30 mei 2008 door Aleid Grijpma
De dochter van mijn vriendin (9) pikt dingen als wij ergens op visite zijn, maar ook bij mij thuis. Zelf ontkent ze dat en haar moeder zegt ook dat ze zoiets niet zou doen. Toch zijn wij er zeker van dat zij dit heeft gedaan.
Het gaat vooral om dure spullen, zoals een Nintendo DS (van 200 euro). Ze zit op het speciaal onderwijs. Zou dat hiermee ook te maken kunnen hebben? Verder geeft ze veel problemen in de familie, want we mogen bijna nergens meer komen. Wat kan ik hieraan veranderen?
Aanvullende informatie:
- Ze zit op het speciaal onderwijs omdat ze concentratieproblemen en gedragsproblemen heeft. De moeder heeft vaak contact met school als haar dochter verkeerde dingen heeft gedaan, of niet goed wil luisteren.
- Haar intelligentie is denk ik wel redelijk. In ieder geval is ze slim genoeg om zonder dat het opgemerkt wordt, dingen mee te nemen.
- Haar moeder is niet getrouwd geweest. Ze zijn uit elkaar gegaan tijdens de zwangerschap, volgens haar door mishandeling.
- De gezinssituatie is een leef-maar-raak situatie. Men is niet geïnteresseerd in gevoelens van anderen. Ik denk dat de moeder borderline heeft.
- Ik denk dat het niet goed gaat met de dochter. Ze vertoont vreemd gedrag, is ongeïnteresseerd, luistert niet, smoest en klikt veel, verraadt wat mijn zoon doet, gaat laat naar bed, is zeer druk en ongeremd, is brutaal, maakt veel ruzie, en natuurlijk dat stelen.
- Ze heeft wel vriendjes en vriendinnetjes, maar daar heeft ze (door haar gedrag) vaak ruzie mee. Dan reageert ze met haar middelvinger en heel grof schelden. Vervolgens komt ze naar mij of haar moeder, om te zeggen dat zij niks gedaan heeft. Ook een stiekeme middelvinger komt vaak voor. Bijvoorbeeld als je haar aankijkt. Of tegen mijn zoon, om te laten zien: "Kijk, ik krijg toch mijn zin wel."
- Haar geweten is slecht ontwikkeld. Laatst heeft ze een kat hier in de buurt bijna in het water gegooid. Ook sloopt ze dingen die van anderen zijn; dat kan haar totaal niks schelen. Bijvoorbeeld stenen tegen auto's gooien, of dingen slopen bij mensen in de tuin.
Zo te zien heeft dit meisje een ernstige gedragsstoornis. Wat u beschrijft is heel zorgelijk, vooral omdat ze pas 9 jaar oud is, en dus al vóór de puberteit dit gedrag vertoont. Daarvan is bekend dat de prognose minder goed is dan wanneer dit soort problemen pas in de puberteit ontstaat.
Om te spreken van een gedragsstoornis, moet een kind een aantal kenmerken vertonen. Een van de belangrijkste is dat het kind geen respect heeft voor andermans bezittingen of gevoelens, wat bij dit meisje het geval lijkt te zijn.
'Geen respect hebben voor andermans bezittingen of gevoelens' definiëren we aan de hand van de volgende gedragskenmerken (waarvan er vier of meer aanwezig moeten zijn):
Vervolgens kun je nog een onderverdeling maken naar kinderen die dit soort dingen openlijk doen, of juist meer stiekem. Maar dat is op dit moment niet zo belangrijk.
Hoe ontstaat zo'n stoornis eigenlijk? Vaak is het een combinatie van aanleg en omgeving.
Aanleg wil zeggen: aangeboren. Daar zit dus een familiaire (genetische) component in.
Wat die omgeving betreft: vaak gaat het om kinderen die in hun eerste levensjaren al veel heftige dingen hebben meegemaakt, zoals mishandeling. Of ze groeien op in een omgeving waarin nog steeds mishandeling plaatsvindt, of waarbij de ouders te weinig leiding en te weinig aandacht geven. Uzelf beschreef de gezinssituatie als een leef-maar-raak situatie.
Kinderen met een gedragsstoornis vertonen vaak ook andere psychiatrische problemen, zoals ADHD. Ze zijn namelijk vaak:
Om zeker te weten dat er sprake is van een gedragsstoornis, moet je die (overige) psychiatrische problemen dus wel eerst testen en uitsluiten. Ook intelligentie speelt daarbij een rol.
Bij de behandeling van gedragsstoornis wordt niet alleen gekeken naar het kind zelf, maar naar het hele gezin, omdat – zoals gezegd – ook de omgeving een rol speelt bij het ontstaan van een gedragsstoornis.
Wat het kind zelf betreft, wordt vooral gestreefd naar het versterken van zijn of haar eigen mogelijkheden. Het kind leert bijvoorbeeld hoe je problemen op een andere manier kunt oplossen en hoe je het beste kunt omgaan met agressie en geweld.
Wat de omgeving (lees: het gezin) betreft, gaat het er vooral om dat de ouders leren om hun kind voldoende leiding en structuur te bieden. Er bestaan daarvoor diverse programma's, die u kunt opvragen bij uw plaatselijke GGD.
Om te beginnen is het heel belangrijk dat jullie erkennen dat er sprake is van een ernstig probleem dat zich niet vanzelf oplost. Je helpt een kind niet met het ontkennen van datgene wat er aan de hand is. En zoals gezegd: het is echt zorgelijk als een stoornis zoals deze zich al op jonge leeftijd laat zien, nog voor de puberteit. Daar moet echt wat aan gedaan worden.
Ik raad jullie dan ook aan om naar Bureau Jeugdzorg te gaan, om samen met hen een route uit te stippelen om de problemen aan te pakken. Ook kunnen zij ondersteuning bieden op andere gebieden, zoals psychiatrisch onderzoek, medicatie, naschoolse begeleiding, etc.
Succes ermee!
