Nieuw: Ontdek nu alle events en workshops bij jou in de buurt op het Ouders Eventplatform

23 maart 2007 door Marieke Henselmans

Stop met eisen, begin met luisteren

Marieke Henselmans vindt het zo gek nog niet, dat er manieren bedacht worden om vrouwen beter te laten nadenken over een abortus.

Voordat in 1981 de Wet afbreking zwangerschap (Waz) werd aangenomen, heeft er jarenlang een vervelende strijd gewoed. Er was toen weinig ruimte voor nuance. Aan de ene kant stond de actiegroep 'Wij vrouwen eisen!' (WVE), en aan de andere kant scandeerden enge types 'abortus is moord!' Aangevoerd door Pater Koopmans, die regelmatig foto's van foetusresten uitdeelde op het Haagse Binnenhof.

Maar Nederland gunde vrouwen het recht op hun eigen keuze. Je zou zeggen dat de strijdbare feministen van toen tevreden kunnen zijn. In de praktijk gebeurt gelukkig al jaren precies wat zij wilden. Sinds '81 kun je zonder probleem een medisch veilige abortus krijgen, die wordt betaald uit overheidsgeld.

Noodsituatie

Toch is de actiegroep 'Wij vrouwen eisen!' nooit opgeheven. Op emancipatie.nl deden zij eind januari een oproep aan de PvdA, om in de onderhandelingen met het CDA en de ChristenUnie de poot stijf te houden. De ChristenUnie heeft namelijk al laten weten een nadere definitie van het begrip 'noodsituatie' na te streven.

'Wij vrouwen eisen!' is (terecht) níet bang dat de mogelijkheid tot een legale en medisch verantwoorde abortus in Nederland zal verdwijnen. Maar vreest dat de toegankelijkheid zal verminderen, als de noodsituatie voortdurend getoetst gaat worden. 'DE VROUW BESLIST!' typen ze er een beetje rellerig bij. De brief is ondertekend door een rij eerbiedwaardige topvrouwen, onder wie Hedy d'Ancona, Els Borst, Gabi van Driem en Germaine Groenier.

VBOK

Op 29 januari stond in NRC Next een artikel van Georgette Lageman van de Vereniging ter Bescherming van het Ongeboren Kind (VBOK). Zij vindt dat de hulpverlening aan ongewenst zwangere vrouwen beter moet. Zij baseert zich vooral op de evaluatie van de Wet afbreking zwangerschap (Waz), een onderzoek in opdracht van de regering waarvan de resultaten in 2005 gepresenteerd zijn.

Uit die evaluatie bleek namelijk dat 32% van de vrouwen die zich meldt bij de kliniek, op enig moment twijfelt, en dat 59% van hen dat niet laat merken. En dat de abortus-arts in 60% van de gevallen níet rept over alternatieven. Tweederde van de vrouwen vindt de 5 dagen bedenktijd prettig tot neutraal, terwijl de meeste hulpverleners liever in samenspraak met de vrouw zouden vaststellen of bedenktijd nodig is.

Verder blijkt dat de vrouw niet altijd beslist. Heel soms staat ze onder druk, meestal van de partner, en ondergaat ze de abortus tegen haar wil. Het rapport concludeert eufemistisch dat 'er ten aanzien van de onderkenning van twijfel bij de vrouw en de kwaliteit van de besluitvorming verbeteringen mogelijk zijn.' Lageman pleit voor indicatie -gesprekken op neutraal terrein, dus niet – zoals nu – in de kliniek.

Spijt, twijfel en druk

Pas geleden op tv gezien: een interview met Marianne Wijnkoop, jurylid van de X-factor. Zij vertelde hevige spijt te hebben van een abortus die ze rond haar 40e heeft gehad. Ze gaf eerlijk toe dat ze de kliniek destijds zelfverzekerd was binnengestapt, maar vindt het achteraf jammer dat niemand voorbij haar grote mond had gekeken.

In dezelfde uitzending zat een 24-jarige vrouw die onder zware druk van haar familie een abortus had gehad. Haar probleem was in de kliniek niet opgemerkt en ook zij had vreselijke spijt.

Persoonlijk vond ik het hartbrekend. Verdomme, zo'n leuke getalenteerde stoere vrouw als die Wijnkoop; ze schijnt het als jonge blom nog met Ramses Shaffy gedaan te hebben. Ze zou zo in het rijtje van de WVE-topvrouwen passen. En dan zo'n unieke, laatste en enige kans verspeeld.

Die andere vrouw had natuurlijk gewoon haar eigen zin moeten doen. Als zij op míjn spreekuur waren geweest, had ik zeker gevraagd of er geen spoortje van twijfel was en of ze onder druk stonden.

Beetje taboe

Zelf werkte ik lange tijd voor de Rutgers Stichting, en deed ik als sociaal verpleegkundige spreekuren voor anticonceptie en seksualiteit. Veel pil-consulten, morning-after pillen én zwangerschapstesten. Als vrouwen zwanger bleken te zijn, wilden ze bijna altijd doorverwezen worden naar de abortuskliniek.

Toch merkte ik dat sommige vrouwen twijfelden, en daarom vroeg ik daar voor de zekerheid altijd naar. Dat was – onder collega's – toch een beetje taboe. Alsof je het zelfbeschikkingsrecht en de autonomie van de vrouw ter discussie stelde. Alsof je ze betuttelde en de moraalridder uithing.

Sommige – wat oudere – collega's hadden zelf jaren gepassioneerd meegevochten voor vrouwenrechten, en vonden (misschien onbewust) dat de nieuwe generatie vooral dankbaar moest zijn voor het recht op abortus.

Hulpverlening bij ongewenste zwangerschap

Zowel die evaluatie van 2005 als de huidige kabinetssamenstelling zijn een goede aanleiding om na te denken over de vraag wat goede hulpverlening bij ongewenste zwangerschap inhoudt. Niet meteen allemaal in de kramp schieten, met kapitalen DE VROUW BESLIST gaan typen. Of gillen dat vragen naar twijfels stuitend en bevoogdend is. En degene die nuanceert in het Koopmans-kamp plaatsen.

Dat wij moeten focussen op betere hulp – ik haat het te moeten toegeven – daar heeft die VBOK gelijk in. Mijn idee:

  • stop met eisen, begin met luisteren;
  • laat die 5 dagen bedenktijd maar mooi intact;
  • doe de gesprekken inderdaad misschien buiten de kliniek;
  • vraag aan vrouwen, ongeacht hun leeftijd, actief naar hun twijfels en of ze onder druk staan;
  • leg in een protocol vast dat bij twijfel er altijd op een ander tijdstip een tweede gesprek moet plaatsvinden.

Goede hulpverlening is meer dan het recht op een steriele zuigcurettage.