5 juni 2009 door Nadia Eversteijn
Wij wonen sinds kort met onze dochter van bijna 2 in Frankrijk. Ik wil haar niet voor ze 3 of 4 jaar is naar school laten gaan. Zal ze op die leeftijd het Frans snel genoeg oppikken, of kan ik er iets aan doen om dit voor te bereiden?
We lezen soms wel boekjes in het Frans voor, maar misschien moet ze toch vast een ochtend naar een crèche of school, zodat ze vast aan het Frans kan wennen?
Hoe de verwerving van een tweede taal verloopt bij een kind dat al 3 of 4 jaar is, verschilt heel sterk van kind tot kind. Maar over het algemeen geldt: hoe eerder het kind met de tweede taal in aanraking komt, hoe gemakkelijker het kind het heeft.
Zelf boekjes in het Frans voorlezen is een prima methode om uw dochtertje alvast wat te laten wennen aan de klanken en de melodie van het Frans. Maar om de taal écht te kunnen verwerven, heeft uw dochter toch echt spontaan Franse-taalaanbod en interactie nodig met moedertaalsprekers.
Als een kind vanaf de geboorte twee talen tegelijkertijd verwerft, wordt dat 'simultane taalverwerving' genoemd, of ook wel 'meertalige eerste-taalverwerving'. Als het kind al een behoorlijke basis heeft gelegd in de moedertaal, en pas daarná een tweede taal erbij verwerft, heet dat 'successieve taalverwerving'. Het kind slaat dan in die tweede taal twee periodes over, namelijk de voortalige periode (brabbelen, en het wennen aan klanken en woorden) en ook de vroegtalige periode (eerste begrip van taaluitingen, eerste productie van woordjes en korte zinnetjes).
De vraag is nu waar de leeftijdsgrens ligt. Oftewel: hoe jong moet je met de tweede taal beginnen om nog voor het predicaat 'simultane taalverwerver' in aanmerking te komen? Sommige onderzoekers leggen die grens bij 3 jaar, omdat op die leeftijd al een stevige basis in de moedertaal gelegd is. Anderen leggen de grens bij 4 jaar. In Nederland is dat de leeftijd waarop het kind naar de basisschool gaat.
Is het nu altijd gemakkelijker en beter om je talen simultaan te verwerven, in plaats van successief? Niet per definitie. Ook successieve taalverwerving kan succesvol verlopen. Ook een 3- of 4-jarig kind is immers nog zeer gevoelig voor het oppikken van taal.
Maar voor een ouder kind is het wel enger om 'ondergedompeld' te worden in een nieuwe taal die het nog niet verstaat, dan voor een dreumes of jonge peuter. Dat komt doordat voor grotere peuters en voor kleuters taal steeds belangrijker wordt voor het leggen van contacten. Bij jongere kinderen is die rol nog niet zo groot; die communiceren nog veel non-verbaal met elkaar.
Toch kan, zoals ik al zei, ook simultane taalverwerving goed verlopen. Een aantal eigenschappen van het kind kunnen daarbij erg behulpzaam zijn. Met name kinderen die extravert zijn, sociaal vaardig, en die niet bang zijn om fouten (bij het spreken) te maken, kunnen in hoog tempo een tweede taal onder de knie krijgen.
Kinderen die daarentegen introverter zijn, zullen vaak een langere stille periode doormaken. Zij beperken zich langere tijd tot alleen luisteren, en pas als zij zich redelijk zeker voelen in de tweede taal, gaan zij zich voorzichtig uiten in die taal.
Sommige kinderen voelen zich 'van nature' zekerder in de sociale omgang met anderen (hoewel ook het voorbeeld dat ze krijgen van volwassenen in hun omgeving natuurlijk invloed heeft). Het is echter goed om te beseffen dat een crèche óók de sociale vaardigheden van kleine kinderen kan bevorderen.
Zo beschouwd kan een crèche dus zowel direct als indirect bijdragen aan de verwerving van het Frans door uw dochtertje. Direct omdat ze er een continu taalaanbod in het Frans krijgt van
native speakers, en indirect omdat ze er leert om sociale contacten met leeftijdsgenootjes te leggen.
Een crèche is dus op zich een goed idee, maar bouwt u dat gerust langzaam op! Veel succes gewenst!
