Werken met pictogrammen

Pictogrammen

Misschien wel de uitvinding van de eeuw voor je kind maar zelf heb ik er niet veel mee. Je kind wil vooral meer duidelijkheid en voorspelbaarheid, vaste tijden voor vaste actiiteiten of een vaste volgorde daarin. Anders moet je kind de hele tijd puzzelen en dat kost een hoop energie. Meer rust bieden kan helpen. Even rustig zitten met een spelletje samen of een werkje samen doen. Iets te eten als je kind uit school komt en dan geen eisen stellen maar rust bieden. Pictogrammen heb ik bij mijn kinderen vooral ingezet als duidelijkheid. Bijvoorbeeld in een kledingkast een verschil maken tussen onderbroeken en bovenbroeken en dan een sticker op de plank plakken. Bij de eettafel een lijst met de dagen (en kleuren) van de week zodat we die konden oefenen op een vast moment. Een vaste volgorde in het klaarleggen van de kleding die kind aan ging doen, en een vaste plek. Tijdig uitzoeken wat er mee moet naar school enzovoort.

Annej

Ja zo zat ik er ook aan te denken.
Ik heb het bijvoorbeeld voor na de toilet: afvegen, doortrekken en handen wassen.
Nu zat ik ook te denken aan: schoenen uittrekken bij de deur en jas ophangen (vind ie blijkbaar erg moeilijk)
Maar ik zag ook pictogrammen "niet slaan" of "handen uit je broek". Leek mij ook handig. Of "speelgoed opruimen".
Maar hang je die dan ergens op? Of moet hij zoiets met zich meenemen oid?

Moet ik hem er dan iedere keer op wijzen?
Haal je hem uit zijn spel om hem dan te wijzen op het plaatje? Of bespreek je het iedere ochtend?
Hoe werkt het?

Elke dag

O, en ik kreeg zelf de tip om iets in te slijten door het echt dagelijks te doen, niet af en toe. Een vaste routine lukt beter.

Eelke verschuur

Wij werken thuis met foto's omdat ons zoontje niet/nauwelijks praat. Zo kan hij kiezen uit verschillend beleg, we hebben gewoon gekeken wat handig is en het aantal plaatjes is mettertijd gegroeid. Ik heb de foto's geplastificeerd en ze zitten met klittenband in een zelfgemaakt boek. Je kan bij de webwinkel van Eelke Verschuur verschillende handige spullen kopen voor pictogrammen.
Bij ons zoontje hebben we geen planning nodig, wel heb ik 1 plaatje 's ochtends (op keuzebalk)zodat hij weet of hij thuis blijft of niet. Als hij ergens geen zin in heeft helpt het laten zien van een foto ook goed.
Het is een kwestie van uitproberen, als je wilt dat je kind na een tijdje stopt met bv televisie kijken kan je als de piep gaat (timetimer) het blaadje omslaan (bij de keuzebalk).

Niet slaan

Hoe zeg je dan dat hij niet mag slaan?
Of moet je dat helemaal niet benoemen?
Hij slaat om zich heen om aandacht te krijgen, maar ja, dat is op school en thuis natuurlijk niet de gewenste manier.
Ik had juist het idee duidelijk te moeten zijn, dus ik vertel hem sochtends voordat hij de klas ingaat dat hij niet mag slaan en schoppen. Dat als er iets is dat hij dan naar de juf moet gaan.

Wat wel doen ipv slaan en schoppen

"Ik had juist het idee duidelijk te moeten zijn, dus ik vertel hem sochtends voordat hij de klas ingaat dat hij niet mag slaan en schoppen. Dat als er iets is dat hij dan naar de juf moet gaan."

Er vanuit gaand dat hij niet spontaan slaat en schopt, maar omdat er een 'probleem is' zou je bv kunnen zeggen.

Problemen los je op door te praten en als dat niet lukt ga je naar de juf toe.

Hier

Hier was de zin: 'We blijven van elkaar af en doen elkaar geen pijn.'

'niet slaan'

is negatief geformuleerd. Zoek iets wat hij wél mag doen, en dan zo concreet mogelijk, en zo 'snel' mogelijk. Mijn zoon had toen hij klein was een (lappen-)pop die hij er van langs mocht geven. Iedere keer als ik zag dat hij wilde slaan kreeg hij die pop in handen gedrukt, tot hij pop zelf al pakte. Werkte heel goed. Arme pop heeft het een tijdje moeten ontgelden, en toen was hij in staat het ook anders op te lossen.

Zoon gooide als kleuter ook met speelgoed, zand etc. Heel vervelend voor zijn omgeving. Daarvoor heeft hij toen een balletje gekregen, wat ook nog geluid gaf als je ermee gooide (erg bevredigend, zon balletje, probeer het zelf ook eens...)

