zoon met ADD - wel of niet sturen?

natuurlijk sturen

Het gebrek aan planning is onmacht, geen onwil. Het is een vaardigheid die je kind niet beheerst. Sommige kinderen kunnen dat van nature al heel goed, net zo als er kinderen zijn die zichzelf leren rekenen en lezen. Andere kinderen hebben hulp nodig om deze vaardigheid te leren. Zoals er ook kinderen zijn die hulp nodig hebben om te leren lezen, en sommige zelfs veel extra hulp.
Loslaten en 'wachten tot hij het kan' is alsof je een kind met leesproblemen geen hulp meer geeft en gaat wachten tot hij uit zichzelf vloeiend Harry Potter leest. Dat gaat dus niet gebeuren.

Loslaten kan een slimme strategie zijn bij onwil, bij onmacht niet. Dat is vragen om nog veel meer stress en frustratie.

heb andere discussie trouwens niet gelezen

Ik heb de andere discussie trouwens niet gelezen, weet dus niet welke argumenten daar al laags zijn gekomen.

huiswerkbegeleiding

Het probleem met huiswerkbegeleiding is dat het elke dag moet gebeuren. In een een op een situatie is dat moeilijk te organiseren. Ik dacht slim te zijn en heb het gilde opgebeld. Ouderen die zich vrijwillig inzetten. Misschien is dat nog wel ergens te vinden. Maar waar we toen woonden mocht dat niet. Er was subsidie verleend aan een andere vrijwilligersorganisatie die in groepen werkte.
Huiswerkbegeleiding mag formeel ook niet uit een rugzakje betaald, maar sommigen noemen het dan anders en dan kan het weer wel.
Uiteindelijk heb ik hier bij de overgang naar het voortgezet onderwijs na een tip van een buurman (met autisme) het huiswerk in de kamer georganiseerd. Direct na het eten aan de eetkamertafel.
Naast de tafel de kast met boeken en leermiddelen.
Dan kon ik er bij blijven en als ze even iets zelf deden kon ik de keuken opruimen en de was doen.
Naast een fulltime baan was het wel wat veel.
Gelukkig doen ze nu veel zelf maar nog steeds vaak in de kamer zodat ik even mee kan doen met woordjes overhoren of een verslag lezen of een vraag beantwoorden.
Op gang helpen door te vragen en even samen te doen gebeurt hier ook nog vaak.
Dat kan een huiswerkbegeleiding eigenlijk moeilijk van jou overnemen.

plannen

Ok, je mag je niet bemoeien met wanneer hij naar de bieb gaat maar dan moet hij ook zelf een planning maken en zich daaraan houden. Dus als er weer zo'n opdracht komt ga je meteen met hem zitten en moet hij een planning maken (jij kan dan helpen).

Wanneer moet het af zijn: datum
Wanneer moet hij beginnen met alles uittypen: datum
Wanneer moet hij klaar zijn met de globale opzet: datum
Wanneer gaat hij een hoofdstukindeling maken: datum
Wanneer begint hij met boeken lezen: datum
Wanneer gaat hij naar de bieb: datum

Houd hem dan ook aan ZIJN planning, dan is het niet meer jouw planning namelijk.

Met hem afspreken

Je kunt die vraag dus prima aan hem stellen. 'Zoon, wat wil je? Zal ik je helpen bij het organiseren van ..., of moet ik je loslaten? Laatst werd je geïrriteerd toen ik je herinnerde aan .... Maar toen moest alles nog op de laatste avond. Ik vond dat heel vervelend. Kunnen we niet afspreken hoe we het voortaan gaan aanpakken, zodat het ding op tijd af is, en wij geen onderlinge irritatie hebben?

Als er zoiets aan kwam, vroeg ik altijd: 'over drie weken heb je ... Hoe denk je dat je dat gaat aanpakken? Wanneer ga je het doen? Heb je nog reminders van mij nodig? Wat si een goed moment om je eraan te herinneren?

Onze afspraak is dat ik dus een soort van secretariaat ben. Het is van groot belang om ook zo zakelijk te blijven als een secretaresse, dus niet zo emotioneel als een moeder. Dus geen paniek in je stem, geen doemdenk beelden, geen boosheid in je stem.

Ten minste, dat is wat hier werkt.

