Selectief mutisme

Angst

Niet het gesprek aangaan had bij mijn kinderen te maken met angst. Doordat ze niet begrepen werden en soms extreme reacties kregen en dat ze meer tijd nodig hebben om na te denken over hun reactie, die ze niet kregen. Gecombineerd met een laag zelfbeeld en gebrek aan zelfvertrouwen. Bij zoon werd het beter zodra hij in de veilige omgeving van het speciaal onderwijs kwam. En zijn zelfvertrouwen terugkreeg en leerde om het geduld van anderen op te eisen. Bij mijn dochter is dat verbeterd nadat ze angstmedicatie kreeg en naar het speciaal onderwijs ging. Maar beiden hadden perioden op de basisschool dat ze alleen formeel communiceerden maar niets voor zichzelf vroegen of wel vroegen maar dan niet kregen en dan ongelukkig waren.
Volgens de psychiater speelt bij zoon ook angst een rol maar zoon wil daar zelf geen medicatie voor. Misschien helpt wel een veiliger omgeving en misschien ook wel tijdelijk wat medicatie tegen de angst.
Ik zou op zoek gaan naar een vrijgevestigde psychiater.

Overigens

Volgens zoon is hij nog het beste geholpen en begrepen door de haptotherapeute. Zowel zoon als dochter had niet makkelijk een band met andere therapeuten. Wel hebben beiden goede relaties met ambulant begeleiders op het voortgezet onderwijs. Door herhaald contact heb je dan ook kans dat er zich een relatie kan vormen. En met name als de relatie positief uitwerkt.

Emdr

Kinderen met een ass kunnen ernstig getraumatiseerd zijn door heftige ervaringen en aanvaringen met niet begrijpende en heftig reagerende volwassenen op school, thuis en elders. Het pesten kan leiden tot trauma's. Mijn zoon is daarvoor behandeld met EMDR en dat heeft bij hem geholpen.

Hulpverleners

Vreemd dat hulpverleners daar niet doorheen kijken! Mijn zoon had ook geen hulp nodig, alles ging prima, vond hij. Maar ik hoefde dan alleen een blik met de psychiater te wisselen en dan wist hij wel hoe de vlag erbij hing. Juist nu het véél beter gaat met zoon, erkent hij dat hij bij sommige zaken hulp nodig heeft.

Ja, hier ook

Onze zoon geeft het liefst met zo min mogelijk lettergrepen antwoord aan volwassenen. 'Hoe gaat het?' 'Oke'.
De kinderarts waarmee hij een goede vertrouwensband heeft, weet goed door te vragen en dan komen er wel realistische antwoorden.
In het geval van mijn zoon komt het volgens mij niet door angst om te spreken, maar door het gevoel: als ik niets zeg, heb ik ook geen gezeur en dan kan ik snel weer weg hier. Zoon vindt het sowieso niet prettig om stil te staan bij dingen die niet goed gaan of moeilijk zijn. Dat kan ik wel begrijpen en ik herken het ook wel bij zijn vader.
Het werkt goed om de problemen bij stukjes en beetjes te bespreken en daar zelf het overzicht over te houden.

