'.
Toch helpt het horen van dat bekende verhaal of dat bekende liedje het kind om inzicht te krijgen in de structuur van taal, muziek en de wereld om hem heen.
