21 oktober 2005 door Joanna Sandberg
Mijn 12-jarige zoon wil zich af en toe verkleden als meisje. Hij heeft dit al sinds zijn 8e jaar. Meestal duurt het een paar dagen en dan is het weer maanden weg. Voor het overige is het een jongensachtige jongen, die graag stoere kleding draagt.
Eerst wilde hij graag een rose badpakje. Hierna een rose jurk, schoenen en sokken. Soms doet hij ook make-up op, of nagellak.
Hij schaamt zich er wel voor. De buitendeur gaat op slot, niemand mag het weten. Nu heeft hij de spullen aan een vriendje laten zien, met de smoes dat hij ze op straat gevonden zou hebben. Ik vind het goed dat hij zich verkleedt en ik heb spullen voor hem gekocht.
Ik zou hierover graag meer willen weten. Het lastigste vind ik het geheimhouden. Ik wil er graag met anderen over praten, maar heb mijn zoon beloofd dit niet te doen. Hij schaamt zich er erg voor, dat lijkt me voor hem ook erg moeilijk.
Deze vraag is helaas niet eenvoudig of eenduidig te beantwoorden, en roept ook erg veel nieuwe vragen op. De informatie die u gaf, is namelijk wel erg beperkt.
Om over een geval als dit écht iets zinvols te kunnen zeggen, zou ik veel meer over uw zoon moeten weten. Pas dan kun je bijvoorbeeld bepalen of er sprake is van gender-dysforie (een onbehagen over de beleving van het eigen geslacht) of van travestie, waarbij het louter om het spelen van een rol gaat.
Hieronder zal ik eerst ingaan op de aanvullende informatie die eigenlijk nog nodig is. Daarna zal ik een poging doen om toch iets over het probleem zelf te zeggen.
Ik zou in ieder geval willen weten hoe uw zoon functioneert. Heeft hij vrienden, vriendinnen, hoe gaat het op school, wat doet hij in zijn vrije tijd, zit hij op een sport, etc.?
En hoe bent u erachter gekomen dat uw zoon zich af en toe omkleedt? Heeft hij het u zelf verteld (en hoe ging dat?) of heeft u het ontdekt?
Ook ben ik benieuwd wat uw zoon er zelf over zegt. Hij schaamt zich ten opzichte van de buitenwereld (de buitendeur moet letterlijk op slot), maar wat zijn z'n gevoelens nu eigenlijk? Mág hij zich omkleden van zichzelf, of heeft hij er naderhand spijt van? Vindt hij het zelf gek, etc.?
Zit uw zoon al in de puberteit? Is hij met seksualiteit bezig? Praten jullie daar open over? Komt hij met vragen?
Wat ik vooral ook mis in het verhaal, is informatie over de vader. Die wordt nergens genoemd. Waarom niet? Waar is hij? Hoe is het contact tussen uw zoon en zijn vader? Hoe is het contact tussen uzelf en de vader? Enzovoorts.
Vanwege al die informatie die ik nog mis, kan het antwoord op uw vraag niet echt heel specifiek zijn, en zal ik hier en daar moeten gissen. Toch zal ik wel een poging wagen, omdat u nu eenmaal met een problematische situatie zit waar u toch wat mee moet.
Uw zoon kampt onder andere met de volgende problemen: hij heeft last van sterke schaamte, de deur moet op slot, hij moet liegen tegenover een vriend, en hij staat onder zware druk omdat hij zijn gedrag geheim wil houden. Misschien is er zelfs nog meer wat zijn functioneren bemoeilijkt.
Uit uw vraag begrijp ik dat uw zoon geen jongen is die eigenlijk een meisje wil zijn, of dat hij uitgesproken meisjes-interesses heeft. Ook gaf u niet aan dat hij tot nu toe vooral met meisjes en meisjesspeelgoed heeft gespeeld.
Hieruit leid ik af dat er waarschijnlijk geen sprake is van gender-dysforie. Gender-dysforie is het gevoel van onbehagen met het eigen geslacht. Zo'n gevoel kan in sterke of minder sterke mate aanwezig zijn.