Op die manier kanaliseer je een behoefte die hij toch heeft, tot hij de vaardigheid heeft anders met zijn probleem om te gaan. 'naar de juf gaan' is iets wat iets meer 'beraad' van hem vraagt, terwijl slaan of gooien vanuit een snelle impuls gaat.

Aandacht?

Hij slaat om zich heen om aandacht te krijgen? Waarvoor dan? Kun je zien wat hij dan nodig heeft? In welke situaties doet hij dat? Ik vind het namelijk nogal een dooddoener dat 'aandacht vragen' alsof je er dan juist geen aandacht aan hoeft te geven of je kind geen oplossing hoeft aan te reiken.
Misschien helpt het als je rustig bij je kind gaat zitten en je kind rustig vraagt op zo'n moment: wat wil je nu? Dan heb je de kans dat het tot praten komt in plaats van om zich heen maaien. Let erop dat je dan niet in discussie gaat of nee zegt maar als het enigszins redelijk is help je kind dan door hem te helpen de vraag te formuleren en daar een positief antwoord op te geven.
Ik heb ook nog weleens de fout gemaakt door hardop 'NEE' te zeggen op een situatie waar zoon niets aan kon doen, had iets met de school te maken, en de paniek brak uit en alle spullen gingen de lucht in. Tegenwoordig ben ik geduldiger en hoor het hele verhaal aan en bespreek mogelijke oplossingen.

School

Er zijn vaak hele onlogische zaken op school en in het contact met mensen. Een ander zou daar zijn schouders over ophalen maar voor een kind die moeite heeft om de omgeving te begrijpen en daar gepast op te reageren is logica vaak de enige manier om greep te krijgen op situaties. Als er dan onlogische of tegenstrijdige opdrachten zijn kan er even een kortsluiting ontstaan. Je kind moet nog leren om daar geduldig mee om te gaan. Dat komt pas als het een stuk ouder is. Je kunt er wel trucjes voor maken. Ik vertelde mijn kinderen dat als er onlogische zaken waren en ze kwamen er niet uit dat ze het dan moesten laten voor wat het was en het mij s' avonds meldden. Je doet wat de leerkracht zegt en 's avonds kun je het met mij bespreken.
Helaas zijn veel leerkrachten nogal van de ouderwetse pedagogiek terwijl zij juist ook vaak degenen zijn die heel pedagogisch met kinderen om kunnen gaan, het inzicht is er vaak wel, maar in grote drukte vallen ze terug op die onderbuikpedagogiek noem ik het maar: kinderen die aandacht vragen worden overgeslagen. En dan niet de onmacht zien van een kind en het leermoment waar ze aan kunnen bijdragen.

Aandacht

Ik denk dat AnneJ gelijk heeft en dat 'aandacht willen hebben' op zichzelf vast niet de reden voor het slaan is.

Het klinkt meer als overvraagd en in het nauw gedreven worden (op wat voor manier dan ook). Ik weet niet of hij in staat is om al te formuleren wat er precies is, dat lijkt me voor ieder jong kind nogal veel gevraagd eigenlijk. Maar eens rustig observeren/nadenken in wat voor situaties hij dat doet lijkt mij wel heel zinvol.

Moet hij iets doen wat hij denkt niet te kunnen? Zijn er teveel kinderen in zijn nabijheid, waardoor hij overprikkeld raakt? Is de situatie onduidelijk voor hem en weet hij niet wat hij moet doen? Heeft hij misschien een plek nodig waar hij zich bij overprikkeling even terug kan trekken?

Aandacht vragen

Ik bedoel met aandacht vragen dat hij wil dat je op dat moment naar hem kijkt of dat hij je reactie naar hem wil zien.
Het schijnt dat als ze in de klas in de kring zitten, dat hij dan "zomaar" zijn buurjongetje kan slaan. Naar hem kijkt en begint te lachen.
Tja.. de juf gaf aan dat het dan lijkt alsof hij op de verkeerde manier contact wil maken.
Of als we aan tafel zitten en je reageert niet snel genoeg op dat hij wat van je wil, dan krijg je ook een klap. ( Hij is 4 dus het gaat allemaal nog niet zo hard, maar toch)

Ik ben heel dankbaar voor alle reacties.. ik kan er echt wat mee

Lastig!

De voorbeelden die je geeft (kring/aan tafel) zijn voor een kind met autisme hele lastige situaties.

Het zitten in de kring lukt mijn zoon (gr 5, bijna 9 jr) nog steeds niet. Het is te onovezichtelijk, te veel 'niet ingevulde tijd', te veel onduidelijkheid (hoe lang duurt dit? wanneer krijg ik een vraag? waar gaat die dan over? etc etc).

