Kun je minder slim worden?

Frustratie ja

Mijn kinderen hebben moeite om zich te handhaven in de klas, ook sociaal. Maar ook moeite om de instructie van de leerkracht te begrijpen. Het doet aan of er op school een ander Nederlands gesproken wordt dan de kinderen zelf kennen. Bovendien hebben ze last van geroezemoes op foute momenten, als het huiswerk opgegeven wordt of er noodzakelijke stencils uitgedeeld worden. Omdat mijn kinderen slim en beleefd zijn valt het aan de buitenkant niet makkelijk op dat ze veel moeite moeten doen: steeds wordt er in hun hoofd vertaald en gegokt, tenzij ze tijdig een praktische vraag mogen stellen en dan ook een praktisch antwoord krijgen. Hun zelfredzaamheid wordt overschat en dan worden ze het bos ingestuurd als ze een vraag hebben waarvan men meent dat ze dat toch zelf zouden moeten kunnen. Dat is ontmoedigend. Mijn dochter had vorig jaar een mentor die haar wel snapte en dit jaar een mentor die haar niet snapte en achter in de klas zette omdat ze toch zulke goede cijfers had. Ook elke vraag werd een nog lastiger puzzel van gemaakt. Nu zit ze thuis. Ze heeft nog een tijd huiswerk gemaakt totdat ze naar een andere school ging proberen en met angst- en paniek helemaal niet meer vooruit kon. Nu leert ze niet meer. Omdat er nu toch uitzicht op een oplossing is gaan we het weer samen proberen en is ze ineens weer gemotiveerd maar moet weer in de routine zien te komen. En dan zit ze nog niet op school, dat in elk geval so zal worden. Gelukkig wel op haar niveau. Een kind raakt ontmoedigd als het zoveel moeite kost en niet begrepen wordt. Iets dergelijks speelt ook bij andere zaken waarin een kind niet goed benaderd wordt en begrepen zoals dyslexie bijvoorbeeld. En het is dus altijd een soort gok in het duister of ze het op een andere school wel gaan redden. Mijn ervaring is dat het speciaal onderwijs meer mensen heeft die dat kunnen plaatsen bij een kind. Maar ook dan kun je pech hebben. Overal lopen types rond met popi opvattingen zonder expertise die het je kind onnodig moeilijk kunnen maken. Het schoolsysteem is nou eenmaal ingericht op een soort middenmoot aan karakters en het is moeilijk om daarin individuele kinderen goed te benaderen, dat is niet iedereen gegeven.
Het handigste is als je zelf met je zoon uitzoekt waar en hoe hij zijn weerstand tegen leren heeft opgebouwd en welke handvaten je nodig hebt zodat het weer op gang kan komen en neem dat dan ook serieus en letterlijk.

Anne

Wat jij omschrijft, lijkt ook het probleem te zijn, moeite om instructie te begrijpen en zich te redden in de klas. Op het b.o. was dat al zo en dat is net zo op het v.o. Ook steeds het overschat worden en daardoor gefrustreerd en bovendien vaak negatief commentaar krijgen op school. De vraag die ik mezelf steeds weer stel is of wij dat als ouders ook niet hebben gedaan, hem overschatten. Er is nooit enige druk geweest op cijfers of prestaties van ons uit, maar wel de verwachting dat hij meer zou moeten kunnen dan hij liet zien. Zijn weerstand is al heel vroeg ontstaan, om precies te zijn in groep 3, toen de leerkracht hem steeds uit de groep haalde, om extra met lezen te oefenen. Woest was hij daarover. Hij was degene die het minst presteerde in de klas, maar hij had geen problemen met lezen. De anderen waren gewoon heel snel. Hij was ook woest over de oefenstof die hij mee naar huis kreeg. Nu heb ik nog een zoon en die is nooit boos of gefrustreerd geweest over dit soort dingen. Maar deze inmiddels puberzoon was daar dus heel gevoelig voor en het tastte op de een of andere manier zijn zelfvertrouwen aan, denk ik. School is nooit meer leuk geworden...Vanaf groep 5 gingen ook de cijfers en citoscores naar beneden, die waren daarvoor altijd goed geweest. En kostte het steeds meer moeite om hem naar school te krijgen. Was regelmatig heftig overprikkeld.

