26 september 2008 door Sanderijn van der Doef
Ik heb een dochter van 14 jaar. In het verleden heeft ze te maken gehad met seksueel misbruik door een familielid.
Nu vertelde ze me vertrouwelijk dat ze zelf ook veel seksuele spelletjes heeft gedaan bij jongere kinderen dan zijzelf (de leeftijden varieerden van 3 tot 12 jaar), maar ook bij haar broertjes (van 8 jaar) en zusje (van 10 jaar). Het ging verder dan alleen kijken, aanraken, oraal en dingen erin stoppen, etc. Ook vertelde ze dat ze al veel seksueel contact heeft gehad met oudere jongens.
Hoe kan ik haar helpen? Dit is toch geen normaal gedrag voor dit meisje? En is ze nu ook schuldig aan seksueel misbruik?
Ze is al onder behandeling van een psychotherapeut (vanwege allerlei andere problemen, zoals depressiviteit, negatief zelfbeeld, automutilatie, neiging tot anorexia, angstig voor mannen, etc.), maar ze durft haar seksuele spelletjes met jonge kinderen niet te vertellen aan haar therapeut. Is het belangrijk dat ze dit juist wel doet? Eigenlijk vindt ze dat ze geen recht heeft op therapie omdat ze zichzelf slecht vindt.
Ik weet niet goed hoe ik hiermee om moet gaan. Op zich ben ik wel blij dat ze het aan mij heeft verteld, maar ik maak me ook erg veel zorgen om haar. En om mijn jongere kinderen. Ik weet ook niet goed wat ik dáár mee aan moet. Moet ik ze ernaar vragen? Of moet ik het maar zo laten, en pas actie ondernemen als blijkt dat ze ermee zitten?
Om te beginnen wil ik heel kort het kader schetsen waarbinnen u het gedrag van uw dochter moet zien. Ze is 14 jaar. Dat is een leeftijd waarop er veel gebeurt in haar lichaam en haar geest. Ze is bezig te zoeken naar haar identiteit (zoals alle pubers) en in die zoektocht maakt ze (zoals alle pubers) gebruik van gebeurtenissen en ervaringen uit het verleden.
En wat haar seksuele contacten met oudere jongens betreft: 14 jaar is aan de jonge kant, maar niet abnormaal. U vertelde niet wat ze precies doet of gedaan heeft, maar de gemiddelde leeftijd waarop 12- tot 18-jarigen voor het eerst geslachtsgemeenschap hebben, is op dit moment 15,1 jaar. (Zie het factsheet Seks onder je 25e uit 2005).
Dan haar misbruik-verleden. Uit uw verhaal maak ik op dat het misbruik dat ze heeft meegemaakt toen ze klein was, veel impact heeft gehad. En ik vermoed dat de seksuele spelletjes die ze daarna gedaan heeft met kleine kinderen, mede gebaseerd zijn op haar misbruik-ervaring.
Misbruik hoeft niet altijd een rol te spelen. Sterker nog: in verreweg de meeste gevallen hebben seksuele spelletjes niets te maken met een misbruik-voorgeschiedenis. Maar de aard van de spelletjes en de hoeveelheid ervan, plus het feit dat het vaak met jongere kinderen is gebeurd, wijst voor mij toch wel in die richting.
Vanwege de mogelijke relatie met het misbruik-verleden is het heel belangrijk dat ze over die spelletjes vertelt aan haar therapeut. Probeer uw dochter gerust te stellen dat haar therapeut haar absoluut niet zal veroordelen hiervoor. Integendeel. Door het te vertellen kan uw dochter juist beter geholpen worden, en zal ze ook beter haar huidige problemen begrijpen.
Maak haar ook duidelijk dat zij niet fout is geweest, dat ze wel degelijk recht heeft op therapie en hulp, en dat ook u haar wil helpen als zij dat wil.
De problematiek van uw dochter is nogal complex (ze heeft veel problemen) en ik begrijp goed dat u zich zorgen maakt. Misschien is het een idee om uw zorgen eens te delen met haar therapeut? Informeer hoe die vindt dat het met uw dochter gaat, en hoe de therapeut de toekomst van uw dochter ziet. Dat kan misschien zelfs wel een geruststelling zijn voor u.
Of u aan haar jongere broertjes en zusje moet vragen of zij de spelletjes van vroeger als negatief hebben ervaren, is een moeilijk punt (omdat wel of niet erover beginnen allebei voor- en nadelen heeft). Ik zou er in ieder geval niet rechtstreeks naar vragen. Eerder zou ik aanraden om het op een indirecte manier ter sprake te brengen, en dan te kijken wat er gebeurt.
U zou bijvoorbeeld iets kunnen zeggen als: "Kleine kinderen doen vaak seksuele spelletjes. Je weet wel, doktertje spelen en zo. Allemaal heel normaal. Maar nou heb ik gelezen dat die spelletjes soms te ver kunnen gaan. Waardoor die kinderen er later soms last van kunnen hebben. Als zoiets ooit bij jullie is gebeurd, is het belangrijk om dat te vertellen hoor! Aan mij bijvoorbeeld, of aan iemand anders die je vertrouwt. Dan kunnen we kijken hoe we je kunnen helpen."
Tenslotte nog dit. Het zou goed zijn als u in deze situatie ook hulp zoekt voor uzelf. Niet omdat er iets met u aan de hand is, maar omdat u best wat steun kunt gebruiken.
Vraag eens aan uw huisarts, of aan de therapeut van uw dochter, of zij u kunnen helpen of doorverwijzen. Hulp voor uzelf kan u steun geven en het gevoel versterken dat u er niet alleen voorstaat.
