11 juni 2004 door Ietje Heybroek
We zijn nu 4½ jaar een samengesteld gezin: ik (31 jaar) met mijn twee kinderen van 6 en 8 jaar en mijn huidige man (40 jaar) met zijn twee kinderen van 13 en 16 jaar. De stiefkinderen wonen bij ons omdat hun moeder niet meer leeft (door zelfdoding).
Ik heb erg veel problemen met mijn stiefkinderen. Ze hebben geen respect - niet voor mij en niet voor hun vader. Ze pikken, ze liegen, en ze brengen dingen over naar de buitenwereld waardoor je voor schut wordt gezet.
Ik heb voornamelijk problemen met het liegen en bedriegen en het pikken (eten, geld, fiets, spullen, noem maar op).
Daarnaast verzorgen ze zichzelf slecht, waardoor er bijna van mij verwacht wordt dat ik bij het ritueel van je 's avonds schoonmaken bij mijn 16-jarige stiefzoon ga staan, om te kijken of dat wel gebeurt.
Als ze bij de ouders van hun overleden moeder zijn, blijkt dat wij ineens perfecte kinderen hebben. Daar kan alles wel. Zelfs het schoon houden van zichzelf.
Wij hebben de opa en oma om hulp gevraagd, maar vaak krijgen wij te horen: geduld, het zijn nog maar kinderen. We hebben echter nooit écht feedback van ze.
Nu hebben deze opa en oma aangeboden dat de twee oudsten dan maar voor een jaar bij hun komen wonen. Ik vind het heel erg dat je als opa en oma met zo'n oplossing komt en niet het gezin steunt. Ik weet het niet meer.
Mijn man gaat eraan onderdoor. Die ziet dezelfde genen als die zijn vrouw had en wil hen daarvoor behoeden. En iedere keer krijgt hij de deksel op zijn neus.
En dan hebben we mijn eigen kleintjes nog. Ik heb een relatie achter de rug met een ex-man met behoorlijk losse handjes en heb uiteindelijk na 12 jaar de kracht gevonden om hem te verlaten.
Ik ben best wel snel in deze relatie gestapt. We hebben zeker de eerste twee jaar alleen maar aan de oudste twee besteed, vanwege het rouwen. Maar ik merk nu aan het gedrag van de kleintjes dat zij ook aangeven aandacht te willen en van dat eeuwige gezeur van de twee oudsten af te willen.
Ik zit met mijn handen in het haar.
We hebben gezinshulp gehad, RIAGG, psychologen, noem maar op. Iedereen zegt dat wij goed handelen en niets te veel van ze verlangen. Gewoon basis. En toch verandert er niets. Ze blijven vieze kleding verstoppen, in plaats van in de was te doen. Ze blijven er onverzorgd uitzien, ondanks alle mogelijkheden en kleding-opties. Ze blijven liegen, pikken en bedriegen, ondanks onze vele gesprekken met hen.
Ik ben het praten zat. Ik wil rust. Ik wil met mijn man 's avonds op de bank een gewoon gesprek met hem voeren. Ik wil man en vrouw zijn. Ik wil de kleintjes in alle rust op bed leggen en ze een verhaaltje voorlezen, in plaats van ze snel op bed leggen en tussen het geruzie van vader en kinderen te moeten springen.
Ik had nooit gedacht dat ik het in me had om kinderen te kunnen haten. Ik ben gek op kinderen. Maar ik ben nu zo ver dat ik mijn stiefkinderen haat!
Dat was een heel verhaal. Ik zal proberen het samen te vatten:
Hieronder zal ik alle aspecten van uw vraag proberen te behandelen. Het belangrijkste is echter dat u zich moet realseren dat het hebben van een stiefgezin heel moeilijk kan zijn. En u bent niet de enige: in meer stiefgezinnen zijn er problemen.
Daarbij is de rol van een stiefmoeder vaak heel zwaar en heel moeilijk. Over het algemeen heeft zij nog altijd de verzorgende taken en ziet zij de kinderen het meest. En stiefkinderen irriteren gewoon meer dan je eigen kinderen.
Dan uw eigen situatie. U hebt sinds 4½ jaar een stiefgezin en u heeft grote problemen met uw twee stiefzonen van 13 en 16 jaar. Misschien stelt het u gerust dat het normaal is dat er in stiefgezinnen problemen zijn. Veel ouders van een stiefgezin realiseren zich vaak niet dat het vormen van een stiefgezin gemiddeld 4 tot 7 jaar duurt.
Het is als het fuseren van twee bedrijven. Elk bedrijf heeft zijn eigen cultuur, zijn eigen ongeschreven regels, zijn eigen taal en zijn eigen humor. Vóór het nieuwe bedrijf weer een eigen cultuur etc. heeft, zijn er jaren verstreken. Zo gaat het ook in een stiefgezin.
