30 mei 2003 door Saskia Nihom-Nijstad
Mijn zoontje van 15 maanden kan zichzelf niet vermaken. Hij hangt de hele dag om mama heen en wil het liefst gedragen worden. Je moet de hele dag met hem spelen, wil je hem tevreden houden. Als hij nieuw speelgoed krijgt, dan is het eventjes goed, maar na zijn slaapje is het weer naar mama.
Op het consultatiebureau adviseerde men om speelmomenten in te lassen en zoveel mogelijk regelmaat te creëren. Dit probeer ik nu een week of zes, maar er verandert niets. Ik zou mijn zoontje dus de hele dag moeten vermaken als het aan hem lag. Maar een kind moet toch ook wel even alleen kunnen spelen?
Hij is vanaf zijn geboorte al erg onrustig. De eerste maanden heeft hij erg veel gehuild, waarvoor inbakeren de oplossing was. Hij is ook erg snel met zijn ontwikkeling. Hij draaide zich met 3 maanden al om en met 10 maanden kon hij lopen. hij slaapt ook erg weinig. Hij gaat om 19.30 uur naar bed en slaapt dan tot een uur of 6, half 7. Overdag slaapt hij van half 11 tot half 12 à 12 uur.
Hebben jullie een oplossing?
Helaas: een kind van anderhalf kán zichzelf nog niet vermaken. Maar u kunt hem dat wel leren. Hieronder zal ik uitleggen hoe dat werkt.
Uw zoon is een energiek ventje. Hij ontwikkelt zich snel, liep al bij 10 maanden, en heeft ook nog eens weinig slaap nodig. Een echt handenbindertje, zoals ze dat vroeger noemden. Overdag kan hij zich slecht alleen vermaken en kleeft hij voortdurend aan moeders rok, waardoor u geen seconde meer voor uzelf heeft.
Ja, dat is zeker lastig, tijdrovend, energie-vretend en voor u dus vermoeiend. Maar het is wel vrij normaal...
Ik denk dat u het zich enigszins anders had voorgesteld. Zoiets van: een gezellig kind in huis dat zichzelf vermaakt, terwijl u uw eigen bezigheden doet. Wees gerust, dat komt op een gegeven moment echt wel. Maar nu kunt u dat nog niet van hem verwachten. Hij is er gewoon nog te jong voor. Hij eist uw aandacht voortdurend op, hij claimt u.
Claimen is aandacht opeisen van je geliefde. Claimen komt voor in liefdes-relaties maar ook in ouder-kind-relaties. Hoe onzekerder het kind nog is, des te meer het kind door middel van aandacht bevestiging zoekt bij zijn geliefde ouder. Dat gebeurt vooral op de momenten dat het kind last heeft van onlustgevoelens, zich alleen voelt, of het gewoon even niet meer weet.
Naarmate het kind ouder wordt, zullen de momenten van aandacht vragen minder worden en de momenten waarop hij zichzelf kan vermaken steeds meer toenemen. Dit ter bemoediging.
De leeftijd tussen 1 en 4 jaar is bij uitstek de leeftijd waarop claim-gedrag voorkomt. Aan het begin van die periode, dus bij de huidige leeftijd van uw zoontje, hebben kinderen die voortdurende aandacht van hun opvoeders ook hard nodig. Uw kind is namelijk emotioneel nog niet zelfstandig en heeft u nodig om dat uiteindelijk wel te worden. U bent een onmisbare factor in dat leerproces.
Om het leerproces zo goed mogelijk te laten verlopen, en misschien wel wat te versnellen, kunt u in ieder geval de volgende dingen doen:
Hieronder zal ik deze punten nader toelichten.
Kinderen die gewend zijn dat hun ouders altijd beschikbaar zijn, zullen die paradijselijke toestand niet graag willen en durven opgeven. Ouders moeten daarom leren om te balanceren tussen toegeven en grenzen stellen. Hoe werkt dat?
Begint je kind te krijsen, te stampvoeten of te slaan, wanneer hij zijn zin niet krijgt, dan is iedere ouder in het begin geneigd om toe te geven. Maar door steeds toe te geven, bereik je dat je kind je steeds meer gaat claimen. Door je eigen grenzen aan te geven, bereik je dat je kind emotioneel zelfstandig durft te worden en dwing je ook respect af bij je kind.
In de praktijk betekent 'balanceren tussen toegeven en grenzen stellen' dat je het geven van aandacht moet structureren. Het is immers onmogelijk om 12 uur per dag aandacht te hebben voor je kind.
Het structureren van de aandacht houdt in:
Zorg bij jonge kinderen, zoals uw zoon, voor korte periodes (5 minuten) van echte aandacht, afgewisseld met korte periodes van geen aandacht (5 minuten) en dat vele keren op één dag. Hoe kleiner je de stapjes maakt, hoe groter de kans dat het uw kind zal lukken om daarin mee te gaan. En des te sneller hij zal durven te vertrouwen op zichzelf en het zal aandurven om langere periodes alleen te zijn zonder uw aandacht. Dit geeft hem de basiszekerheid die hij zijn hele leven nodig zal hebben.
Geef hem iedere keer een groot compliment als hij heel eventjes iets alleen heeft gedaan of alleen in de kamer is geweest. "Wat ontzettend knap van je dat je zo lief alleen zit te spelen, nu kon mamma even iets met de buurvrouw bespreken".
Vergeet overigens niet hem op weg te helpen als hij even alleen moet spelen. Hij kan het echt niet allemaal zomaar vanzelf.
En moedig hem aan als het dreigt te mislukken. Vertel hem dat u weet dat hij het nu even moeilijk heeft, maar dat u ook weet dat hij het kan. "Je mag best even huilen, ik begrijp heel goed dat je het moeilijk vindt, maar ik weet dat je het kan en ik kom zo weer terug".
Zodra hij zich 5 minuutjes alleen kan vermaken, kunt u de momenten van oefenen iets langer maken. Maar let op: ga niet te snel, anders wordt het veel te moeilijk en kan je weer helemaal opnieuw beginnen.
U kunt heel veel dingen in huis samen met uw kind doen. Dat is niet alleen een nuttig onderdeel van het genoemde leerproces, maar het kan heel gezellig zijn. Hier volgen zomaar een paar voorbeelden.
Zo hoeft uw zoontje zich niet in zijn eentje te vervelen en kunt u toch de dingen doen die u moet doen.
Belangrijk is dat u met uw zoontje praat; leg hem uit wat jullie samen gaan doen, wat de bedoeling is, en wat u van hem verlangt. Zorg er ook voor dat u een dergelijke bezigheid niet te lang laat duren.
Vertel hem steeds weer opnieuw dat u zo blij bent dat jullie de klussen in huis samen doen en dat hij u zo goed helpt. Ook al is dat soms enigszins bezijden de waarheid...
Kinderen leren hiervan dat ieder zo zijn eigen bezigheden heeft, die je naast elkaar kunt doen en dat je niet de hele tijd elkaar kunt vermaken.
Tot slot: houd moed en heb geduld. Blijf u realiseren dat het een leerproces is, en leren kost nu eenmaal tijd. In dit geval gaat het om leren door te oefenen, en oefening baart hier veel (levens-)kunst!