Ik denk dus dat ik weet hoe de frustratie is ontstaan. Lastig blijft om die handvaten te vinden om weer verder te kunnen!

Ik hoop dat je dochter op het so een goede nieuwe start gemaakt kan worden! Zoveel frustratie doet toch veel met een kind! En ook wel met jezelf als ouder.

Aanvulling

Ik zag dat ik schreef dat het pas op zijn elfde beter ging. Dat is wel heel lang. Op zijn elfde konden we zeggen dat zij zelfbeeld over het algemeen weer positief was. En dat is dankzij de dingen die ik noem.
Het blijft een zwak punt. Als hij overprikkeld is, ofonder druk staat. Of als ik mijn stomme mond niet op tijd kan houden en toch weer kom met mijn zorglijke moeder kritiek, dan schiet hij soms weer even weg in her negatieve, maar over het algemeen gaat het uistekend.
Ik heb veel gehad aan de theorie van Expressed Emotion. In de boodschappen die wie zoon gaven, zat te veel betrokkenheid en zorg. Dat belast hem. Ook als het positief is. Wantook complimenten kunnen druk geven.

Expressed emotion

Daar wil ik wel meer over weten. Ik zal meteen eens even er naar zoeken op internet. Wat jij daarover schrijft zou heel goed mee kunnen spelen.

Karmijn

Zou je me wat meer kunnen vertellen, waar jij je informatie vandaan hebt gehaald over expressed emotion?

Ninet

Ik heb er vooral over geleerd op mijn werk. Maar misschien heb je hier wat aan:
http://www.methodieken.nl/methodieken_methoden.asp?methode_link=Affectief%20Bewuste%20Benadering
http://nl.wikipedia.org/wiki/Expressed_emotion

Eigenlijk is het vooral een proces van bewustwording. Ik was altijd zo blij, als het weer beter ging met onze zoon, dat ik hem daarmee belastte. Want dat gaf hem de boodschap: 'Mama is ervan afhankelijk hoe ik me voel. Als ik me goed voel, voelt mama zich ook goed. Dus als ik mij niet goed voel, is dat niet alleen rot voor mijzelf, het is ook rot voor mama. Als ik me niet goed voel, ben ik slecht, want dan voelt mama zich door mij, ook niet goed.' En zo werkte hij zichzelf verder in de put. Volgens mij werkt de wisselwerking tussen depressieve mensen en hun geliefden heel vaak zo. Er ontstaat een verbondenheid, waardoor de depressieve persoon zich verantwoordelijk gaat voelen voor de zorg en ongeluk, of het geluk van de ander. Dat is slecht voor het herstel uit de depressie.
Het effect van dat iemand heel enthousiast tegen je zegt: 'Meid zó zit je haar leuk, wat een verbetering, echt super.' En daarmee impliciet de boodschap geeft: 'Vroeger zag je er niet uit.'
Snap je het? Ik dacht dat positief zijn, betekende dat ik alle positieve dingen van onze zoon moest bejubelen. Maar dat bejubelen heb ik dus afgeleerd. Ik laat het wel weten, als iets goed gaat. Maar ik probeer dat op een nuchtere toon te doen. Zodat hij voelt: 'Of het nu goed met me gaat of niet, mama vindt mij altijd lief, mama is er voor mij en mama is een stabiele factor. Zij blijft ook overeind als ik onderuit ga.'

Ik weet niet of ik duidelijk ben?

Ik begrijp heel goed wat je bedoelt, Karmijn! Dit is vanuit de afgelopen jaren exact wat er vaak gebeurde. Ik ben nu stabieler dan ik jaren geweest ben. Ik denk wel dat school daarnaast ook een grote rol speelt. Als je op school steeds merkt dat je niet kan voldoen aan de verwachtingen van de leraren, blijf je in hetzelfde cirkeltje ronddraaien. Vandaar dat ik ook de oplossing zoek in school, succeservaringen zullen mede zo bepalend zijn voor het weer beter kunnen functioneren. Maar ik ga toch verder kijken of het expressed emotion ons nog verder kan brengen. Dank voor je reactie.

