15 maart 2007 door Frea Kruisinga

Het aanvragen van een second opinion

Stel, u twijfelt aan het oordeel van uw huisarts. Of u wilt weten of de behandeling die de specialist heeft voorgesteld, wel écht nodig is. Dan kan een second opinion oftewel een tweede mening – van een andere arts – zinvol zijn.

De meeste ouders weten wel dat je een second opinion kunt vragen, maar vaak niet hoe je dat het beste kunt aanpakken. Hoe is de procedure? Wordt de relatie met je eigen arts verstoord als je een second opinion vraagt? Wat moet je doen als je in het buitenland woont? Op al die vragen vindt u hier het antwoord.

Wat is een second opinion (en wat niet)?

We spreken van een second opinion wanneer een andere arts – van minstens hetzelfde deskundigheidsniveau – een onafhankelijke mening geeft over:

• een diagnose;
• of een voorstel tot behandeling;
• of de behandeling zelf (als die al heeft plaatsgevonden).

Een second opinion is iets anders dan een verwijzing. Je kunt bijvoorbeeld verwezen worden door de huisarts naar de kinderarts, of door een algemeen kinderarts naar een kinder-immunoloog (een kinderarts die gespecialiseerd is in afweerproblemen), of van het ene ziekenhuis naar het andere, met het doel om de behandeling over te nemen. Dat zijn allemaal verwijzingen en geen second opinions. Het belangrijkste verschil is dat bij een verwijzing het initiatief uitgaat van de arts en bij een second opinion van de patiënt.

Ook een beoordeling door een alternatieve genezer is geen second opinion, omdat het dan niet gaat om 'een andere arts van minstens hetzelfde deskundigheidsniveau'. Zowel het begrip 'arts' als het begrip 'deskundigheid' kunnen hierbij in het geding zijn.

Let op: soms heeft u voor een second opinion wel een verwijzing nodig. Met name wanneer u geen aanvullende verzekering heeft (anders moet u de kosten zelf betalen).

Wanneer vraag je een second opinion aan?

In de volgende gevallen kunt u een second opinion voor uw kind vragen:

• wanneer de 'first opinion' onvoldoende duidelijk was, en er ook bij navraag geen helderheid gegeven kon worden (vraag dus altijd eerst aan uw eigen arts of die het nogmaals wil uitleggen);
• wanneer u denkt dat de diagnose van uw eigen arts niet past bij de problemen van uw kind;
• wanneer er geen duidelijke oorzaak van de problemen is vastgesteld en nog niet alles onderzocht is;
• wanneer u twijfelt of de voorgestelde behandeling wel de juiste is;
• wanneer u zich afvraagt of de voorgestelde behandeling misschien beter op een later tijdstip uitgevoerd kan worden;
• wanneer u keuzes moet maken (met name bij ingrijpende behandelingen) en u het gevoel heeft dat u niet kunt kiezen, ook niet nadat de behandelend arts u heeft verteld wat de voor- en nadelen zijn van alle mogelijkheden.

Stappenplan

Een second opinion kan in alle fases worden aangevraagd: voorafgaand aan een behandeling, of als de behandeling al is begonnen, of na een behandeling.

Misschien heeft uw arts u aangeraden om een second opinion te vragen, of misschien wilt u het gewoon zelf. In beide gevallen moet ú het initiatief nemen. Dat gaat als volgt:

• om te beginnen moet u altijd goed bedenken waaróm u eigenlijk een second opinion wilt. Het kan helpen om dit voor uzelf op te schrijven;
• bespreek eventuele vragen en onduidelijkheden altijd eerst met uw eigen arts. Ook als u twijfelt aan een diagnose, of als u denkt dat nog niet alles onderzocht is. Misschien lost het probleem zich zo vanzelf op;
• blijft u ondanks alles bij uw wens om een second opinion aan te vragen, wees daar dan heel duidelijk over, en vertel eerlijk wat u wilt en waarom u dat wilt. Hoe meer openheid, hoe beter;
• vraag uw eigen arts of die de second opinion voor u wil regelen. Hij of zij kan een tweede arts voor u vinden, en zonodig een brief schrijven en/of de medische gegevens doorzenden;
• als uw eigen arts niet wil meewerken aan de second opinion, kunt u zelf een tweede arts gaan zoeken. Ook dan kan het echter nodig zijn dat u uw eigen arts meekrijgt, omdat die toch de gegevens zal moeten doorzenden.