Weinig praten

Mijn zoon (10) heeft altijd weinig gepraat op school. Onze interpretatie daarvan was heel lang: "hij vindt het niet nodig om te praten." Hij heeft klassiek autisme, zit in een "normale" schoolklas en doet het eigenlijk best goed. Alleen dat sociale stuk... tja, hij heeft ook autisme, dat loopt wel eens moeilijker. Dat hij al vier jaar in dezelfde groep bij dezelfde meester zit helpt wel; stukje bij beetje begint hij te "ontdooien" en we krijgen nu ook door dat hij wel wil, maar dat contacten toch vaak moeilijk zijn en blijven. En praten, ja, wanneer zeg je wel iets en wanneer niet? en wat zeg je wel en niet? en hoe hard praat je dan? het zit er bij hem gewoon niet zo automatisch ingebakken dta aanvoelen van.
Maar goed, zijn klasgenoten en meester kennen hem intussen, en accepteren hem in zijn eigenaardigheden. En dan maakt hij ineens een enorme sprong dit jaar! Zijn zelfvertrouwen groeit zienderogen en... hij praat! Ze hebben hem nog nooit zoveel horen praten in de klas meester moet hem soms zelfs een standje geven omdat hij teveel kletst, of erdoorheen roept. En stiekem zijn we daar heel trots op.
Het vergt voor iedereen een stukje geduld hoor, communicatie met ons manneke, maar het kan wel, en dan brengt het ook zo'n vreugde: hij vertelt iets!
Overigens had de meester wel een goede "truc" voor hem; als er sociale situaties uitgepraat moeten worden, zoals een ruzie op het schoolplein blokkeert hij totaal. De situatie is onveilig op dat moment, hij kan zich niet meer uiten en slaat totaal dicht. Hij moet dan wel bij het gesprek blijven, er wordt hem gevraagd of het klopt wat de anderen zeggen en hij kan dan nog ja en nee knikken. Als er van hem nog een verdere bijdrage aan het gesprek nodig is moet iedereen wachten, dat kan lang duren, en als het echt niet lukt mag hij het opschrijven. Op een rustig plekje alleen.
Ik vond dat zo het ei van Columbus! Misschien helpt het jou zoon ook in zijn omgang met leraren. Maar dan moet dat wel een afspraak zijn die er is voordat er echt iets aan de hand is! Dus als hij niet meer kan praten, even rust, en dan een briefje schrijven aan de leraar met wat er volgens hem aan de hand is.
Groetjes, Tess

Reactie

Dank jullie wel voor de reacties. De problemen bij zoon worden inderdaad ook voor een groot deel gevoed door onbegrip en verkeerde reacties in het verleden en eigenlijk nu nog steeds. Hij zit op een reguliere school waarmee het moeizaam communiceren is. Zoon heeft het er wel heel erg naar zijn zin met zijn klasgenoten, stelt ook wel vragen aan docenten, maar haakt af als een docent hem niet direct begrijpt. Ook heeft hij problemen met presentaties, deze gaan soms goed en soms gaat het niet. Omdat er vanuit school ondanks onze verzoeken niet doorgegeven wordt wat er fout gaat kunnen we er thuis moeilijk op inspringen. Bovendien praat zoon juist hierover moeilijk thuis, terwijl wij verder eigenlijk weinig problemen met hem hebben. Ik twijfel heel erg of hij baat zal hebben bij hulpverlening waar hij ook weer voor over een drempel moet, of dat ik hem de kans moet geven om zich met de rustige hulp van onszelf in zijn eigen tempo verder te ontwikkelen.

Presentaties

Je kunt je kind helpen bij presentaties. Ze kunnen wat overweldigd zijn door de hoeveelheid informatie die ze moeten verwerken en die ze moeilijk kunnen ordenen omdat ze zo'n neiging hebben om alle details even belangrijk te vinden. Daar kun je ze bij helpen. Hier hielp de school ook niet echt mee, ik moest het uit ze trekken. Ik vroeg er actief naar en als ik ongeveer wist wat er gedaan werd ging ik er op letten. Want het kon zomaar gebeuren dat zoon een instructie niet had gekregen voor een werkstuk dat hij thuis moest doen. Dochter ging thuis flippen omdat ze huiswerk had, dat wist ze, maar ze had geen instructie en wist het niet precies en wilde het toch goed maken, begon met faalangst. Dan ging ik de volgende dag maar weer naar school om het uit te zoeken, ik belde de school op of andere ouders, of ik ging altijd naar binnen op mijn vrije middag als ik haar haalde om dingen voor te zijn. Even vragen of er nog huiswerk is en of dat duidelijk is. Gelukkig deed mijn dochter na een wisseling van school veel presentaties op school zodat de juf direct zag waar dochter moeite mee had. Maar ook dan waren haar resultaten sterk wisselend. Als ze het goed begrepen had, goede concrete instructie had haalde ze een hoog cijfers maar zo niet dan kon het zwaar onvoldoende zijn.
Het begint met goede instructie en waar ik kon leerde ik ze om dat eerst goed door te nemen tot je het helemaal snapt, die dingen die eigenlijk zo vanzelfsprekend zijn en die vast ook op school gezegd worden, thuis herhalen als je ziet dat ze het niet oppakken.
Je kunt proberen het aan je kind over te laten. Mijn ervaring hier is dat ik ze al op de basisschool hielp met het begrijpen en maken van hun huiswerk, met name de werkstukken veel werk omdat ik ook wilde dat ze het principe erachter gingen begrijpen en toepassen. Het voordeel was dat ze gewend waren om met mij huiswerk te maken, altijd na het eten aan de keukentafel, toen het ineens een issue werd op het voortgezet onderwijs. Daar kunnen ze ineens helemaal overspoeld worden doordat ze moeten plannen, veel meer verschilende soorten huiswerk hebben, waar ze vaak niet alles van begrijpen wat de bedoeling is. Die overgang naar het voortgezet onderwijs is tegenwoordig voor veel kinderen een grote stap maar voor dit soort kinderen helemaal.
Mijn ervaring is dat je dit het beste zelf kunt begeleiden.

