20 april 2007 door Aleid Grijpma
Je leest vaak tegenstrijdige dingen over Ritalin. De een spreekt over te veel ADHD-diagnoses en te snel voorschrijven van Ritalin, en de ander over een grote groep (vooral meisjes) waar ADHD juist weer te weinig onderkend zou worden, en Ritalin dus ten onrechte niet voorgeschreven wordt.
Ik heb vier kinderen. De oudste heeft PDD/NOS en ADHD, en gebruikt daarvoor Concerta (36 mg). De tweede krijgt sinds kort Ritalin en heeft een voorlopige diagnose ADHD (dat horen we deze week definitief). In beide gevallen zijn de diagnoses gesteld door een GGZ-instelling.
Nu lees ik de laatste tijd dat deze medicijnen op latere leeftijd complicaties kunnen geven bij langdurig gebruik, zoals verschrompeling van de hersenen. Ook lees ik dat gewone kinderen van Ritalin ook rustiger worden.
Dit alles maakt mij als ouder ongerust over de toekomst. Hoe zeker is een diagnose ADHD die gesteld is door een GGZ-instelling?
Wat de oudste betreft: die is zonder medicijnen een soort stuurloos schip, met flinke leer- en gedragsproblemen. Bij nummer twee twijfelen wij echter of het ook niet zonder zou kunnen. ook al heeft ze de nodige problemen thuis en op school.
Mijn vraag is dus: wat zijn de feiten over Ritalin en Concerta, en moet ik me zorgen maken over langdurig gebruik van deze medicijnen?
Een bezorgde moeder.
Ik krijg regelmatig vragen zoals die van u. De kern van het probleem is dat er over Ritalin veel gepubliceerd wordt, en dat de wetenschappelijke waarde van sommige publicaties op z'n minst twijfelachtig is. Je moet dus heel zorgvuldig het kaf van het koren scheiden, en altijd goed kijken hoe het bijbehorende onderzoek was opgezet. (Vandaar dat ik altijd aan ouders vraag om datgene wat ze gelezen hebben mee te nemen naar mijn spreekuur, zodat ik de waarde ervan zelf kan beoordelen.)
Hieronder zal ik eerst de feiten geven waar u om vroeg. Daarna zal ik dieper ingaan op de diagnose.
U toonde zich bezorgd over de 'verschrompeling van de hersenen' bij langdurig gebruik. Die zorg lijkt mij niet terecht. Er is veel onderzoek gedaan naar het gebruik van methylfenidaat (de stofnaam van Ritalin) bij kinderen, inmiddels óók bij langdurig gebruik, en nooit zijn er lichamelijke afwijkingen gerapporteerd. Ik ken in ieder geval geen enkel gezaghebbend onderzoek waarin verschrompelde hersenen gevonden werden.
Wel weet ik dat er mensen zijn die om wat voor reden dan ook erg tegen het gebruik van Ritalin zijn. Vanwege hun sterke overtuiging zijn ze zeer actief, en publiceren ze veel. Geen van die artikelen is echter gebaseerd op gedegen onderzoek. (Maar nogmaals: ik zou eerst de bron moeten zien om het goed te kunnen beoordelen.)
Dan uw vraag over de diagnose. Een GGZ-instelling kan die heel goed stellen, en zal echt niet lichtvaardig methylfenidaat voorschrijven. Daar gaat altijd een zorgvuldige afweging aan vooraf.
Uw zijdelingse opmerking dat 'gewone kinderen' ook rustig zouden worden van Ritalin kon ik moeilijk plaatsen, maar waarschijnlijk bedoelde u daarmee dat dat de diagnose nog onzekerder maakt. Ik kan mij daar weinig bij voorstellen, omdat gezonde kinderen er juist rusteloos en opgefokt van worden. (We weten dat, omdat Ritalin in feite een pepmiddel is, dat soms ook als drug gebruikt wordt.) En áls kinderen er toch rustiger van worden, dan is het dus twijfelachtig of ze wel zo gezond waren, aangezien Ritalin juist wel rust brengt bij kinderen met ADHD.
Het lastige is natuurlijk wel dat de diagnose 'ADHD' niet zo eenvoudig is als bijvoorbeeld de diagnose 'longontsteking'. Een longontsteking kun je bijvoorbeeld zien op een röntgen-foto maar ADHD niet (althans op dit moment nog niet. Misschien dat het in de toekomst mogelijk wordt om ADHD te diagnosticeren aan de hand van hersen-scans, maar zo ver is het nog lang niet.)
Voorlopig moeten we het dus doen met observaties van het kind, en het verhaal van de ouders en de school. Misschien dat deze manier van diagnosticeren mede uw ongerustheid heeft veroorzaakt, naast datgene wat u over de Ritalin gelezen had.
Mogelijk helpt het als u er als volgt tegenaan kijkt. Wanneer je ADHD niet (of niet goed) behandelt, kan dát op latere leeftijd wel degelijk complicaties geven.
Het kind kan namelijk een laag zelfbeeld krijgen, doordat het in zijn eigen ogen vaak onterecht op z'n donder heeft kregen (vanwege zijn drukke gedrag, etc.) Een laag zelfbeeld kan leiden tot allerlei andere klachten, zoals depressieve gevoelens en onzekerheid. En met name bij ADHD'ers zie je vaak dat gevoelens van depressie en onzekerheid kunnen ontaarden in opstandigheid en andere gedragsproblemen.
Ik pleit er dus altijd voor om kinderen met ADHD goed te behandelen, om erger te voorkomen. En met 'goed behandelen' bedoel ik: medicatie geven, omdat dat aantoonbaar het beste werkt. Zelf vertelde u al dat u bij uw oudste zoon zeker weet dat het hem zonder medicatie niet lukt om goed te functioneren.
Uit het feit dat u inmiddels al veel gelezen heeft over dit onderwerp, maak ik op dat u behoefte heeft aan goede informatie. Wat dat betreft kan ik u het volgende aanraden:
Verder adviseer ik altijd om eventuele twijfels te bespreken met degenen die je kind behandelen. Veel ouders houden twijfels en zorgen over de effecten van medicatie, en denken erover om te stoppen of te kijken of hun kind al zonder medicatie kan. In vind dat dat altijd besproken moet worden met de behandelaars!
Ik hoop dat ik u hiermee wat op weg heb geholpen.
Succes ermee!