Nee

Je kind wordt niet minder slim. Hij wordt alleen verkeerd uitgedaagd/aangesproken, zo klinkt het mij. Ik heb (nog) geen kind op het vo, maar het gedrag van je zoon komt sterk overeen met mijn zoon op het bo.
Een paar jaar geleden was de voorspelling dat hij de bs niet af zou kunnen maken, zo'n slechte werkhouding had hij. Wel hardstikke slim (zoals jouw zoon), maar geen drive om dat in te zetten voor saaie dingen (zoals tafels idd). Gelukkig wel voor een heleboel andere dingen en daar proberen we zo veel mogelijk op in te spelen. Gaan bijv regelmatig naar musea en bieden hem de mogelijkheid veel te lezen/leren over onderwerpen die hem wel boeien. Maar goed, mijn zoon wil wel veel weten (maar zonder leren!) en ik weet niet of dat voor jouw zoon opgaat. Mijn advies voor je zou zijn om te proberen te achterhalen wat de passie van je zoon is, waar hij zich wel voor wil inspannen, en dat aanmoedigen. Leren leren (nog zo'n term om op te googelen). En als hij heel slim is, zal dat niet gebeuren op het vmbo. En dat zou jammer zijn.

Zo was hij ook

Enorm geinteresseerd in de wereld, kon uren in een museum kijken (deden we ook regelamtig met hem) en de enige boeken waar hij interesse in had waren boeken die leerzaam waren. Hij heeft zo'n beetje alle junior informatieboekjes wel gelezen. Wilde ook altidj het nieuws volgen. Eigenlijk kwam daar zijn vraag ook vandaan denk ik. Hij zei letterlijk: vroeger wist ik veel meer, ik ben veel dingen vergeten en ik kan ook niet goed dingen leren.
Hij wil ook nergens meer naartoe. De krant leest hij nog wel en volgt nieuws op de mob.
Het blijft typisch. Heeft jouw zoon die drive nu wel om "saaie" dingen te leren?

Puberend brein

Hij wist ook meer, vroeger. Alle kinderen weten meer dan volwassenen. Dat heb ik begrepen uit het boek 'het puberende brein'. In de puberteit vindt er een enorme opruiming plaats in je hersenen. Daarbij gaat heel veel informatie verloren. Vroege jeugdherinneringen bijvoorbeeld.
Je kunt uitleggen wat er gebeurd door het te vergelijken met de ontwikkeling van een gebied. Eerst zijn er duizenden bospaadjes en zandweggetjes, die langs elke boom en bloemetje leiden. Maar dat is inefficient. In de puberteit worden die weggetjes gesloten en worden er geasfalteerde verbindingswegen aangelegd. Hierdoor vergeet je de precieze plek van elk boompje en plantje, maar kun je wel sneller denken en sneller ergens komen. En dat is natuurlijk ook intelligentie.
Pubers die alcohol drinken, doorbreken dit opruimingsproces en voorkomen de asfaltering. En daarom is alcohol zo verschrikkelijk slecht in die kwetsbare periode voor je brein.
Mijn man (met heel veel kenmerken van adhd maar geen diagnose) heeft pas de rust kunnen vinden om te leren, na de puberteit. Hij is veel slimmer dan iedereen dacht, en heeft zich tussen zijn 24e en 40e zelf opgeleid. Veel duurder en lastiger. Maar het was niet anders. En hij is nu ook gekomen waar hij wilde zijn.
Maar de uitleg van 'Het puberende brein' vond ik een eye-opener.
Jouw zoon klinkt in jouw posts trouwens depressief. Gaat hij naar een psycholoog of zo toe?
En saaie dingen leren, dat is voor een bepaald soort kinderen gewoon pijnlijk. Onze zoon gaat van zijn Franse werkwoorden echt kermen, zo erg vindt hij het. Daar moeten we dan samen weer om lachen, dat weer wel.

