1 januari 2000 door Ward van Alphen
Onze zoon van 3 jaar is afgelopen week onder een vrachtwagen gekomen. We mogen van geluk spreken alleen z`n been is even in het gips gezet omdat die wel een heel rare tik gehad had. Hij was trouwens niet gebroken. Verder bleef het bij een paar blauwe plekken en wat schaafwonden.
Nu mijn vraag hoe krijg ik mijn oudste zoon aan het praten hierover. Hij is 5 jaar en praat er eigenlijk niet over. Hij is geen babbelaar en daardoor ben ik bang dat hij het opkropt. Hij heeft het half om half zien gebeuren. Als wij erover beginnen loopt ie weg of begint ergens anders over.
Graag jullie reactie.
[naam en adres bekend bij de redactie]
Eind mei 1999 zijn wij met onze dochters van 2 1/2 jaar en 9 weken bij een boot-explosie betrokken geweest. Dochter van 2 1/2 is door mijn man van boord het water in getrokken en de kleinste van 9 weken heeft met Maxi-Cosi in het vuur gestaan. Haar gezichtje en handen zijn ernstig verbrand. Zij heeft een week (met mij) in het Brandwondencentrum in Beverwijk gelegen. (Er zijn nu nog nauwelijks zichtbare tekens over.)
Oudste dochter weet precies wat er gebeurd is, wil nog graag de foto's zien en praat er veel over. Wij geloven dat zij er door veel praten overheen komt, maar kunnen we haar nog actiever helpen?
Jongste dochter heeft de meeste fysieke pijn geleden en kan er natuurlijk nog niet over praten. Kan zij op enige manier hier nog last van hebben / krijgen? We merken het wel aan de verschrikte reactie op vreemde gezichten, of zo maar in haar slaap. Hoe gaat dit voorbij en wat kunnen we doen?
Kinderen die blootgesteld worden aan geweld, een ongeluk, een ramp of iets dergelijks, kunnen net als volwassenen, daarna een post-traumatische stress reactie ontwikkelen. Ze kunnen angstige herinneringen hebben. Sommige kinderen gaan situaties die ze doen denken aan hetgeen gebeurd is, vermijden. Anderen gaan bijvoorbeeld in hun spel herhalen wat er gebeurd is. En zo zijn er nog meer verschillende reacties mogelijk.
Kinderen reageren over het algemeen meer aangedaan op zo'n gebeurtenis dan volwassenen. Met name kleine kinderen kunnen dingen nog niet zo goed plaatsen, weten nog niet goed hoe met moeilijke gevoelens om te gaan. We vinden het ook niet verwonderlijk dat kinderen bijvoorbeeld erg bang kunnen worden van een flauwe griezelfilm: ze kunnen dit nog niet hanteren.
Het gevoel van machteloosheid van een kind kan groter zijn dan dat van een volwassene. Een kind is lichamelijk vaak niet in staat om iets te doen bij een rampzalige gebeurtenis. Een andere factor is dat kinderen soms getuige zijn van de onmacht van hun ouders: dat kan extra veel angst geven.
Aan de andere kant zijn kinderen vaak flexibel, en zullen bij de meeste kinderen de reacties op een ingrijpende gebeurtenis snel normaliseren. Dit hangt natuurlijk ook af van individuele factoren: een kind met een gevoelige aard zal er wellicht meer moeite mee hebben. De manier waarop de omgeving achteraf reageert, heeft ook invloed hierop.
De vragenstellers van deze week hebben beiden iets verschrikkelijks meegemaakt, en hun kinderen natuurlijk ook. Wat in elk geval heel goed is, is dat ze begrijpen dat het belangrijk is om je kind de ruimte te geven om te praten over wat er gebeurd is. Want dat helpt namelijk.
Ik ben het dan ook eens met de moeder van het 2 1/2-jarige dochtertje dat zelf al veel praat over de boot-explosie: ze heeft een goede kans er wel doorheen te komen.
Een tip zou nog kunnen zijn om eventueel ook de omgeving in te lichten over wat er gebeurd is -- als u merkt dat uw kind ook bij andere mensen laat zien met het gebeurde bezig te zijn. De omgeving begrijpt soms niet dat een kind maar blijft praten over zoiets vreselijks.
Van hele kleine kinderen weten we natuurlijk niet hoeveel er zal blijven hangen. Ongetwijfeld laat zoiets ook een indruk na bij een baby. Ook hier geldt weer dat als u als ouder oog hebt voor de behoefte van uw kind aan veiligheid en geborgenheid, de kans het grootst is dat een kind zich normaal zal ontwikkelen.
Het zoontje van vijf dat er niet over wil praten, of er zelfs voor wegloopt: terecht dat moeder probeert een opening te geven om erover in gesprek te komen. Maar haar zoon wil niet, zo lijkt het. Of hij is bang, en probeert datgene dat angst geeft uit de weg te gaan. Misschien dat deze moeder vanuit haar terechte bezorgdheid er net iets te veel bovenop zit.
Wellicht kunt u proberen via een meer indirecte methode het onderwerp ter sprake te brengen, via tekenen of spel bijvoorbeeld. En wellicht moet u dan niet van tevoren zeggen dat u het over het ongeluk gaat hebben, maar gewoon met vrachtwagentjes gaan spelen, voorzichtig een opmerking over het ongeluk maken -- misschien moet u zelfs wel helemaal niets zeggen. Of u kunt een verhaal voorlezen van een kind dat een ander soort ongeluk gehad heeft.
Allemaal manieren om uw kind de gelegenheid te geven om er mee bezig te zijn, zonder het angstniveau direct hoog op te schroeven. En als het broertje naar de dokter gaat om het gips eraf te halen, kunt u overwegen of hij dan mee gaat. Het kan een manier zijn om te laten zien dat de situatie nu onder controle is.
Voor alle ouders in zo'n situatie geldt dat ze natuurlijk zelf ook erg geschrokken zijn. Zorg dus als ouder ook goed voor uzelf na zo'n ramp, want zo bent u ook beter in staat voor uw kind te zorgen.
