11 februari 2005 door Joanna Sandberg
Mijn broertje is 12 jaar en woont al 2 ½ jaar bij mij en mijn vriend. Onze moeder is namelijk overleden aan longkanker. Zij heeft lang op bed gelegen en ik ben toen bij hen komen wonen. Ik kon het erg goed met mijn broertje vinden, ondanks het leeftijdsverschil van 16 jaar.
Toen mijn moeder erg ziek was, vroeg ze of ik mijn broertje kon opvoeden, omdat het bij mijn andere broer en zus geen optie was. Zijn vader mag hem niet zien van de rechter (hij kent zijn vader ook niet). Ik dacht: ja, alles beter dan een pleeggezin.
In het begin ging het behoorlijk goed, maar nu trek ik het gedrag van mijn broertje niet meer. Hij negeert me en is altijd kortaf tegen mij. Hij zegt bijna alleen maar "ja" en "nee" overal op. En als ik er wat van zeg, krijg ik een snauw. Ik kap het gelijk af met straf en dat ik het gedrag niet pik en dat ik het beste met hem voorheb, ondanks dat onze moeder overleden is.
Hij kan het beter met mijn man vinden. Is dit omdat hij verder van mijn broertje afstaat?
De leuke band die ik met mijn broertje had, is helemaal weg en ik merk dat hij het moeilijk vind als ik "nee" ergens op zeg. Hij zegt ook dat alles wat wij mogen, dat hij dat ook mag. Ik ben het daar niet mee eens. Ik vind dat hij niet de zelfde dingen mag als volwassenen.
Hij is ook elke maand wel ziek, waar ik niets van geloof. Hij speelt zó goed toneel en als ik dan eenmaal zijn school heb afgebeld, is er niets meer aan de hand. Ik geloof hem gewoon niet meer omdat ik niet meer weet wat waar is. Ik word er zelf erg kribbig van, en dan denk ik: was ik er maar nooit aan begonnen. (Ik schaam me diep als ik dat denk.)
Nu hebben mijn man en ik een dochter van 10 weken en dat gaat wel redelijk samen. We geven hem ook veel aandacht, maar echt connecten kan ik niet met hem. De computer is het enige waar hij interesse in heeft; de rest interesseert hem niets.
Kunt u mij een aantal tips geven voor wat ik kan doen?
Allereerst wil ik u zeggen dat het fantastisch is dat u uw broertje na het overlijden van uw moeder in huis hebt genomen, en dat u samen met uw man voor hem zorgt. Daarom is het des te spijtiger dat het nu zo moeizaam gaat. Ik zal proberen u een beetje op weg te helpen.
Om te begrijpen wat er aan de hand is, moet je je goed realiseren dat de situatie niet makkelijk is. Niet alleen voor u, maar ook voor uw broertje. Hij kent zijn vader niet, die nog wel leeft, maar door de rechter bij hem weggehouden wordt. Zijn – jullie – moeder was lange tijd ziek en kwam te overlijden. Nu bent u zijn grote zus die over hem moedert. Al die dingen samen maken hem boos en verdrietig, en dat uit zich – zoals meestal bij jongens – in opstandig en lastig gedrag. Daar ligt dan ook de sleutel voor de oplossing van het probleem, waar ik straks uitvoerig op in zal gaan.
Aan de andere kant zijn er trouwens ook wel positieve dingen. Uw broertje gedraagt zich op dit moment weliswaar onmogelijk tegen u, maar hij kan het wel goed vinden met uw man. Gelukkig gedraagt hij zich redelijk ten opzichte van uw baby, en ondanks alles slaagt u erin hem toch veel aandacht te geven. Over de baby gesproken: hij zal wel een beetje jaloers zijn op dit huiselijk geluk. Maar als u hem betrekt in de zorg voor de baby, en hem tot grote broer maakt, dan helpt dat ook om hem te kunnen laten genieten van de baby.
Het is goed dat u duidelijk bent, en dat u regels stelt waaraan hij zich moet houden. Zijn vervelende gedrag moet u inderdaad niet accepteren. Ik denk echter wel dat áchter dat gedrag een groot verdriet ligt. Namelijk: onverwerkte rouw over het overlijden van zijn moeder.
Om te begrijpen wat er op dit moment in hem omgaat, kunt u zich de volgende vragen stellen:
Als je als kind een ouder verliest, dan heeft dat een grote invloed op je leven. Uw moeder was ook lang ziek en het gewone leven dat uw broertje met zijn moeder had, was dus al langer verstoord. Dat is ook een zware en onzekere periode voor een kind.
Veel jongens, en met name jongens in de puberteit, vinden het vaak erg moeilijk om over hun gevoelens te praten, en proberen vaak zo gewoon mogelijk door te leven. Misschien vond uw broertje het ook voor u te veel worden, om u te belasten met zijn verdriet.
Anderen kunnen dan denken dat de jongen geen verdriet heeft, of dat hij al over de dood van zijn moeder heen is. Vaak lukt het een tijd om verdriet weg te duwen, maar na enige tijd gaat dat niet meer, en dan komt het er toch uit. Vaak uiten jongens dan hun rotgevoel in vervelend gedrag. Uw broertje is aan het begin van de puberteit en dan is het helemaal niet stoer om je verdriet te tonen of – nog erger – te gaan huilen.
Daarnaast moet het ook moeilijk voor hem zijn dat hij wel een ouder – zijn vader – heeft, die nog leeft, maar dat hij die niet mag zien. Dat maakt wel een heel slechte man van zijn vader.
Ook kan uw broertje zich in de steek gelaten voelen door de volwassenen, door zijn ouders. Daar kun je boos van worden. Maar gevoelens van boosheid zijn moeilijk om te voelen, en nóg moeilijker om over te praten. Want hoe kun je nu boos worden op iemand die ziek is en uiteindelijk dood gaat?
Ik zou u aanraden om samen te gaan praten over jullie moeder (of dat weer op te pakken, als je het voorheen wel deed maar nu niet meer), samen foto's bekijken, en samen herinneringen op te halen. Als u daar tegen opziet, gezien het huidige gedrag van uw broertje, kunt u ook uw man erbij betrekken.
Het is overigens sowieso goed als uw man regelmatig iets samen doet met uw broertje, 'als mannen onder elkaar'. Bijvoorbeeld samen sporten, of iets anders wat ze allebei leuk vinden.
Een ander advies dat ik u kan geven, is om aandacht te besteden aan 'rituelen'. Rituelen, zoals het branden van een kaarsje, het herdenken van sterfdagen en verjaardagen etc., helpen bij het verwerken van verdriet. Misschien is er iets speciaals wat u samen met uw broertje regelmatig kan doen.
Uw broertje is (vooral) geïnteresseerd in computeren. Daar kunt u gebruik van maken. Op het web staan namelijk nuttige sites voor kinderen en jongeren over rouw. Bijvoorbeeld:
www.achterderegenboog.nl
Achter de regenboog is een stichting die zich richt op verliesverwerking bij kinderen en jongeren.
www.kindenrouw.nl
Kind en rouw is een stichting die zich het lot aantrekt van kinderen die rouwen.
Als u het gevoel heeft dat er niets verandert in het gedrag van uw broertje, dan is het goed om via uw huisarts hulp te vragen. Vertel erbij dat het (ook) om rouwverwerking gaat.