Planning

Oh, zo'n planning als Barvaux beschrijft, dat zou geweldig zijn.
Ik heb alleen altijd het idee, dat het gebrek aan planningsvaardigheden bij adhd zoon diep zit. Hij is niet alleen niet in staat is om zo'n planning te maken, hij is vooral niet in staat om zich aan zo'n planning te houden. Al die data, in dat lijstje, dat zouden hier allemaal conflicten zijn. Ik krijg al kriebels bij de gedachte.

Als zoon een werkstuk moet maken, gaat het via de volgende tussenstappen:

Een aantal dagen/week van te voren:
Wanneer inleveren?
Onderwerp?
Mindmap?

De avond of het weekeinde voor de inleverdatum:
Zoek alles op op internet.
Kopieer alles in document.
Schrijf de teksten in eigen woorden.
Plaatjes
Lay-out
Spelling door ouders.
Af.

80% van het werk gebeurt op de laatste avond. Door de deadline wordt hij geprikkeld en lukt het om zich de concentreren. Als het volgens een gelijkmatig schema moet, dan is die prikkeling er niet en krijgen we dus allemaal conflicten. Hij kan zonder tijdsdruk echt niet werken. Dan duurt het eindeloos en komt er niets van terecht. Ze veroorzaken dus zelf de stress, om te kunnen presteren.
Mijn man doet het trouwens net zo.

Karmijn

als volwassen ADD-er kan ik dat alleen maar be-amen.

Dat soort standaardplannings methoden werken niet voor een ADD-er. Ik ken de boekjes, heb trainingen gevolgd maar dit wordt 'm echt niet.

Dus jarenlang links om geprobeerd om het te leren, maar dat is niet gelukt. Gaan we in het kader van: als je doet wat je deed, krijg je wat je had, nu rechts om en mag ik van mijn werkgever zelf een trainer / organisatie zoeken om mij hierbij te helpen.

Hoe het dan wel moet als je een (beginnende) puber dit wilt leren dat weet ik ook niet, maar ik hoop het wel te leren want mijn kind heeft ook wat trekjes meegekregen natuurlijk.

Hoe krijg je ze zo ver een planning te maken?

"Wanneer ga je je planning maken?"
"Ja zo"
- dag later -
"Heb je je planning af?"
"Zit niet zo te zeuren!"
"Heb je er hulp bij nodig?"
"NEE!!!"

Kant en klare planningen die hij voor huiswerk van school krijgt vind zoonlief wel goed werken. Zelf een planning maken ziet hij vaak niet overheen en wil hij ook geen hulp voor. Gelukkig heeft hij het altijd nog goed voor elkaar gekregen, maar ik hoop dat dit met proefwerkweken in Havo 4 het ook nog lukt.

Ondanks ijsvogeltje

Ik heb oudste met ADHD wel losgelaten. Dus die heeft regelmatig op een laatste avond nog een werkstuk/spreekbeurt in elkaar gezet, maar dan ben ik er niet om te helpen want ik ga gewoon op tijd naar bed.

Wat voor alle kinderen geldt en m.i. ook voor kinderen met AD(H)D: maak van hun probleem niet het jouwe, maar geef ze ook zeker de kans om het zelf te proberen dan is de kans dat ze het leren een stuk groter.

Daarom zou ik zeggen dat groep 8 de uitgelezen manier is om te kijken of zoon ondanks al het uitstellen en niet plannen alsnog op zijn manier de boel weet de redden (en dus eigenlijk je hulp niet nodig heeft). Als dat een paar keer is gebeurd kun je samen bespreken hoe je het in het vervolg wil aanpakken. Zonder 'faalervaringen' is er voor je zoon toch ook geen reden om 'hulp' te krijgen. Daar werd die van mij flink tegendraads van.

maar dat is prima toch?

"Ik heb oudste met ADHD wel losgelaten. Dus die heeft regelmatig op een laatste avond nog een werkstuk/spreekbeurt in elkaar gezet"
Oh maar ik vind het prima hoor, als er veel op de laatste avond moet gebeuren. Volgens mij doen vrijwel alle pubers dat. Veel volwassenen volgens mij ook
Met 'vasthouden en leren plannen' bedoel ik dan ook niet dat een kind een week van te voren zijn werkstuk af moet hebben en nooit meer 's avonds hoeft te blokken voor een toets de volgende dag. Als het die laatste avond namelijk gewoon goed komt, dan is er geen probleem. En ze kunnen zich best een paar onvoldoende permitteren. Inderdaad: daar leren ze van. Of beter gezegd: dat helpt in het probleembesef en het accepteren van hulp en begeleiding. Want die echte chaoot, die wordt echt niet minder chaotisch door 'gewoon wat meer zijn best te doen'.