Om gender-dysforie echt uit te sluiten, moet een jongere goed onderzocht worden door een specialist op dat gebied.
Mogelijk gaat het gedrag van uw zoon meer richting travestie. De eerste fase van travestie kan zich al vóór de puberteit manifesteren. Het kind is dan al bezig om zich regelmatig om te kleden als meisje.
Let op: het gaat hier natuurlijk niet om jonge kinderen (kleuters) die zich verkleden als meisje, want bijna elk kind verkleedt zich op die leeftijd. Bij echte travestie gaat het om een steeds weer de terugkerende behoefte om je te verkleden als meisje.
Een belangrijke vraag hierbij is: wanneer verkleedt uw zoon zich als meisje? Zit er een patroon in? Gaat er bijvoorbeeld iets vooraf aan het moment waarop hij weer begint met zich omkleden? Hij doet het namelijk een paar dagen, en dan is het weer maanden weg. Verdringt hij in de tussenliggende periode zijn behoefte om zich om te kleden, of taalt hij er dan echt niet naar?
We weten nog niet goed waar die drang om je als meisje te willen omkleden nu eigenlijk vandaan komt. Er kunnen allerlei oorzaken zijn:
Een volgende fase van travestie kan zijn dat de puber sterk gaat fantaseren over het vrouwelijke deel van zichzelf (het zich 'vervrouwelijken') en een fascinatie krijgt voor de vrouwenwereld.
In de puberteit, wanneer de seksualiteit zich ontwikkelt, kan het zich omkleden als meisje dus geseksualiseerd geraken. Een jongen raakt dan erg opgewonden van het omkleden als meisje en gaat dan masturberen.
Hoe zich dit gedrag verder ontwikkelt, hangt dan weer van allerlei factoren af (persoonlijkheid, gezinssituatie, gezinscultuur, bredere omgeving, enzovoorts.)
Mogelijk kan een jongen dan op een gegeven moment alleen opgewonden raken als hij vrouwenkleding draagt, of erover fantaseert. Na verloop van tijd kan dit gevoel ook weer verminderen.
De intense schaamte van uw zoon speelt een grote rol in het omgaan met zijn behoefte. In het algemeen (dus niet alleen bij jongeren) geldt: hoe minder iemand dit gedrag van zichzelf aanvaardt, hoe meer hij verwacht dat anderen ook zo negatief over hem zullen denken.
En: hoe groter de schaamte – inclusief de angst voor ontdekking die daarbij hoort – hoe meer de behoefte wordt weggedrukt. Maar helemaal wegdrukken lukt nooit. Er komt altijd een moment waarop de behoefte weer oppopt, met als eindresultaat dat het zelfbeeld steeds negatiever wordt. Er gaat dan heel veel energie in de strijd zitten.
Hoe kunt u er nou het beste mee omgaan? Ik heb daarvoor een drietal tips (die u volgens mij al geheel of gedeeltelijk toepast):
En bedenk: experimenteren en onderzoeken hoort bij pubers; het hoort bij de ontwikkeling van de seksualiteit. Maar als het sterk één richting opgaat die problemen oplevert, dan is het wel zaak om erover te praten, en hulp te zoeken bij een deskundige.
U vertelde dat u niet vrij bent om over uw zoons gedrag te praten met anderen. Hij schaamt zich dood en wil dat u het geheim houdt. Dat neemt echter niet weg dat u natuurlijk best voor uzélf naar een hulpverlener mag gaan om over deze problematiek te praten.
Mogelijk wil uw zoon dan na een tijdje ook mee. Zijn diepe schaamte maakt het natuurlijk moeilijk om er met een deskundige over te praten, maar hij moet zich wel realiseren dat zijn schaamte een behoorlijk negatieve invloed kan gaan krijgen op zijn psycho-seksuele ontwikkeling.
Voor deskundige hulp kunt u onder andere terecht bij:
Succes ermee!