Let op: voor een second opinion heeft u niemands toestemming nodig, noch van uw eigen arts, noch van de verzekering. Het is echter wel aan te bevelen om – voor zover mogelijk – de medewerking van dit soort partijen te krijgen. Van uw eigen arts omdat die misschien informatie moet doorgeven aan de tweede arts, en van de verzekering als u niet voor financiële verrassingen wilt komen te staan. We komen daar straks nog op terug.

Een second opinion - en dan?

Een second opinion is alleen maar een oordeel en geen behandeling. Na de second opinion wordt u dus weer terugverwezen naar uw eigen arts. In onderling overleg wordt dan bepaald wat er verder moet gebeuren.

De relatie met uw eigen arts

In principe hoeft u zich geen zorgen te maken dat een second opinion de relatie met uw eigen arts zal verstoren. Daarvoor zijn minstens drie redenen:

• de relatie tussen een arts en zijn patiënten is altijd gebaat bij zoveel mogelijk openheid en helderheid. Er is dus al veel gewonnen wanneer u goed kunt uitleggen waaróm u een second opinion wilt;
• artsen hebben het beste voor met uw kind. Het kan dus ook heel prettig voor ze zijn, als een collega met hen meedenkt, en eventueel adviezen teruggeeft;
• het vragen om een second opinion is géén motie van wantrouwen. U gaat immers op zoek naar een tweede mening en niet naar een andere behandelaar.

Daarmee is niet gezegd dat het vragen van een second opinion altijd makkelijk is. Het kan best moeilijk zijn, zeker wanneer er al sprake van een conflict is. Maar ook dan geldt: hoe beter u weet waarom u een second opinion wilt, hoe sterker u in uw schoenen staat.

Vergoeding door de verzekering

Als u geen aanvullende verzekering heeft, worden de kosten van een second opinion alleen vergoed als u een verwijzing heeft van uw eigen specialist of huisarts. Heeft u wél een aanvullende verzekering, dan zijn de mogelijkheden voor een second opinion vaak ruimer.

Informeer van te voren bij uw zorgverzekeraar naar de vergoeding, zodat u niet voor verrassingen komt te staan.

Hulp op afstand?

Waarom bestaat er eigenlijk geen telefonische hulplijn voor second opinions? En waarom kunnen de kinderartsen van Ouders Online geen second opinion geven? Daarvoor zijn meerdere redenen.

De belangrijkste reden waarom hulp afstand problematisch is, is dat de tweede arts uw kind doorgaans persoonlijk zal willen onderzoeken. Daarnaast zal de tweede arts vaak inzage willen hebben in de medische dossiers van uw kind. En tenslotte kunnen er allerlei emotionele kwesties spelen, zoals een conflict met de eigen arts, of het gevoel dat je als een zeurpiet wordt weggezet. Dat soort zaken kunnen beter oog-in-oog dan via een medium besproken worden.

Second opinions voor expats

Woont u in het buitenland, dan gelden in principe dezelfde richtlijnen als voor ouders die in Nederland wonen. Vraag dus bij voorkeur de medewerking van uw eigen arts om een second opinion te vragen bij een collega van hem of haar in het hetzelfde land.

