6 februari 2004 door Mieke Beers
Mijn zoontje van bijna 17 maanden begint de laatste tijd lekker te kletsen. Maar wat mij opvalt, is dat hij bijna alleen maar medeklinkers gebruikt (en dan alleen nog de M, P, K, D, en T) en als enige klinker de A. Andere klinkers hoor ik hem nooit maken, ook niet tijdens het brabbelen. Tijdens zijn baby-tijd heeft hij ook nooit andere klanken gemaakt. Hij gebruikt nu een paar woordjes: papa, mama, kakak (=eend), pa (=lamp), papap (=pieppiep) en da (=daar(?)).
Hij heeft een moeilijke start gehad, maar het gaat nu goed. Hij is destijds geslaagd voor zijn Algo-gehoortest (in couveuse) en later ook voor de Capas-test op het consultatiebureau (wel pas de derde keer). Ik heb ook niet de indruk dat er iets met zijn gehoor aan de hand zou zijn.
Wel heeft hij vanwege eet- en drinkproblemen pre-logopedie gehad, van 6 maanden tot 1 jaar. Hij had hierbij moeite met het vacuümzuigen van de speen en een verhoogde kokhals-neiging. Ook dit probleem is gelukkig niet meer aanwezig.
Ik vraag me af of het 'normaal' is dat hij alleen deze klinker gebruikt. En hoe kan ik hem eventueel stimuleren om andere klanken te gebruiken?
Vanaf deze afstand kan ik helaas niet bepalen of datgene wat u beschrijft 'normaal' is, of dat er professionele hulp ingeroepen moet worden. Hieronder zal ik beide mogelijkheden nader toelichten.
De ontwikkeling van de klanken die een kind gebruikt, wordt door taalkundigen vaak gekoppeld aan de grootte van de woordenschat. Hoe meer woorden een kind gaat gebruiken, hoe belangrijker het is om de bijbehorende klanken goed uit te spreken. Als een kind bijvoorbeeld 'kaart' wil zeggen, ontstaat er verwarring als het 'taart' of 'paard' zou zeggen.
Over de vroege taalontwikkeling, als het kind nog geen 50 woordjes beheerst, is bekend dat kinderen vaak een voorkeur hebben voor woorden met klanken die ze op dat moment kunnen uitspreken. Woorden met klanken die ze nog niet beheersen, proberen ze dan te vermijden.
Uw zoontje lijkt zich nog in die vroege ontwikkelingsfase te bevinden. Hij gebruikt alleen nog maar woorden met klanken die hij kan uitspreken. Het kan zijn dat bij het uitbreiden van de woordenschat hij ook meer verschillende klinkers gaat maken.
Tot zover zou is de ontwikkeling van uw kind 'normaal'. Maar anderzijds kán er toch wel iets aan de hand zijn. Gezien de eet- en drinkproblemen in het eerste jaar, kunnen er bijvoorbeeld problemen zijn met de mond-motoriek, in het bijzonder van de tong en de lippen. Daardoor zou hij moeite kunnen hebben met het uitspreken van andere klinkers dan de A.
AA-klinkers zijn relatief eenvoudig te maken, namelijk door de tong en de kaak te laten zakken en stem te geven. Voor de andere klinkers moet de tong zich op verschillende plaatsen in de mond bollen. Voor bijvoorbeeld de IE en de EE moet de tong naar voren bewegen en voor klanken als de OE en de OO moet de tong juist naar achteren gaan. Ook het ronden van de lippen moet een kind beheersen, om klinkers als UU, OO, en OE te kunnen maken.
Het kan dus geen kwaad om nog eens contact op te nemen met de logopedist(e) die hem een jaar geleden behandeld heeft. Hij of zij kan aangeven of er inderdaad problemen zijn met de tong-motoriek of andere mond-motorische problemen die hem beperken in het spreken.
Wat ik u in ieder geval niet aanraad, is om zelf te gaan dokteren. Daarom geef ik u geen oefeningen om uw kind te stimuleren.
Al met al hoop ik natuurlijk dat alles nog steeds in orde is, en dat de logopedist(e) geen bijzonderheden kan ontdekken. In dat geval merkt u binnenkort dat uw zoontje meer woorden en ook meer verschillende klanken gaat maken.