Het gaat voor de planning al mis bij ons

want hij weet dus niet wanneer hij een werkstuk/spreekbeurt/boekbespreking heeft, dat staat namelijk niet in Magister (wegens heel vaak wijzigend rooster. Niet op te lossen probleem helaas). En huiswerk dat in de agenda genoteerd moet worden verdwijnt uiteraard ook in het luchtledige, want die agenda ligt altijd op zijn bureau thuis . En zat die wel in de tas, dan komt hij er niet op om hem uit de tas te vissen. Dus wat dan... Ik heb net mentor van zoon gemaild om een afspraak te plannen. Hopelijk kunnen we daar samen een mouw aanpassen. Maar dan komt inderdaad nog de planning thuis. Dat is vers twee. Bij ons meestal zoiets als bij Karmijn. We stippen een paar keer aan dat hij binnenkort wat in moet leveren, en bespreken dan een onderwerp. Dat is al lastig, want ADD-ers zijn ook geen ster in het doorhakken van knopen . Dan bekijken we de agenda, wanneer heeft hij tijd om eraan te werken. En uiteindelijk is het inderdaad altijd weer laatste-moment-werk. Maar dat ken ik ergens van .

faciliteren, secretarieel etc

ik vind de Karmijn aanpak een goed voorbeeld van hoe ik hoop dat onze zoon het blijft accepteren. Want hij wil graag, maar er zitten gewoon niet genoeg uren in de dag om alles te doen wat hij zelf zou moeten doen ooit.
Dat is namelijk zijn leertraject en waar wij hem kunnen helpen (en wat dus 'opvoeding' is). Natuurlijk kost inhoudelijk leren voor school tijd (en het maakwerk) maar wat enorm veel energie kost is het georganiseerd raken en jezelf leren redden in diverse situaties.

Wat we dus doen is dat 'gedoseerd' aanbieden. Vorig jaar veel van z'n bordje weggehouden en nu dit jaar (tweede) meer zelf doen. Maar ook nog regelmatig dingen doen en helpen. Hij weet wel dat we dit doen en we doen het vaak in overleg. Dus : wat is de taken/taken en op welke termijn, wat moet/wil je graag zelf doen, wat doe ik niet meer , maar wat kan ik wel voor je doen. En soms als het echt druk is en ik zie dat hij over aan het lopen is, dan doe ik iets voor hem en zeg het achteraf. En zorg de volgende keer dat ik hem tip om iets eerder aan xxx te beginnen etc.

Het klinkt misschien overdreven maar op deze manier leert hij telkens bij want het helpt echt niet om hem in het diepe te gooien. Dan leert ie niets, en kan ik de tijd die ik over zou houden gaan besteden aan troosten en uit het water vissen. . .

gr Angela

tas in pakken

We hebben nog lang samen tassen in- en uitgepakt zodat ik er op kon toezien dat de agenda meeging.
Ook had ik in de brugklas de boeken per vak op de plank met een naamplaatje erbij (kleding overigens idem).
Dat Magisterprobleem droeg bij aan de 'crash' van dochter dat heb ik helaas niet kunnen oplossen zodat er regelmatig niet duidelijk was wat het huiswerk was en er kon ook niet op toegezien worden dat het in de agenda kwam.
Zoon zat gelukkig direct op vo op speciaal onderwijs en dochter is daar in de derde begonnen.
Gelukkig waren beide kinderen al vanaf de basisschool gewend om huiswerk te maken samen met mij en inderdaad lukt het me meestal om ernaast te staan en neutraal te blijven. Emoties zijn killing.

Werkstuk

De bibliotheek is vandaag de dag een gepasseerd station voor het maken van een werkstuk. Kinderen zoeken alles op internet, dat is veel sneller. de bibliotheek is uit de tijd en grote kans dat de boeken te laat worden ingeleverd, dit is de gemiddelde visie van een kind..