Maar misschien heeft u juist behoefte aan een second opinion van een Nederlandse arts. Er zijn dan twee mogelijkheden:

• gaat het om een ernstige kwestie, en bent u in staat om met uw kind naar Nederland te komen, dan kunt u de second opinion hier verkrijgen. Vergeet in dat geval niet om alle relevante dossiers mee te nemen (als die niet per post verzonden kunnen worden);
• gaat het om een minder ernstige kwestie, of bent u niet in de gelegenheid om met uw kind naar Nederland te komen, vraag dan aan uw eigen arts of die een brief wil schrijven naar een arts in Nederland.

Weet u niet welke Nederlandse arts u zou moeten benaderen, en wilt u toch vanuit het buitenland iets regelen (hetzij om een afspraak te maken, hetzij om een adres te hebben waar een brief naartoe gestuurd kan worden), dan kunt u contact opnemen met de Emma Infotheek:

telefoon: +31 20 566 7959

e-mail: [email protected]

Besluit

Er zullen altijd situaties blijven waarin geen oorzaken gevonden kunnen worden, of geen behandelingsmogelijkheden voorhanden zijn. Een second opinion kan dan helpen om bevestigd te krijgen dat er in ieder geval wel goed is nagedacht en dat er zorgvuldig gehandeld is. Misschien dat het daardoor wat makkelijker wordt om te berusten in de situatie. Laat u in ieder geval goed informeren door uw eigen arts en de arts van de second opinion.

Praktijkvoorbeelden

Alsmaar oorontstekingen

Mijn dochter van 8 heeft al sinds haar 2e jaar met grote regelmaat oorontstekingen. Ze heeft inmiddels al drie keer buisjes gehad, en een keer t-drains. De keelamandelen en de neusamandelen zijn verwijderd. Ze zwemt met oordopjes, maar na een keer zwemmen heeft ze gelijk oorpijn en na ongeveer 4 uur heeft ze een loopoor. Ze hoort slecht.

De KNO-arts kan niets meer voor haar doen. Daar word ik niet vrolijker van. Kan er echt niets aan gedaan worden?

• Dit geval leent zich goed voor een second opinion bij een andere KNO-arts. Het kan geregeld worden via de (eerste) KNO-arts of anders via de huisarts.

De klachten worden niet serieus genomen

Mijn dochter van 10 jaar is al 5 maanden ziek. Niet continu, maar met tussenpozen. De terugkerende klachten zijn: pijn in de onderbuik, koorts (die regelmatig oploopt tot 40.5), spugen, en soms diarree. Van half maart tot half mei is ze afgevallen van 40 kg naar 33 kg.

Er is bloedonderzoek gedaan en er is een echo gemaakt van haar nieren. Er waren echter geen afwijkingen te vinden. De urine is onderzocht, en daarin werd wat bloed aangetroffen. Ook was de urine een beetje troebel. Maar verder niks concreets.

Ik word niet meer verder geholpen, en ben zelfs al van huisarts gewisseld omdat de klachten niet serieus genomen werden. Ik heb geen idee in welke hoek ik het moet zoeken...

• Deze ouder voelde zich niet serieus genomen door de (eerste) huisarts, en is daarom overgestapt naar een andere huisarts. Het is prima om een andere huisarts te nemen wanneer je je eigen huisarts niet vertrouwt. Vervolgens kan deze moeder aan de nieuwe huisarts een verwijzing naar een specialist vragen, om nog eens goed te laten uitzoeken wat er aan de hand zou kunnen zijn.

De kinderarts zegt alsmaar: 'afwachten'

Mijn zoon is 12 jaar. Hij meet 1.36 en weegt 31 kilo. Hij loopt al drie jaar bij de kinderarts vanwege zijn groeiachterstand, en elke keer zegt die: 'Afwachten. Hij is nog niet in de puberteit'.

Nu begin ik me toch wel zorgen te maken, en denk ik aan een second opinion. Is dat raadzaam, of hoef ik me nog geen zorgen te maken?

• Als je je zorgen maakt, en als die zorgen niet weggenomen kunnen worden door de behandelend arts, dan kun je zeker een second opinion vragen.