24 september 2010 door Sanderijn van der Doef

Hoe ga je om met seksualiteit bij een kind met een laag IQ? (9 jr)

Vorige week vroeg de juf of ze met mij kon praten, aangezien er iets met mijn dochter (van 9 jaar) was voorgevallen op school. Toen ik aan mijn dochter vroeg wat er was gebeurd, begon ze hard te huilen. Ze was bang dat ik boos zou worden.

Uiteindelijk vertelde ze dat ze met een jongen van 8 jaar van school in het speelbos had gekust en "gesext". Toen ik vroeg wat sexen was, kon ze daar geen antwoord op geven. Ik vroeg haar of ze zijn piemel had gezien. Dat was inderdaad het geval, en ze hadden bij elkaar gevoeld. Ik ben niet boos op haar geworden maar ik heb haar wel duidelijk gemaakt dat dit soort dingen niet mogen.

Aangezien onze dochter een laag IQ heeft en zeer moeilijk lerend is, zit ze op het Speciaal Basisonderwijs. Je moet haar dus op een andere manier bespelen, wat ik met dit soort dingen erg moeilijk vind. Wat snapt ze wel en wat niet?

Vandaag had ik het gesprek op school. Afgesproken is dat zij onze dochter nu goed in de gaten zullen houden. Ook vertelde de juf dat het vlak voor het 'bos-incident' ook in de klas met een andere jongen was gebeurd. Onze dochter had haar hand in de broek van de jongen en de juf hoorde haar zeggen: "op en neer". Ik heb geen idee hoe ze daaraan komt (noch aan de term 'sexen'). De computer staat in de woonkamer en op de tv zit een kinderslot.

Ik vertelde de juf dat ik het erg eng vind als onze dochter op deze leeftijd dit al doet. Ze is immers heel kwetsbaar (al nam ze tot nu toe wel steeds zelf het initiatief). Het is een stoere, pittige meid maar ik ben bang dat ze toch wel heel makkelijk te beïnvloeden is. Ze weet dat het niet mag maar ze begrijpt toch niet echt waarom niet. Hoe kan ik hier het beste mee omgaan?

Antwoord

Uw dochter heeft net zulke seksuele gevoelens als alle andere kinderen van haar leeftijd. Dat betekent dat ze net zo nieuwsgierig is als zij, hoe geslachtsdelen eruit zien (en voelen) bij haarzelf en bij anderen. Bij haar is echter meer aandacht nodig voor de manier waarop ze met die gevoelens omgaat. Kinderen met een normaal IQ hebben meestal voldoende aan een korte uitleg, maar kinderen met een laag IQ hebben wat meer begeleiding nodig.

Dat betekent dat u – samen met school – regels afspreekt die voor uw kind begrijpelijk zijn. De regels zelf moeten dus begrijpelijk voor haar zijn (wat mag wel en niet). Of ze de achtergrond ervan precies begrijpt is minder belangrijk.

Hoe komt ze erbij?

Verder vroeg u zich af hoe ze komt aan dit gedrag en aan uitdrukkingen als 'sexen' of 'op en neer'. Daar is niets van te zeggen. Ze kan het overal opgepikt hebben, bijvoorbeeld op straat, of op het schoolplein.

Van 'sexen' weet ik in ieder geval dat het een woord is dat veel kinderen van deze leeftijd gebruiken. Het betekent zoiets als 'seks met elkaar hebben' maar wat dat precies inhoudt weten ze meestal niet. Ze kunnen er van alles bij bedenken, variërend van geslachtsgemeenschap hebben tot naakt tegen elkaar aanliggen.

Seksuele voorlichting op school

Ik ben er zelf een groot voorstander van dat ook kinderen in het Speciaal Onderwijs seksuele voorlichting krijgen op een voor hen begrijpelijke manier. Alleen zijn er – helaas – nog niet veel geschikte programma's voor deze doelgroep.

U – of de school – zou eens kunnen informeren bij de Rutgers Nisso Groep in Utrecht, wat zij aanraden voor deze groep kinderen.

Ik weet dat er inmiddels materiaal is ontwikkeld voor dove en slechthorende kinderen met een lichte verstandelijke achterstand. Dit materiaal zou ook op de school van uw dochter gebruikt kunnen worden. Maar daar zal de school over moeten beslissen.

Wat kun je zelf doen?

U kunt natuurlijk ook zelf aan de slag. Vertel in ieder geval heel duidelijk wat wel en niet kan. Maar ook – omdat u zich zorgen maakt over de kwetsbaarheid van uw dochter – hoe ze "Nee" kan leren zeggen bij dingen die ze niet wil.

Over dat laatste heb ik vorig jaar zelf een boekje gepubliceerd dat misschien nuttig voor u zou kunnen zijn: Nee! - een boek over Nee en Ja zeggen, uitg. Ploegsma, 2009.