Begeleiding

Zoon zit al een aantal jaar op het voortgezet onderwijs en heeft helemaal geen moeite met het begrijpen van de stof en het organiseren van zijn huiswerk. Na het eerste half jaar intensieve begeleiding van onze kant kan hij dit prima zelf regelen. Natuurlijk wel met op de achtergrond steun en belangstelling van mij maar daar ligt in ieder geval niet zijn probleem. Mede dankzij zijn hele hoge intelligentie waarmee hij veel van zijn problemen kan compenseren houd hij wat betreft het schoolwerk zich prima staande. Ook presentaties kan hij uitstekend voorbereiden, hij weet precies wat hij wil zeggen en ziet er ook niet bij voorbaat al tegenop. Toch gebeurt het te vaak dat hij op het moment zelf volkomen blokkeert en geen woord meer kan uitbrengen.Hier valt verder door mij weinig aan te begeleiden omdat ik er op dat moment niet bij ben en dus ook niet zie wat eventueel de reden kan zijn. Eigenlijk gaat het dus allemaal best goed maar dat ene probleem dat hij heeft, namelijk het niet kunnen communiceren in moeilijke situaties, is wel een heftig probleem. Hij sluit zich op dat moment echt helemaal af, slaat zijn handen voor zijn gezicht en zwijgt,zelfs ja en nee lukt dan niet meer.Juist nu hij ouder wordt wordt dit probleem groter omdat er steeds meer verwacht wordt dat hij zijn eigen zaken regelt en hij ook na het voortgezet onderwijs weer verder de maatschappij in moet.

Oke

Ik snap er nu iets meer van. Je zou het ze soms zo willen geven maar zo werkt het helaas niet. Ik zou er inderdaad maar niet al te dramatisch over doen en er vanuit gaan dat het ook niet zomaar weg is. Maar rechtstreeks pushen of oefenen lijkt me ook niet de manier. Misschien kun je samen met je zoon nadenken hoe dat iets beter kan. Voorlopig heeft hij nog helemaal geen werk en gaat nog naar school dus hoe lastig ook er is nog tijd genoeg, dat zie je dan wel weer, en anders is het gewoon zo.
Maar ik zou zelf kijken of je iets aan zijn zelfvertrouwen kunt doen door gewone hobbies. Misschien is toneel- of theaterspelen wel een idee? Dat is een soort roleplaying oefening waardoor kinderen op een speelse manier wat vrijer kunnen worden. En sociale games op internet zou ik ook vooral aanmoedigen.
En misschien uitleggen dat het wel zo lijkt maar hij is niet de enige. Zijn voordeel is dat hij zich kan handhaven op een reguliere school maar een aantal zaken zal hij waarschijnlijk later pas goed beheersen. Het zijn soms wat laatbloeiers. Bij mijn kinderen op het speciaal onderwijs wordt daar vaak wat meer rekening mee gehouden en wat meer begeleidt door gerust te stellen, erbij te blijven of desnoods alleen te laten presenteren. Hij is echt niet de enige al is het vervelend voor hem.
Het kan best zijn dat de situatie op school voor hem zo onveilig overkomt dat hij dat nu niet kan oefenen. Terwijl als hij naar vervolgonderwijs gaat en het is een andere sfeer dat hij het ineens in de vingers heeft. Want op deze leeftijd kunnen ze ook heel goed zelf gaan werken aan hun vaardigheden.