1 april 2011 door Henk Boeke
Ik las laatst dat Javaanse ouders niet (of bijna niet) tegen hun kinderen praten 'omdat ze het toch niet verstaan'. Dit zou ook gebeuren in Guatemala en West-Samoa.
Zijn er nog meer van dit soort landen, en hoe kan het dat die kinderen toch de taal goed leren?
Er zijn inderdaad culturen waarin weinig of geen motherese (mamataal) of caregiverese (verzorgerstaal) gebruikt wordt. Dat is echter wel heel uitzonderlijk. Zowel in de Westerse wereld als in de Oosterse wereld wordt over het algemeen wel kindvriendelijke spraak aangeboden.
U noemde: Java, Guatemala en West-Samoa. Op grond van incidentele waarnemingen worden ook wel eens Vietnam en Marokko genoemd, maar eerlijk gezegd kennen we geen literatuur waarin dat systematisch beschreven is.
Ook is er – voor zover wij weten – nooit goed onderzocht wat nou precies de gevolgen zijn van een opvoeding waarin er niet of nauwelijks tegen kinderen gepraat wordt. Dat kún je ook niet goed onderzoeken, omdat er maar zo weinig culturen zijn waarin dit gebeurt. Misschien dat kinderen dan pas later gaan praten dan bij ons, maar dat weten we dus niet.
Let wel: we hebben het nog steeds over 'het aanbieden van kindvriendelijke spraak' en niet over geheelonthouding. Want als er totaal geen input is, gebeurt er natuurlijk niets. Zo zal een kind dat doof geboren is, nooit Nederlands leren spreken. (Tenzij de gehoorbeperking alsnog wordt opgeheven, bijvoorbeeld met een cochleair implantaat.)
Overigens gaat het bij 'leren praten' niet alleen om het gebruik van woorden en zinnen, maar ook om zaken als beurtwisseling en tone of voice. En dat kunnen kinderen natuurlijk prima leren door gewoon te luisteren naar wat er in hun omgeving gebeurt.
Een schitterend voorbeeld daarvan ziet u in het onderstaande Youtube-filmpje, van twee dreumesen die elkaar hele verhalen vertellen zonder dat het ook maar ergens over gaat. Het is alleen maar vorm, zonder inhoud. Zie:
Voor meer informatie over 'motherese' (mamataal), zie:
