27 mei 2005 door Nadia Eversteijn
Ik woon in Frankrijk en ik heb met mijn Franse partner een dochtertje van 2 jaar dat wij tweetalig (Nederlands en Frans) opvoeden. Bij ons in de buurt wordt binnenkort een tweetalige kleuterschool geopend (Frans-Engels).
Is het volgens u in verband met haar talen-ontwikkeling aan te raden of af te raden om haar naar zo'n school te sturen, en dus een derde taal te introduceren die thuis niet gesproken wordt?
P.S. In Frankrijk gaan de kinderen vanaf hun 3e jaar naar de kleuterschool.
In principe is een jong kind goed in staat om drie talen tegelijk te verwerven. Voorwaarde daarvoor is echter wel dat alle drie de talen relevant zijn in de leefomgeving van het kind.
Hieronder zal ik eerst iets vertellen over leefomstandigheden en drietaligheid. Vervolgens ga ik in op de vraag in hoeverre het Engels op dit moment een relevante taal voor uw dochtertje zou kunnen zijn.
Er zijn allerlei leefomstandigheden te bedenken die ervoor kunnen zorgen dat iemand drietalig wordt. In de wetenschappelijke literatuur worden vijf verschillende typen
trilinguals (drietalige personen) onderscheiden. Namelijk:
1. Kinderen die opgroeien met twee thuistalen, die allebei anders zijn dan de omgevingstaal. Bijvoorbeeld: papa spreekt thuis Berber, mama spreekt Engels, en aangezien het gezin in Nederland woont, leren de kinderen in hun omgeving ook Nederlands.
2. Kinderen die opgroeien in een tweetalige omgeving, en wier thuistaal (de taal van één of beide ouders) anders is dan de talen van de omgeving. Bijvoorbeeld: een kind groeit op met Engels en Frans omdat het in Canada woont, maar daarnaast spreekt zijn vader thuis Turks.
3. Derde-taalleerders. Dat zijn: mensen die van-huis-uit tweetalig zijn, en een derde taal op school leren. Uw dochtertje zou hiervan een voorbeeld kunnen worden!
4. Tweetaligen die drietalig worden door immigratie. Bijvoorbeeld: Marokkanen die in Marokko Berber en Marokkaans-Arabisch hebben geleerd en vervolgens naar Nederland zijn geëmigreerd.
5. Leden van drietalige gemeenschappen. Zulke gemeenschappen zijn bijvoorbeeld te vinden in veel delen van Afrika. Mensen spreken er naast een specifieke stamtaal die hun moedertaal is, ook een regionale Afrikaanse taal, en daarnaast ook nog Engels of Frans.
Ook al zijn er nog zoveel verschillende soorten drietalige personen, toch kun je wel een paar algemene dingen zeggen over drietaligen:
Als u inderdaad besluit om uw dochtertje naar een Frans-Engelse kleuterschool te sturen, dan zal het Engels hoogst waarschijnlijk de taal worden die zij het minst goed beheerst. Ten eerste omdat zij een voorsprong heeft in Frans en Nederlands; die talen hoort zij immers al vanaf haar geboorte. Maar belangrijker nog: omdat het Frans ook buiten haar school overal gesproken wordt, maar het Engels niet.
Helaas gaf u geen nadere informatie over de tweetalige kleuterschool die binnenkort geopend zal worden. Is het misschien een internationale school, dat wil zeggen: een school die gericht is op de kinderen van buitenlandse werknemers in Frankrijk?
Zo'n school biedt vaak twee soorten curricula (leerplannen) aan:
Er bestaan echter ook scholen waarbij het taalaanbod meer fifty-fifty is, dat wil zeggen: een aantal schoolvakken wordt gegeven in de landstaal, en de andere vakken worden gegeven in het Engels.
Uiteraard maakt het voor de taalontwikkeling van uw dochtertje nogal wat uit wat voor model de school hanteert. Als alle schoolvakken in het Engels gegeven worden, zal uw dochtertje veel taalaanbod krijgen in deze taal. Het Engels wordt dan echt een
relevante taal in haar leven, die zij moet kunnen verstaan en spreken om te kunnen functioneren op een plaats waar zij veel tijd doorbrengt, namelijk de school.
Maar als uw dochter het Engels alleen als apart schoolvak krijgt, zal zij die taal niet echt nodig hebben om te kunnen functioneren in het dagelijks leven, en zal haar vaardigheid in deze taal dan ook heel gering blijven (omdat het geen relevante taal is).
Ik ga nu terug naar uw oorspronkelijke vraag, of het al dan niet aan te raden is om uw Frans- en Nederlandstalige dochter naar een Engels- en Franstalige school te sturen.
Ik ken uw persoonlijke situatie onvoldoende om rechtstreeks antwoord op deze vraag te geven, maar ik kan me twee gevallen voorstellen waarin het inderdaad aan te raden is.
1. Als het Engels ook in uw omgeving gesproken wordt, bijvoorbeeld door vrienden en bekenden, dan is het inderdaad aan te raden om haar naar die nieuwe school te sturen. Uw e-mailadres doet vermoeden dat u werkzaam bent bij een internationaal bedrijf, dus wellicht komen er inderdaad mensen bij u over de vloer met wie u Engels spreekt.
In dat geval is het Engels op dit moment een relevante taal voor uw dochtertje. Dat wil zeggen: een taal waarin zij in haar directe omgeving kan communiceren. Als dat niet het geval is, dan is het Engels, alhoewel het de belangrijkste wereldtaal is, nog niet direct een nuttige taal voor een 3-jarige. Afhankelijk van iemands leefsituatie, kan het Fries of het Swahili nu eenmaal veel relevanter zijn dan het Engels.
2. Als er sprake is van een doorgaande lijn in het onderwijs Engels dat uw dochtertje zal ontvangen, dan is het eveneens aan te raden om haar naar die nieuwe school te sturen. En omgekeerd: als zij alleen op de kleuterschool Engels leert, maar daarna deze taal een aantal jaren niet meer gebruikt, dan zal haar taalvaardigheid in het Engels in snel tempo weer afnemen.
Als zij echter direct aansluitend op de kleuterschool ook Engels in het basisonderwijs leert, of als u een verhuizing naar het buitenland overweegt (waar zij misschien naar een internationale school gaat), dan kan zij het Engels blijven oefenen, en zal de taalvaardigheid die zij als kleuter opdoet, niet meer verdwijnen. In dat geval geeft haar vroege start haar uiteraard een voorsprong op kinderen die pas later met Engels leren beginnen.
Hopelijk kunt u op basis van de bovenstaande informatie besluiten of het of het op dit moment nuttig is voor uw dochtertje om Engels te leren.
Als u inderdaad denkt dat het nuttig is, dan 'plaagt' u haar zeker niet met een derde taal. Maar als u – op grond van het bovenstaande – tot de conclusie komt dat het Engels (nog) niet zo nuttig is, dan zou ik het liever nog een paar jaartjes laten wachten.
Veel succes gewenst!