Op schoolpleinen vaak vernomen hoe de kinderen die op tijd hun verslag ingeleverd hadden, (dus ook aankomende 'harvard'studenten), hulp hadden gekregen van hun ouders bij typen, overleggen opmaken en inbinden van verslagen. Leerlingen zonder hulp van hun ouders, waren niet opgewassen tegen die mooie gelikte verslagen van hun klasgenoten. Uiterlijk vertoon, zo werkt het nu eenmaal. Help je kind, want dat doen andere ouders ook.

Sommige mensen zijn ochtendmensen, sommigen juist weer avondmensen. De ochtendmensen begrijpt niet waarom de avondmensen alles tot 's avonds uitstelt, en andersom. Heel vermoeiend, maar dat kan je niet veranderen want dat zit in het karakter. Dus nu ontdekken met wie je het te doen hebt, scheelt voor als het kind op de VO zit. Trouwens dat geldt ook voor leren met of zonder muziek.

Een kennis met ADHD legde uit dat ze heel veel op haar hooivork nam omdat ze dat lekker vond. Mensen begrepen nooit waarom ze niet wat rustiger aan deed. Maar dat drukke, dat beviel haar juist. Van stil zitten werd ze onrustig. Ze kende geen stress terwijl ze wist dat velen om haar heen, haar levensstijl stressvol vonden.
In de laatste regel van #8, legt Karmijn uit dat haar man beter presteert onder stress.

Mijn kind wenst geen werkbespreking met zijn moeder maar juist wel met zijn vader. Vrouwen zeuren altijd zo, mannen zijn wat praktischer, to the point. Nou daar mag je het mee doen, maar als er getypt moet worden, weten ze je wel te vinden-). Die werkbespreking en de daaruit volgende weekplanning, vindt op zaterdagmorgen plaats; zoveel mogelijk maakwerk, vooruitwerken en gedoseerd woordjes leren zodat niet alles op de laatste dag neerkomt.

Sturing

Een kind met ADHD heeft echt sturing en begeleiding nodig. De een meer dan de ander en de een langer dan de ander. Mijn zoon zit nu in 3 VWO en zonder die hulp zou hij het niet redden, hoogbegaafd of niet. Op school heeft hij een keer per week een afspraak met de leerlingbegeleidster. Dan hebben ze het over plannen, huiswerk opschrijven etcetera en neemt ze alles met hem stapsgewijs door. Hij leert ook leerstrategieën.
Thuis doe ik hetzelfde met hem; ik ga naast hem zitten met zijn agenda (Citruspers agenda) open en neem met hem door hoe en wat. We kijken ook samen op Magister (anders kijkt hij niet). Helaas wordt hier het huiswerk, op toetsen en werkstukken na, niet op Magister gezet. Als het nodig is laat ik hem een klasgenoot bellen om te checken of hij al het huiswerk wel heeft opgeschreven. Vervolgens maakt hij zijn huiswerk in de woonkamer en ik check af en toe hoe dat gaat, help hem waar nodig en overhoor hem. Als hij een boek moet lezen zit ik hem iedere dag achter zijn broek en zorg er bijvoorbeeld voor dat hij zijn computer op tijd uitzet (of ik zet het ding uit) om te lezen. Ik laat hem ook dingen op Post-Its schrijven en ophangen.
Ik help hem met het organiseren en op de goede manier opbergen van zijn huiswerk, blaadjes en wat al meer. Hoe je iets moet zoeken op Internet. Laat hem zijn naam en klas overal op zetten. Het punt is dat ADHDers zelfs die eerste stap die nodig is om verder te komen vergeten. En dat is geen onwil, maar onmacht. Daar hebben ze hulp bij nodig. Pas als e.e.a. enigszins geautomatiseerd is, kan je steeds een beetje meer loslaten. Maar dat kan heel lang duren...

