7 oktober 2021 door Karin den Hollander
Aanstaande zondag is het de tweede zondag van oktober; landelijke stiefouderdag. Een dag die nog niet zo bekend is, net zoals de uitdagingen van het stiefouderschap zelf. Daar mag wat ons betreft verandering in komen. Daarom vind je in dit artikel tips om een samengesteld gezin tot een succes te maken.
Om maar met de deur in huis te vallen: de cijfers zijn helaas niet gunstig. Twee op de drie samengestelde gezinnen gaat weer uit elkaar. Dit terwijl er bijna altijd al een scheiding of een overlijden aan vooraf ging. Eindelijk nieuw geluk voor de ouders, en dan toch… blijkt de praktijk minder rooskleurig. Weer een breuk, voor de partners én de kinderen die in deze situatie opgroeien: Breuk-op-breuk. Helaas weten we dat dit verstrekkende gevolgen heeft voor latere relaties in het leven van deze opgroeiende kinderen. Moeten we ons hier dan bij neerleggen? “Nee”, vindt Karin den Hollander, oprichter van de Stichting Stiefacademie Nederland, “Wij vinden het belangrijk dat er juist méér bekend wordt over leven in een samengesteld gezin, over de mooie kanten, maar zeker ook over de ingewikkeldheden. Het is voor (stief)ouders vaak een hoge drempel om over de struggles te praten met omgeving. Vaak wordt dit juist weer wel begrepen door collega-stiefouders en die gezamenlijke expertise willen we benutten om dit onderwerp meer op de kaart te krijgen”.
Het is de missie van de stichting om het samengestelde gezin (het stiefsysteem) tot een optimaal veilige, stabiele en prettige (op)groei- en ontwikkelomgeving te maken voor kinderen. "Wij willen de maatschappij leren hoe het is om te leven in een samengesteld gezin. Wij willen de beeldvorming daarover, van ‘leuke gezinnen’, meer in overeenstemming brengen met de werkelijkheid, waarin vaak complexe dynamiek speelt.", aldus Karin. De Stichting zet zich in op basis van vier pijlers: Educatie, Voorlichting, Onderzoek en Ontmoeting.
Stiefouders verdienen om te beginnen een compliment. Een gezin runnen is vaak al topsport, maar een samengesteld gezin runnen is alsof je als onvoorbereide amateur meedoet met de olympische spelen. Je hierop voorbereiden kan bijna niet (tenzij je je als single al heel bewust inleest in wat er op je af kán komen als je weer verliefd wordt op een partner met kinderen). Daarbij starten de meeste koppels met een goed voornemen: ze willen niet afstevenen op weer een breuk, dus er wordt keihard gewerkt, door iedereen in een samengesteld gezin. Dit mag zeker erkent worden.
Een samengesteld gezin is niet te vergelijken met een kerngezin. Het vraagt dus ook een andere aanpak. Maar hoe? Daar zal je je in moeten verdiepen en bijvoorbeeld te rade gaan bij andere stiefouders. En daarbij mag je samen ook zelf heel creatief zijn. Er is immers geen standaard voorbeeld, dus zullen jullie als bijzondere groep mensen bij elkaar jullie eigen gebruiken, rituelen, afspraken en herinneringen met elkaar gaan vormen. Toch kan je wellicht wat tips gebruiken, hieronder noemen we vijf belangrijke die je al meteen toe kunt passen in jouw samengestelde gezin.
1. Neem de tijd. Iedereen moet wennen aan elkaar en aan de veranderende situatie. Dat heeft tijd nodig. Jullie als volwassenen zijn verliefd. De kinderen niet. Het kost tijd elkaar te leren kennen en door te krijgen hoe dit werkt en wie iedereen is ten opzichte van elkaar. Verliefdheid duurt ongeveer anderhalf tot twee jaar, daarna begint de realiteit pas echt. Een samengesteld gezin vormen duurt gemiddeld vier tot zeven jaar, waarbij het ook zo is dat sommige dynamieken zullen blijven: een kerngezin wordt het nooit. Dus stel jezelf gerust en laat de touwtjes wat vieren, jullie zijn aan het bouwen aan iets moois, unieks, neem daar de tijd voor.
2. Verdiep je in het onderwerp samengestelde gezinnen. Informeer jezelf over de do's en don'ts, de valkuilen, de verwarrende gevoelens en de complexiteit van je rol als stiefouder. Zo ontdek je bijvoorbeeld dat er echt een verschil is tussen eigen kinderen en die van je partner en dat een samengesteld gezin nooit als een kerngezin zal voelen. Ook is het belangrijk te ontdekken waarom rouw zo’n grote rol speelt in jullie situatie. Op de website van de Stichting Stiefacademie Nederland vind je alle onderzoeken, artikelen, boeken, kijktips, podcasts, webinars en stiefcafé’s waar je vertrouwelijk ook andere stiefouders kunt ontmoeten om uit te wisselen.
3. Communiceer. Blijf om te beginnen als nieuwe partners in gesprek, deel wat er in jullie leeft, en wat jullie verlangens zijn. Op een manier die verbindt in plaats van verwijdert (verbindende communicatie). Besef dat elk gedrag wordt veroorzaakt door een onderliggende behoefte. En communiceer daarnaast ook zo goed mogelijk met de ex-partner(s) en alle kinderen. Laat de communicatie met de ex van je partner zoveel mogelijk bij je partner. Indien mogelijk ook het opvoeden van zijn/haar eigen kinderen. Dit blijkt soms een grote uitdaging, maar wel een belangrijke sleutel tot succes. En: blijf als verliefde partners ook vooral daten. Quality-time samen is altijd belangrijk, maar in een samengesteld gezin zeker cruciaal!
4. Kijk naar jezelf. Soms lukt het gewoon niet om rustig te blijven, omdat iets je ontzettend diep raakt. Onderzoek dan in jezelf wat dat precies is en welke levensles hierin verstopt zit. Partners, ex-partners en (stief)kinderen kunnen spiegels zijn voor dieper liggende pijn of patronen die je eerder in je leven hebt opgelopen. Onderzoek, eventueel met hulp van een coach of therapeut, wat er in jou geraakt wordt en waar jij je kunt ontwikkelen. Het kan pijnlijk zijn, maar tegelijkertijd een boodschapper die je wijst waar persoonlijke groei mogelijk is.
5. Accepteer wat er is. Heb je alles geprobeerd en lukt het maar niet om een warme band met je stiefkinderen op te bouwen? Of een goede communicatie met de ex te onderhouden? Dan is het tijd om te rouwen en te accepteren wat er is. Erken voor jezelf: “Ik voel woede/verdriet/onmacht, want ik had het zo graag anders gewild”. Met het erkennen van de gevoelens in jou, niet in het verzet, ligt de weg naar acceptatie.
Hopelijk helpen deze tips je verder op weg naar een fijn samengesteld gezin. Realiseer je dat het niet vanzelfsprekend is en jullie een bijzondere klus te klaren hebben met elkaar. Maar vergeet zeker niet de parels die je tegenkomt op te pakken en hier een mooie parelketting van bijzondere momenten van te rijgen. Je zult zien dat in de loop van de tijd dit echt potentie heeft om te groeien én dat stiefouders en stiefkinderen een heel mooie belangrijke aanvulling in elkaars leven kunnen zijn!
