6 maart 2009 door Ellen Gerrits
Ik heb een zoontje van 4 maanden. Dankzij de neonatale screening is al vroeg geconstateerd dat hij aanzienlijke gehoorschade heeft (50 dB en 70 dB). Dit geldt voor de hoge tonen. Voor de lage tonen geldt dat hij vanaf 30 dB hoort.
Van dit nieuws ben ik uiteraard erg geschrokken. Eenmaal van de schrik bekomen, wil ik er echt het maximale uithalen. Al volgende week krijgt hij zijn gehoorapparaatjes.
Graag wil ik jullie een aantal vragen stellen hierover:
1. Weten jullie wat voor effecten het heeft als kinderen al vroeg apparaatjes dragen?
2. Zal mijn kind normaal leren praten? Ik maak me hier veel zorgen over, met name omdat ik mijn kindje graag Arabisch (onze moedertaal) en Nederlands wil meegeven.
3. Welke effectieve randvoorwaarden kan ik mijn zoontje meegeven? Zoals gezegd wil ik hem maximale hulp geven.
4. Kunnen kinderen met deze gehoorschade ook naar een reguliere basisschool, of zijn ze echt aangewezen op het speciaal onderwijs?
Bij uw vragen komt een belangrijke onderwerp aan de orde, namelijk de taalontwikkeling van meertalige slechthorende kinderen. Hierover is nog erg weinig bekend. Toch zal ik proberen een antwoord te geven op uw vragen. Ik begin met een uitleg over de neonatale gehoorscreening.
Sinds een paar jaar wordt het gehoor van baby's al in de eerste week na de geboorte gescreend. Wanneer de screening niet lukt, is nader onderzoek nodig bij een audiologisch centrum. Daar kan blijken dat het gehoor toch goed is, of dat er sprake is van gehoorverlies.
Is er daadwerkelijk sprake van gehoorverlies, dan wordt zo snel mogelijk actie ondernomen. Bijvoorbeeld: hoortoestellen aanmeten en begeleiding voor het gezin organiseren. Meestal worden er trouwens nog meer gehoortesten gedaan, omdat het bij heel jonge kinderen heel erg moeilijk is om precies vast te stellen hoe ernstig het gehoorverlies is.
De neonatale gehoorscreening is wereldwijd geïntroduceerd omdat men verwacht dat vroege interventie positief is voor de ontwikkeling van het kind. Wanneer het kind snel hoortoestellen krijgt (of een cochleair implantaat), kan worden voorkomen dat er een ernstige taalachterstand ontstaat.
Bij uw zoontje is er sprake van heel vroeg ingrijpen (hij is nog maar 4 maanden) bij een matig gehoorverlies. Door die combinatie verwacht ik dat hij een vrijwel normale (gemiddelde) taalontwikkeling zal hebben.
Als mijn verwachting uitkomt, zal hij ook naar een reguliere basisschool kunnen. Met name het feit dat hij al zo vroeg hoortoestellen krijgt, zal voor hem dus heel gunstig zijn.
U vroeg of u zelf nog iets kunt bijdragen aan de talige ontwikkeling van uw zoon. Dat is inderdaad mogelijk, namelijk door uw – gesproken – taal te ondersteunen met gebaren. Daarmee zorgt u ervoor dat hij niets hoeft te missen van de taal die hem wordt aangeboden, en stimuleert u zijn taalvaardigheid.
Juist voor meertalige kinderen kan baby-gebarentaal een goede ondersteuning zijn, zoals Nadia Eversteijn, de meertaligheidsdeskundige van Ouders Online, kort geleden beschreef.
Bij slechthorende kinderen wordt meestal Nederlands ondersteund met Gebaren (NmG) in plaats van 'echte'gebarentaal (NGT) aangeleerd. De babymodules NmG en NGT zijn echter bijna hetzelfde. Dit heeft als voordeel dat de keuze voor echte gebarentaal, als dat nodig mocht zijn, iets later gemaakt kan worden.
Dan de meertalige opvoeding die u in gedachten heeft. Die zal in ieder geval geen extra problemen veroorzaken, al zal uw zoon waarschijnlijk wel beter Nederlands dan Arabisch gaan spreken, omdat hij uiteindelijk toch meer Nederlands dan Arabisch te horen zal krijgen.
En wat zijn handicap betreft: bij kinderen met een gehoorverlies is het belangrijk dat de taalomgeving optimaal is, zodat ze met een beperkte taalinput (door het gehoorverlies) toch gaan praten.
Wanneer thuis alleen de moedertaal wordt gesproken, bijvoorbeeld een Arabische taal, zorgt dat voor een optimale input van die taal. Het kind zal de moedertaal al jong goed leren spreken. Het nadeel is dan echter dat het kind pas Nederlands leert als het naar school gaat. Dat betekent dat het de eerste jaren op school een achterstand zal hebben. Het kind leert dan de tweede taal pas als het al iets ouder is en in een andere context dan thuis. Hierdoor verloopt de ontwikkeling van de tweede taal minder snel. Deze vorm van tweetaligheid wordt sequentiële tweetaligheid genoemd. De andere vorm (dus gelijktijdig beide talen leren) noemen we simultane tweetaligheid.
Simultane tweetaligheid betekent dat het kind vanaf de geboorte in twee talen wordt toegesproken, bijvoorbeeld een Arabisch taal en het Nederlands. Voorwaarde is wel dat de ouders beide talen heel goed spreken. Kinderen kunnen op jonge leeftijd makkelijk meerdere talen tegelijk leren. Ze zullen misschien andere fouten maken dan kinderen die maar één taal leren, omdat ze de twee talen gaan mengen. Dit wordt code-wisseling of
code mixing genoemd en is een normaal verschijnsel.
Bij simultane tweetaligheid wordt de input die het kind anders in één taal krijgt, verdeeld over twee talen. Per taal is de input dus minder. Dat kán een nadeel zijn voor kinderen die opgroeien in een minder optimale situatie, bijvoorbeeld bij een gehoorverlies. Ik verwacht echter dat het jonge babybrein zo flexibel is dat het hiermee goed kan omgaan.
Ook al omdat uw Nederlands uitstekend is, adviseer ik u om te kiezen voor simultane tweetaligheid.
De ontwikkeling van uw zoontje zal nauwgezet gevolgd worden door het audiologisch centrum en de gezinsbegeleiding. Zij kunnen u verder adviseren over taalstimulering, gebarentaal en schoolkeuze.
Veel succes gewenst!
