‘Ik weet het even niet meer. Mijn kinderen zitten echt zo vaak op hun mobiel; als ze uit school komen, naar de wc gaan en zelfs als ze met z’n allen tv kijken. Eigenlijk is een gewoon gesprek niet eens meer mogelijk. Als ik wat aan hen vraag, zeggen ze met een half woord wat terug. Hoe kan ik het gebruik begrenzen, zonder dat het meteen een enorme strijd wordt?’ Misschien vraag jij je ook af of je iets moet met schermtijd. Steeds meer scholen denken serieus na over een verbod op mobiele telefoons in de klas. Maar wat doe je dan als ouder? Weer het gesprek aangaan? Nog eens kritisch naar je regels kijken?
Wat in ieder geval niet werkt is ferm of geërgerd reageren: ‘Nu is het afgelopen! ,’Leg dat ding nou eens weg’ of ‘Kom eens achter die computer vandaan.’ De WIFI uitschakelen - een veelgehoorde tip, levert ook vaak alleen maar strijd op. Al snel kom je met elkaar in een neerwaartse spiraal terecht. Elke keer dat je tiener achter een scherm zit, denk je: ‘Nu zit ‘ie alweer op zijn mobiel of te gamen.’ En elke keer dat je er iets van zegt, denkt je tiener: ‘Krijg ik weer gezeur!’
Regina van den Eijnden, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht gespecialiseerd in de psychosociale gevolgen van een verslaving aan sociale media geeft een aantal punten ter overdenking in dit artikel. Zo beschrijft ze dat on- en offline contact voor jongeren als bijna hetzelfde wordt ervaren en strakke regels hanteren waaronder het eruit halen van WiFi tegen je kan werken als ouder. Ook geeft Van den Eijnden aan dat jongeren het vaak prima vinden om afspraken te maken over schermgebruik. Maar hoe maak je samen deze afspraken? En hoe kom je tot een gezonde schermbalans?
Mijn ervaring is dat je afspraken het beste maakt als je tijdens het gesprek echt naar elkaar wilt luisteren. Het is allereerst belangrijk om op een rustig moment en met een open houding het gesprek aan te gaan. Als jij start met: ’Ik wil met jou afspraken maken over het verminderen van je schermgebruik', dan heb je grote kans dat jouw kind daar bij voorbaat al geen zin in heeft en met de hakken in het zand gaat. Je hebt meer kans op een open gesprek met bijvoorbeeld deze introductiezin: ’Ik wil samen met jou in gesprek over de voor- en nadelen van schermgebruik en kijken hoe we samen een soort van scherm-omgangsvormen met elkaar kunnen afspreken. Wat als we ons daar vervolgens allemaal aan moeten houden?’.
Het helpt om oordelen over het telefoon- of gamegedrag van je tiener te vermijden. Focus ook op het positieve van games/telefoons. Luister naar wat je tiener zo aantrekt in games, filmpjes op Youtube en sociale media. Wat vind je kind er leuk aan? Vertel ook wat jij er zelf leuk aan vindt. Voor veel jongeren is dit hun manier om in verbinding te zijn met elkaar, wat van belang is in deze levensfase. Zelf merk ik dat we onze mobiel aan tafel er toch wel eens bij pakken omdat we even iets willen opzoeken. Er staat gewoon veel informatie in je telefoon.
Als je nieuwsgierig en open een gesprek ingaat, dan ontstaat er vaak een interessante dialoog. Je kunt aangeven dat jij het zelf ook lastig vindt om je gebruik in balans te houden. Wat doe jij zelf om af en toe even zonder schermen te zijn? Dan kan je ook aan je kind vragen wat hij of zij er lastig aan vindt. Mijn dochter zei laatst: 'Als ik even een paar uur niet op mijn telefoon kijk, dan heb ik meteen 150 appjes gemist. Gek word ik daarvan. Ik moet echt af en toe even tijd blokken om het allemaal te beantwoorden.’ Door jezelf kwetsbaar op te stellen en te delen waar je tegenaan loopt, ziet jouw kind dat het ook eerlijk kan aangeven hoe het écht gaat.
Misschien wel het allerbelangrijkste is; brainstormen over welke oplossingen je tiener zelf ziet om het schermgebruik te verminderen of anders in te delen. De ideeën die jouw kind zelf aandraagt, werken nou eenmaal het best. Bedenk bijvoorbeeld samen een ‘leukedingenlijst’ van activiteiten die je offline kunt doen en waar jullie blij van worden.
Het is eigenlijk samen zoeken naar een digitale balans. Schermen horen bij deze tijd, maar hoe gebruik je ze op een gezonde manier zonder dat jullie jezelf erin verliezen? Een goed uitgangpunt is dat slapen, bewegen, school-, hobby-, en werkprestaties, sociaal leven en de verhouding off- en online met elkaar in balans zijn.
Een leuke toevoeging aan schermafspraken is het aangaan van uitdagingen; het experimenteren met schermgebruik. Wat werkt voor jouw kind het beste? Ontdek tijdens deze zelftest of jullie digitaal in balans zijn of doe de telefoonbattle. En wat werkt voor jou goed? Natuurlijk doe je mee. Een goed voorbeeld doet volgen. Een schermloze dag in de maand, een schermloze avond per week of een hele week onder een uur per dag telefoongebruik blijven. Misschien experimenteren jullie met een schooldag zonder telefoon of juist af en toe een grenzeloze dag dat alle regels worden los gelaten.
Maak afspraken waar zowel jij als je tiener achter staan en bespreek samen hoe je elkaar aan deze afspraken kunt houden. Ontdek hoe je wordt verleid door de telefoon en brainstorm ook samen over mogelijke oplossingen. En hou elkaar regelmatig scherp door de uitdagingen aan te gaan. Veel succes!
