1 januari 2000 door Ward van Alphen
Ingrid 7 jaar, doet op school erg haar best, groep 4 gaat goed. Ze heeft veel hobby's, op school leuke sociale contacten, buiten school iets minder fanatiek contact. Speelt graag en erg goed alleen maar ook met anderen.
Probleem: ze kan moeilijk met spanningen omgaan en dat uit zich in buikpijn. Is emotioneel verder dan haar leeftijd (lijkt voor ons zo). Heeft uitspraken zoals met 4 jaar: "het zit niet goed in mijn hoofd"; 5 jaar: "van klassieke muziek word ik rustig in mijn hoofd", etcetera.
Moeder van vaders kant is manisch depressief. Hier is geen contact mee en ook nooit geweest.
Nou heeft Ingrid duidelijk last van sterk wisselende stemmingen. Ze is vrolijk en 5 minuten later diep triest. Of erg mokkig en boos op iedereen. Waarom? Dat weet ze zelf ook niet.
Hoe reageren wij nou het beste op deze stemmingen? Bijna dagelijks worden we hiermee geconfronteerd. Wij schenken er in haar bijzijn niet te veel aandacht aan. Kan het zijn dat het in haar "genen" zit om dit gedrag te vertonen? Vader heeft nergens last van en is altijd opgewekt net als onze andere dochter.
De manisch depressieve stoornis, ofwel bipolaire stoornis, is een psychiatrische ziekte waarbij erfelijkheid inderdaad een rol speelt. Als er in de familie mensen met een bipolaire stoornis voorkomen, is het risico voor het krijgen van deze ziekte statistisch gezien verhoogd voor familieleden.
Het gaat in dit geval, waarbij vader niet lijdt aan de ziekte, nog steeds om een zeer klein risico. En we begrijpen nog steeds niet waarom de meeste van de familieleden geen bipolaire stoornis krijgen, en een minderheid wel.
U hoeft zich op dit moment geen zorgen te maken dat het gedrag van uw dochtertje wijst op een voorteken van een bipolaire stoornis. Daar is ze nog te jong voor, en bovendien is de kans dat het gedrag een heel andere oorzaak heeft, veel waarschijnlijker.
Als u zich afvraagt of het "in de genen" kan zitten om bepaald gedrag te vertonen: dat is een boeiende vraag. Want we komen er steeds meer achter dat bepaalde persoonlijkheidstrekken in de genen verankerd zijn. Dat wil niet zeggen dat gedrag volledig bepaald wordt door de genen. We weten nog niet hoe deze verbanden precies in elkaar steken.
Wel is bekend dat bepaalde eigenschappen een erfelijke component lijken te hebben. Ook hiervan is het niet te zeggen in hoeverre dit voor uw dochtertje opgaat. Het zou kunnen zijn dat impulsiviteit een karaktereigenschap van haar is. Maar ik kan dat niet helemaal uit uw verhaal opmaken.
Bovendien is het de vraag of het gedrag van uw dochtertje situatie-gebonden is: dat pleit in elk geval voor invloed van omgevingsfactoren op het gedrag. Voor kinderen van haar leeftijd hoeft het gedrag dat u beschrijft ook niet per se abnormaal te zijn: dat kan ik zo ook moeilijk inschatten
Omgaan met mokkend gedrag: dat houdt soms in "negeren" omdat het een ongewenste manier is van communicatie. Soms moet je er als ouders paal en perk aan stellen als het bijvoorbeeld erg storend wordt voor anderen. Soms helpt het om voor het kind te verwoorden waarom het boos is. Sommige kinderen kunnen zich op dit gebied nog niet zo goed uitdrukken en gaan dan zitten mokken.
Het is vaak verstandig om in elk geval later er met je kind op terug te komen, te bespreken wat er gebeurd is, en ook te bekijken of er niet handigere manieren zijn om met je boosheid om te gaan. Kinderen moeten in elk geval allemaal leren om frustraties te verdragen, en een weg te vinden om er mee om te gaan.
Voor sommige kinderen kost dat, vanwege hun karakter en/of vanwege de omstandigheden en/of vanwege dingen die ze hebben meegemaakt, meer moeite. In het archief van de vraagbaak staan nog wel enkele door ons of onze voorganger beantwoordde vragen over mokkend gedrag, onder andere een vraag van november vorig jaar.
Succes ermee.