En bij u is er nóg meer aan de hand. Er is veel verdriet. De moeder van uw stiefkinderen is overleden, u heeft een scheiding meegemaakt, uw kinderen hebben een scheiding meegemaakt, enzovoorts.
Kortom: uw stiefgezin is gebouwd op een fundament van verdriet.
Uw stiefkinderen hebben geen respect voor u, noch voor hun vader. Dat is écht een probleem, want respect is iets wat kinderen in de regel al jong van hun ouders leren. En dat hebben ze kennelijk niet meegekregen destijds.
Het zal dus moeilijk zijn om nu nog respect te krijgen, nu de kinderen al zo veel ouder zijn. Er zullen dus fikse maatregelen nodig zijn, waarbij het zeker nodig is dat u en uw man elkaar onvoorwaardelijk steunen.
Het geldt echter ook omgekeerd. Om respect te krijgen van je kinderen, moet je als ouders ook respect hebben voor je kinderen. Anders zal het nooit lukken.
Wilt u hier meer over weten, dan raad ik u het volgende boek aan: "Alles went, ook een adolescent. Wegwijzer bij het opvoeden van jongeren", door Theo Compernolle e.a. (ISBN 9789020931211).
Uw stiefkinderen hebben hun moeder verloren door de dood. Dat geeft hen veel verdriet. Ieder kind heeft een speciale band met iedere ouder. En door de komst van een nieuwe partner verandert de band met de vader.
Kinderen hebben behoefte aan de band met hun ouders en zijn bang om die band te verliezen. Ze hebben hun moeder al verloren, dus zal de behoefte van de kinderen om een band met hun vader te hebben misschien nog sterker zijn.
De kinderen kunnen angstig, onzeker en verdrietig zijn. Het liegen, bedriegen, pikken, etc. is daar waarschijnlijk een uiting van. Ze kunnen nu eenmaal niet op een andere manier aangeven dat er iets met ze aan de hand is.
Het gedrag van de kinderen is natuurlijk niet goed te keuren. Dat neemt echter niet weg dat het nog best leuke kinderen kunnen zijn. Om u dat te realiseren is stap 1.
Stap 2 is om de angst, de onzekerheid en het verdriet weg te nemen, of in ieder geval te verminderen. Als het goed is verdwijnen – of verminderen – de bijbehorende uitingsvormen (zoals het liegen, bedriegen en pikken) dan ook. Eén van de manieren waarop dat kan, is om de kinderen wat meer met hun vader te laten doen.
Ik heb van veel kinderen gehoord dat ze het belangrijk vinden om af en toe iets alleen met hun (eigen) ouder te doen. Ze zijn namelijk zo bang die band met hun ouder te verliezen.
De hulpverleners waar u tot nu toe mee te maken heeft gehad, hebben u gezegd dat u goed gehandeld heeft en dat u niet te veel van de jongens moet verlangen. U vond dat soort geruststellingen niet zinvol (omdat ze niets veranderden aan de situatie) maar u moet zich wel realiseren dat dit soort veranderingen niet van het ene op het andere moment plaatsvinden.
Zoals ik al eerder zei: het vormen van (en wennen aan) een stiefgezin kost echt veel tijd.
U ervaart weinig steun van de opa en oma van uw stiefkinderen. Ook dat is normaal. Veel stiefouders voelen zich niet gesteund door hun omgeving. Ze mogen een half jaar praten over het stiefgezin en dan zeggen veel mensen: "Je wist toch waar je aan begon...?"
Maar ook al heb je alles goed overdacht en er veel over gelezen, in de praktijk blijkt het allemaal toch anders te gaan.
Ik begrijp heel goed dat u zelf de kinderen wilt opvoeden. Toch zou u het aanbod van opa en oma om de kinderen een jaar bij ze te laten wonen, ook positief kunnen zien. Een beetje afstand van uw stiefkinderen zou heel goed kunnen werken.
U kunt dan zien dat uw stiefkinderen toch wel leuke kinderen zijn. En zijzelf kunnen gaan zien dat uw stiefgezin een goed gezin is, waar ze graag in willen wonen.
Als (stief-)moeder wilt u rust en gewoon 's avonds de kinderen naar bed brengen. In ieder geval wilt u – bij ruzies – niet alsmaar tussen uw man en zijn zoons hoeven springen.
Maar: helaas zijn er in een stiefgezin nu eenmaal veel spanningen en die zijn niet zomaar over.
Over het algemeen willen de ouders van een stiefgezin zo gauw mogelijk een "gewoon gezin" zijn, maar dat gaat niet zomaar. Daarvoor zijn de emoties en de gevoeligheden over en weer veel te complex. Alleen de tijd kan alle wonden helen.
Ik wens u veel succes met uw stiefgezin!
