“Mam, hou op met zeuren, nu doe ik ‘t zeker niet”! Dat was niet de reactie waar ik op hoopte toen ik mijn zoon vroeg of hij zijn Franse woordjes al geleerd had. Mijn eerste gedachte was “Zo ga je nooit je toets halen, je bent echt zo eigenwijs, je onderschat het, alweer!” Oordelen over wat hij in mijn ogen fout doet. En bijna gelijk erna dacht ik: “Ik leer het ook nooit. Wat ben ik ook een bemoeial en ik weet toch dat hij het zo zeker niet gaat doen.” Oordelen over wat ik zelf fout doe.
Marshall Rosenberg legt uit dat gedoe en conflict voortkomen uit de manier waarop we denken en praten en… uit de manier waarop ons onderwijs en opvoeding in elkaar zitten. We hebben geleerd te denken in oordelen: in goed en fout, normaal en abnormaal, mooi en lelijk. Hij doet het verkeerd, ik doe het niet goed.
Zo zijn we niet gemaakt: baby’s luisteren als vanzelf naar hun behoeften en delen hun gevoel. Ze huilen als ze honger hebben, of moe zijn. Wellicht vanuit onze oprechte intentie om bij te dragen aan het welzijn van onze kinderen, leren we kinderen naar ons te luisteren, te doen wat we zeggen. En als gevolg daarvan leren ze niet zo goed naar zichzelf luisteren. Kinderen noemen we braaf en lief als ze stil in een hoekje spelen, en stout als ze hun kamer niet opruimen. Slim als ze goede cijfers halen en lui als ze liever gamen dan leren. Zonder dat we dat willen, leren we onze kinderen schuld en schaamte en raken ze steeds verder af van de natuurlijke staat van in contact zijn met gevoelens en behoeften. Herken je het ook in hoe je zelf bent opgevoed?
Denken in oordelen zien we ook terug in ons systeem van straffen en belonen en we horen dat we onze plek in deze maatschappij moeten “verdienen”. Als je een goed rapport hebt krijg je geld en als je je woordjes nog niet geleerd heb mag je niet gaan voetballen. We hebben in ons latere leven zelf wellicht ook waardering gekregen als we snel kunnen analyseren en diagnoses maken. Oordelen dus. Dat denken in goed en fout nemen we mee in de rest van ons leven. Het is dan ook niet raar dat we weinig begrip hebben voor elkaar en meningen hebben, waardoor we tegenover elkaar komen te staan. Dat zien we allemaal terug in onze maatschappij nu.
Verbindende communicatie helpt met empathie en vanuit gelijkwaardigheid, helderheid en eerlijkheid, contact maken met onszelf en de ander. Zie ook de tekstbox hieronder.
In plaats van oordelen naar mijzelf (wat ben ik ook een bemoeial, ik had niets moeten zeggen) kan ik ook mild zijn en kijken wat er achter mijn uitnodiging om Franse woordjes te leren zit. Hoe voel ik me? Ben ik bezorgd en gespannen? Dat gevoel is een signaal van iets wat ik belangrijk vind. Wil ik graag bijdragen en van betekenis zijn en misschien ook iets van geruststelling over de toekomst van mijn kind? In plaats van schuld en schaamte, komt er mededogen voor mezelf.
En in plaats van oordelen over mijn zoon, kan ik ook luisteren hoe hij zich voelt. Is hij misschien chagrijnig en geïrriteerd? En ook bij hem is dat gevoel een signaal van zijn behoefte. Komt dat misschien omdat hij zelf keuzes wil maken? Vertrouwen ook wellicht? Die behoeften – aan keuze en vertrouwen bijvoorbeeld - hebben we allemaal en daar herkennen we elkaar in. Dan kan er weer begrip en mededogen ontstaan. Delen wat jouw behoefte is, met empathie luisteren naar je kind en vanuit het bewustzijn dat de behoefte van je kind even belangrijk is als die van jou, kan je samen tot een oplossing komen die voor beiden werkt. Hoe je dat doet kan je leren.
Verbindende communicatie gaat over het herkennen en erkennen van wat iedereen belangrijk vindt en om manieren te vinden om deze behoeften te vervullen. Behoeften zijn bijvoorbeeld veiligheid, liefde, waardering, steun, gezamenlijkheid en balans. In plaats van willen overtuigen, winnen, aanvallen, eisen of verdedigen, is verbindende communicatie een uitnodiging om met empathie bij onszelf en de ander te zijn. Verbindende communicatie is meer dan een communicatiemodel, het is een manier van naar de wereld kijken en van daaruit leven.
Verbindende communicatie is gebaseerd op het gedachtengoed van Marshall Rosenberg (1934-2015) over geweldloze communicatie (in de traditie van Mahatma Gandhi en Martin Luther King gebaseerd op nonviolence, “ahimsa- the natural state of compassion when no violence is present in the heart”).
Verbindende communicatie is zoveel meer dan het stappenplan wat sommige mensen denken dat het is. Al draagt bewustzijn op de stappen waarneming, gevoel, behoefte, verzoek zeker bij aan verbinding. Verbindende communicatie gaat er vanuit dat we alles, wat we doen en zeggen, doen om een behoefte te vervullen. Ook al hebben we daar lang niet altijd helderheid op. De eerste stap is dan ook helder krijgen wat er onder zit, als iets me raakt. Vanuit daar kan ik dat delen, of ik kan eerst naar de ander luisteren, mijn kind of mijn partner. Want ook die ander doet alles wat die zegt of doet, om een behoefte te vervullen - een behoefte die ik zelf ook heb en waar ik mezelf in herken. Al is de manier waarop ik dat wil bereiken wellicht een hele andere.
Wil jij ook meer keuze in hoe je je uit? In hoe je luistert naar je partner, kind of jezelf? Een training verbindende communicatie bij EmpaTilya kan die eerste stap zijn, bijvoorbeeld tijdens een tweedaagse op 27 en 28 september! Hier kan je je opgeven.
