25 augustus 2022

Het doorsturen van schokkende beelden onder jongeren: help dit stoppen

Het doorsturen van naaktbeelden onder jongeren gebeurt helaas regelmatig. Ook schokkende beelden van verkrachtingen en onthoofdingen belanden regelmatig in groepsapps. Het leed dat kinderen moeten ondergaan als beelden van hen worden verspreid is vreselijk. Dit kan resulteren in sociale isolatie en eenzaamheid tot in sommige gevallen zelfmoord. Ontoelaatbaar. Daarom gingen we in gesprek met Arda Gerkens, directeur-bestuurder van Expertisebureau Online Kindermisbruik (EOKM). Samen met de politie voeren zij de campagne Het Stopt Bij Jou, waarin ze aandacht vragen van jongeren én hun ouders om het verspreiden van schokkende beelden te stoppen. We vroegen Arda naar de impact ervan en wat je als ouder kunt doen om met elkaar in gesprek te gaan over het verspreiden van schokkend beeldmateriaal.

Wil je ons meer vertellen over de impact van het versturen van schokkende beelden?

“Het doorsturen van schokkende beelden onder jongeren (ja, zelfs ook al bij brugklassers!) is al jaren aan de gang en het gebeurt meestal in social media apps”, vertelt Arda. “Bij schokkende beelden kun je bijvoorbeeld denken aan verkrachtingen van kinderen en onthoofdingen. Onder social media valt ook WhatsApp, waarin op een toegankelijke manier groepen worden aangemaakt en veel wordt gechat onderling. Juist in appgroepen worden relatief veel schokkende beelden gedeeld. Bijvoorbeeld om te imponeren en ‘stoer’ gedrag te vertonen of om een machtspositie te versterken.”

Het kan gaan om naaktbeelden van bekenden of schokkende foto’s of video’s die viral gaan. Afbeeldingen of video’s die gedownload worden en de ontvanger heeft geen idee wat hij of zij te zien krijgt. De inhoud verschilt maar in de meeste gevallen gaat het om kinderverkrachtingen, onthoofdingen, dodelijke verkeersongelukken en naakte privéfoto’s. Zulke beelden te zien krijgen kan traumatiserend zijn, legt Arda uit. “Het ontvangen van deze beelden kan als zeer schokkend en traumatisch worden ervaren, ook al ken je deze persoon niet. Voor het doorsturen van beelden van een bekende geldt dat het voor die persoon in kwestie vreselijk is om er steeds opnieuw mee geconfronteerd te worden. De emotionele impact kan niet te overzien zijn én zelfs leiden tot zelfmoord.”

Hoe ga je het gesprek aan met je kind over het verspreiden van schokkende content?

Het kan ieder kind overkomen, helemaal als je kind in een grote groepsapp zit. Hoe ga je hierover in gesprek met je kind? Arda deelt graag haar tips. “Heeft jouw kind schokkende naaktfoto’s of -filmpjes ontvangen? Dan kun je een melding maken. Maar een melding maken is niet genoeg, het is ook belangrijk om het gesprek aan te gaan met je kind. Praat erover. Dat begint bij (open) vragen stellen: Wat vind je van dit beeldmateriaal? Schrik je ervan? Heb je zelf wel eens zo’n filmpje doorgestuurd? Hoe voelde je je daarbij? Alleen als we dit probleem zichtbaar en bespreekbaar maken kunnen we de verspreiding ervan stoppen.”

Het is belangrijk om de tijd te nemen om bewust en met aandacht te luisteren. Onderstaande vragen kun je stellen.

• Heb je ooit een naaktfoto of schokkende beelden en filmpjes ontvangen? Zo ja, van bekenden van school? Wat heb je ermee gedaan?
• Heb je weleens van online seksueel misbruik gehoord? Wat vind je ervan als iemand ongewenst naaktbeelden stuurt? Zou je het tegen mij durven zeggen als deze situatie zich voordoet?
• Heeft iemand weleens een foto van jou gevraagd? En heb je die doorgestuurd? Verwacht je het te doen als iemand het aan je vraagt?
• Ken je iemand die het heeft gedaan? Waarom denk je dat hij/zij toch is gezwicht? En heb je een idee wat de impact is?
• Ken je de term sextortion?

Praat regelmatig met elkaar over seksualiteit, dat maakt de drempel lager om over misbruik te praten. Je kind voelt zich immers veilig en vertrouwd met het thema bij jou. En dan ben je als ouder ook toegankelijker om in situaties waarin er problemen ontstaan met elkaar het gesprek aan te gaan. Misschien spelen bij je kind gevoelens van schaamte, onzekerheid, angst en onveiligheid een rol als je kind online seksueel misbruik ervaart. Juist tijdens deze kwetsbare momenten wil je er voor je kind zijn.

Wat als je kind nare beelden heeft ontvangen?

“Ook als het niet je eigen kind betreft op de beelden, is het belangrijk om je zoon of dochter bewust te maken van de impact wanneer schokkende beelden worden doorgestuurd.”, vertelt Arda. Er dient een melding gemaakt te worden wanneer je kind nare beelden ontvangt. Nog belangrijker: de beelden mogen niet doorgestuurd worden, anders is je kind de schade nog groter aan het maken én onderdeel van het probleem. Arda: “Het is van groot belang om duidelijk te maken dat je zoon of dochter een cruciale rol kan spelen bij het stoppen hiervan door de beelden niet door te sturen. Maak samen de melding, praat erover en verwijder de beelden zodat het ook niet (onbewust) verder verspreid kan worden. Voor het slachtoffer is het vreselijk. Jouw kind kan het stoppen. Houd er ook rekening mee dat het ontvangen van nare beelden impact heeft op de gemoedstoestand van je kind en zelfs traumatisch kan zijn. Blijf praten, verbinden en betrokken. Durf om hulp te vragen voor het welzijn van jullie als gezin.”

In samenwerking met EOKM, de politie en Helpwanted.nl delen we deze informatie en het advies over het verspreiden van schokkende content onder jongeren. In veel appgroepen van scholieren worden namelijk nog steeds regelmatig naaktfoto’s en -filmpjes gedeeld. Dit is niet OK! Help ons de verspreiding van deze content te stoppen en maak er hier een melding van. Lees er meer over op hetstoptbijjou.nl. Als je nog vragen hebt, kun je bellen of chatten met Helpwanted. Het komt vaker voor dan je denkt.