Voor onze zoon werkt het om hem bijvoorbeeld een duidelijke taak te geven en hem niet direct naast andere kinderen te zetten.

Meestal zit hij een stukje buiten de kring en heeft daarmee de vrijheid om een boekje te gaan lezen. Als juf hem er echt bij wil hebben dan benoemd ze exact waarvoor en hoe lang het duurt.

Over het algemeen geldt "niet ingevulde tijd = kliertijd" dus alle momenten waarin niet heel duidelijk is wat er van je verwacht wordt, die worden opgevuld met 'klieren'.

En het is uiteraard per situatie en per kind afhankelijk waar ze wel/niet mee om kunnen gaan. Zoon kan bijvoorbeeld heel goed omgaan met een vrije, lege zondag. Maar dus niet met een kringgesprek op school, of een gesprek met ons als ouders.

Als we een gesprek met hem willen voeren ergens over, en antwoorden van hem verwachten. Dan spreken we vooraf met hem een tijd af (wanneer), lokatie (waar) en hoelang we gaan praten, wie er bij zijn en waar het over gaat. We zetten de timer en dan kan zoon met aandacht een gesprek voeren en een hele goede bijdrage leveren. Als de timer afloopt, sjeest hij er wel gelijk vandoor

Ik sluit me overigens bij Annej aan... het is een voorrecht om dit kind te mogen opvoeden. Het is een enorme verrijking als zaken lukken en je je kind ziet groeien en je leert zooooooooooooooo veel over jezelf en je eigen gedrag (confronterend af en toe!)

Idee

Dat lijkt me een handige observatie inderdaad. De kunst is om nu zelf uit te vinden hoe je je kind duidelijk kunt maken wel goed contact te maken of uit te leggen dat je in de kring stilzit en luistert naar de juf en alleen antwoord geeft als de juf wat aan jou vraagt.
Het probleem is natuurlijk dat zo'n groepje al snel gezellig en luidruchtig wordt en dat maakt het een stuk lastiger te volgen voor een kind dat afstemmingsproblemen heeft. Mogelijk dat je kind de kinderen om zich heen dan imiteert en die raken elkaar ook aan al zal de dosering veel gepaster zijn. Het is te vergelijken met mensen die doof zijn. Als er een iemand spreekt van gezicht tot gezicht is het goed te volgen, geroezemoes en verschillende stemmen in een groep zijn heel vermoeiend om op te focussen. Alleen als mensen volgens een vaste afspraak om de beurt spreken is het dan te volgen.
Het kan handig zijn om je kind dan recht tegenover de juf neer te zetten en de juf er attent op laten zijn dat ze duidelijk instructie geeft: nu stilzitten en luisteren e.d.
Zo kan het ook handig zijn om je kind mee te laten helpen met het klaarmaken van de eettafel, tafel dekken en spullen naar de tafel brengen, en daarbij uitleg te geven over de volgorde en wat er gebeurt. Ook aan tafel kan het overigens belangrijk zijn om om de beurt met elkaar te spreken. Tafel is hier vaak een soort crisismoment geweest. 's avonds, al heel overprikkeld, en dan geroezemoes en geluiden en gebaren, en je zag de opwinding stijgen in die oogjes. In de ergste periode at zoon op zijn kamer. Als het wel ging dan mocht hij aangeven dat hij weg wilde en daar gaf ik hem altijd toestemming voor.

Verschil

Overigens kon zoon hier ook een kindje slaan en dan lachen om het gehuil, dergelijke dingen. Hij keek in die tijd tekenfilms en als dat zich voordeed dan mocht hij niet meer kijken. Dan wist hij het verschil niet tussen wat op een filmpje leuk is en dat dat in het echt echt niet leuk is.
En dat legde ik hem dan ook uit. Maar 4 jaar is ook erg jong, mogelijk dat je het gewoon kunt laten voor wat het is, en even aanzien hoe het verbetert met de toename van de mogelijkheden om te praten van je zoon. Om van een 4jarige een klap te krijgen is niet zo erg. 6 jaar wordt al lastiger. En te bedenken dat het vast over is als hij 18 is. Maar er pas een probleem van als je eerst aan de voorwaarden hebt voldaan: meer rust, meer uitleg, meer voorspelbaarheid voor je kind.