Tas

O ja, tas in- en uitpakken doen we ook nog steeds samen. En zorgen dat alles op een vaste plek ligt en zit. Enne, dat op het laatste moment nog iets moeten doen is hier ook nog steeds hoor. Ik hou er maar rekening mee dat het nog vier jaar hard werken is voor ons allebei

de agenda

dat is het eerste stuk waar het misgaat. Het huiswerk moet namelijk wel in de agenda komen te staan en dan moet die agenda ook nog mee naar huis.

bij dochter gaat het ongeveer zo:

Juf:lisbethdochter, vul je agenda in! nee dat doe ik dadelijk wel
Juf: nee dat doe je nu! ja maar... nee dat doe je nu.
zucht steun kreun huiswerk invullen.
juf: ga nu je agenda in je tas doen. oke, dochter loopt naar de gang en ziet onderweg een boek liggen. pakt boek en begint te lezen. of dochter ziet onderweg vriendinnetje en loopt daar naartoe. Agenda belandt ergens op een tafel in ieder geval. Juf moet dus echt meelopen naar haar tas.
dan hebben we ook nog de variant dat de agenda wel in haar tas zit maar het huiswerk niet. Want niemand had haar gezegd dat ze dat ook in haar tas moest doen.

de volgende stap is thuis eraan denken dat je een agenda hebt en dat je daar ook iets mee moet doen.

groep 8 he.....

Lisbeth

Haja, herkenbaar lisbeth Gelukkig is dat van die agenda ergens anderhalf jaar geleden wel beklijft bij zoon. Maar verder is het stapje voor stapje bij de hand nemen en begeleiden. Net als bij een kleuter. Als je bedenkt dat de concentratie- en aandachtsspanne van een ADHDer vergelijkbaar is met die van een kleuter klopt dat wel. Dus alles in kleine, behapbare stukjes hakken en niet teveel informatie in een keer. Idem met leren. 15 minuutjes is nog te doen, dan even wat anders en vervolgens weer verder. En steeds blijven checken en attenderen. Gelukkig is mijn zoon heel blij met mijn hulp en aanvaardt hij deze dankbaar. Nog wel

zeiden ze bij ons

vergelijk haar wat dat betreft met een kleuter en je weet hoe je haar moet aanpakken. we pakken haar dus echt bij de hand en leren het haar stapje voor stapje

Elisa

" Ik hou er maar rekening mee dat het nog vier jaar hard werken is voor ons allebei"

Ik lees net dat het VWO naar vijf jaar gaat maar dat zal wel te laat zijn voor jouw zoon.

Barvaux

Het VWO gaat niet naar vijf jaar, maar de wetgeving die een vijfjarig VWO bemoeilijkt verdwijnt. Oudste heeft vijf jaar VWO gedaan, maar voor jongste is dat geen optie. Ik ben dus blij dat hij en toekomstige leerlingen er gewoon zes jaar over kunnen doen. Het is wel fijn dat scholen zoals het Pallas Athene in Ede nu openlijk een vijfjarig VWO mogen aanbieden. Het zou me niet verbazen als vijfjarige VWO's als paddenstoelen uit de grond zouden schieten.

Wat betreft kleuters

Wanneer we met beide kinderen (bijna zes jaar verschil) in een museum waren, viel het inderdaad erg op dat jongste i.t.t. zijn broer langer dan 10 seconden met hetzelfde bezig kon zijn ook toen hij nog een kleuter was.

Ik denk dat bij de vraag wel of niet sturen het heel belangrijk is of je kind zelf de nodige 'coping skills' kan ontwikkelen. Daar kom je alleen maar achter door je kind in elk geval een tijdje de kans te geven om het zelf te doen. Vandaar dat ik geen voorstander ben van preventief de touwtjes uit handen nemen. Tuurlijk is ze laten verzuipen het andere uiterste.

Mijn oudste met ADHD is heel pragmatisch. Als hij ergens tegen aanloopt verzint hij wat zodat hij er minder last van heeft. Ik heb hem nooit met schoolwerk geholpen. (Daar had hij het geduld niet voor en hij vond dat hij het zelf veel sneller/beter kon.) Jongste daarentegen (geen ADHD) blijft veel meer hangen in 'ik kan het niet' en houdt vast aan hoe hij het altijd gedaan heeft. Hij is minder flexibel en kan dus wel eens een duwtje in de juiste richting gebruiken. Hij heeft veel minder leerproblemen dan zijn broer en heeft dus minder coping skills nodig, maar hij heeft wel meer hulp nodig om die coping skills te ontwikkelen. Wat dat betreft heeft oudste nog wel eens wat te zetten 'probeer dat eens'.

dank

Dank allemaal voor de adviezen en herkenning.

Ook Linda K, ik snap goed wat je bedoelt. Denk ook dat ik niet té snel moet ingrijpen om hem wel de kans te geven om te leren of om erachter te komen dat hulp nodig heeft...