Kring

De kring was ook voor onze zoon heel moeilijk. En toen ik erover nadacht, kon ik het aan alle kanten begrijpen. Het is een wonder dat niet alle kinderen in opstand komen.
Die kringen duren soms echt wel een uur. Dat betekent een uur stilzitten. En dan naast iemand die je misschien wel helemaal niet aardig vindt, of die stinkt, of die gekke bekken trekt, of die elke keer tegen je aan stoot, of..
En dan is het volstrekt onduidelijk wat je daar aan het doen bent.
De juf heeft wel honderd doelen die ze met de kring wil bereiken. Van oefenen van de luisterhouding, tot het aanleren van vaardigheden.
Je mag niet voor je beurt spreken, je moet geinteresseerd naar anderen luisteren en je mag nooit zeggen dat zij iets saais vertellen.
Mijn dochter zei eens: 'Nou, dan zit je daar. En dan vraagt de juf aan Pietje wat zij gisteren heeft gedaan. En dan gaat pietje zeggen: Euhm, (stilte, draai draai), euhm, (friemel, friemel, stilte), euhm... en dan komt er heel zacht: 'oma geweest'. En dáár zit je dan tien minuten op te wachten. Mam, dat is toch saaaai?!?'
Veel leerkrachten gebruiken die kringen om kinderen die niet goed durven te praten, te leren in een groep te praten. En wie krijgen er dus een beurt? De kinderen die niet goed kunnen praten. Dat geeft niet, die moeten dat ook leren. Maar mijn zoon (en dochter) hadden daar gewoon geen boodschap aan. Die zaten daar met het gevoel: 'Laten we nu alsjeblieft eindelijk eens iets nuttigs gaan doen, waar zijn we nu helemaal mee bezig hier?'
Er wordt veel van kinderen verwacht in de kleuterklas. En ook heel veel onzinnige dingen, vooral als je ze vanuit het perspectief van een kleuter bekijkt. Het verbaast me nog steeds dat er zoveel kinderen zijn, die dat als makke schaapjes allemaal doen. En uiteindelijk is dat ook het doel van de kleutergroepen. Kinderen omvormen tot makke schaapjes.
Arme kinderen die niet in dat profiel passen.

Avondeten

Je kind kan ook van de honger sacherijnig worden en prikkelbaar. Ook al aten we op tijd, als ik het eten klaarmaakte kregen ze vast wat rauwkost of fruit.

Karmijn

Ik heb nog steeds een hekel aan kringgesprekken. Nu heet dat vergaderingen en dat gaat meestal net zo als jou kinderen dat beschrijven. Dat je denkt: wanneer gaan we nu eens iets nuttigs doen!

Slaan

zoals je het voorbeeld geeft van kind in de kring slaat ander kind en kijkt hem aan hoe die reageerd, lijkt het me dat ej zoon bezig met het ontdekken van emotie maar ook actie/reactie.. zo kreeg ik een keer van een meisje met autisme een klap keihard in mijn gezicht en toen keek ze me recht aan zei: huilen???
hebben haar toen heel veel uitgeleged over emoties, veel voor der gehuild, nep boos gedaan, veel gelachen op luide toon enzv.. en het allemaal benoemd.. resultaat was dat ze nu soms nog zelf vraagt of we willen huilen, en haar eigen emoties ook veel beter kan benoemen...

Sociale games

Er zijn handige spelletjes en games om je kind op een speelse wijze meer vaardigheden bij te brengen. Hier lag het accent ook op het aanleren van dubbele bodems en symbolische taal. Ik gaf zoon bijvoorbeeld een moppenboekje en daar lazen we uit. Kon zoon ook weer mee ' scoren'. En met dochter speelde ik een spreekwoordenkwartet.
http://www.decoolekikker.nl/
Ook memorie was hier favoriet omdat beide kinderen een prima geheugen hebben dan altijd van mij wonnen.
Ook computerspelletjes kunnen de vaardigheden van je kind helpen. http://www.bamboeclub.nl/nl/spellen/index.cfm?gclid=CObfk_a22rACFYwQfAodGw4B0Q
Iets ouder en mijn kinderen speelden Club Penquin en later Adventure Quest. Daar leerden ze basale vaardigheden om contact te maken met andere kinderen, je in te beelden dat je iemand anders bent, en om de regels van het internet, niet je adres geven e.d., in acht te nemen.
Er zijn vast meer kleutergames, ik ben er al een tijdje uit, maar dan zou ik opletten op games waarin ze iets kunnen maken (SIMS bijvoorbeeld) of iets kunnen leren in sociale vaardigheden.

Inkie

Wow, wat een goede observatie. Natuurlijk doen ze dat ook om te leren.
Overigens hebben we hier een tijd een poster met smileys op de deur gehangen waar we mee konden oefenen inderdaad. Mijn kinderen kunnen nog steeds niet zo erg goed gezichten lezen maar hebben wel geleerd bij twijfel ernaar te vragen.