Puber

Ik lees wel steeds nieuwe dingen, over dat puberende brein, ik dacht dat dat er vooral over ging dat pubers zo chaotisch zijn en veel slaap nodig hebben. Maar ik denk dat ik er toch maar eens meer over ga lezen.
Wat betreft het depressieve:dat klopt. Er is al een lange begeleiding geweest. Die is afgerond. Hij staat absoluut niet open voor een nieuwe behandeling. Maar goed gaat het nog niet nee.

Leren

Saaie dingen leren (bewust leren) doet hij nog steeds niet. We zijn daar wel mee bezig, maar hij leert eigenlijk alleen maar terloops: leest het en weet het .. of niet en dan besluit hij heel gefrustreerd dat hij 'dat hij dat niet kan'. Door zijn intelligentie zit hij dus nog steeds op de bs en scoort goed op de cito's. Zijn werkhouding in de klas is echter die van een ontwijker/dromer/speler. Ondanks deze slechte werkhouding adviseerde de psych dringend aan school hem vooral niet richting vmbo te laten gaan.
Karmijn heeft ws gelijk (as always .. dat bij jouw zoon sprake is van veranderingen door de puberteit. Je hebt dus niet zoveel aan mijn opmerkingen, want mijn zoon zit dus in een andere fase. Ik vind je ervaring wel heel interessant om te lezen want dit staat mijn zoon ws ook te wachten ...
Dat je zoon het erg vindt zijn kennis kwijt te zijn is op zich een goed teken, denk ik? Dat geeft aan dat hij toch nog kennis honger heeft?

Karmijn, weet jij of kinderen die wel geleerd hebben bewust te leren hier minder last van hebben?

Syl

Bedoel je met last hebben, last hebben van de opruiming in de hersenen? Volgens mij is dat een biologisch proces, onder invloed van hormonen, waar je geen invloed op kunt uitoefenen. (behalve dan negatief, door middelen te gebruiken)
Of bedoel je last hebben van verveling en moeite met herhalingen. Ik denk dat dat een karaktereigenschap is. Mijn zoon houdt van afwisseling en uitdaging. Langzaam opgebouwde bottom-up lessen, waarbij het steeds een stapje moeilijker wordt, zijn voor hem een crime. Het is dan net de haas en de schildpad. Hij denkt: 'oh, dat weet ik wel,' en doet niets. Tot hij het ineens niet meer weet en dan een onvoldoende haalt.
Maar we kunnen hem wel helpen. Woordjes leren doen we altijd samen met hem bijvoorbeeld. Dan kunnen wij door rare ezelsbruggen, directe beloningen (gewoon lachen aansporen, aandacht) en andere stimulerende elementen, hem wel stimuleren om het in zich op te nemen. Alleen lukt dat hem echt nog niet. Dan zit hij uren naar zijn boek te staren en weet nog niets.
In een boek van Kutscher over adhd, staat dat adhd-ers motten zijn, die altijd trekken naar de felste vlam. En dat bijna alles in dit universum (zelfs een kruimeltje op tafel) interessanter is dan huiswerk.
Dat stukje is voor ons zooooo herkenbaar. Wij zoeken dus continu naar manieren om dat huiswerk wat interessanter te maken.

Last van kennis vergeten

Dank voor je antwoord Karmijn. Ninet omschrijft van haar zoon dat hij zijn vergaarde kinder-kennis is vergeten. Ik vroeg me af of kinderen die niet bewust maar onbewust info verzamelen en dus niet hebben geleerd om stof bewust op te nemen, meer last hebben van de opruiming in hun hersens en info kwijtraken.

Syl

Wat bij onze zoon alleen lukte was dingen leren die hem interesseren. Daar heeft hij een bijna fotografisch geheugen voor. Voor dingen die hij niet interessant vindt, lijkt hij kapstokjes te missen. En dat zijn er nogal wat. In ons geval was een rugzak belangrijk geweest, maar dat hebben we niet voor elkaar kunnen krijgen. Blijkbaar was veel extra uitleg toch belangrijk voor die basisvaardigheden en kennis die hij niet opppikte uit de klas en zijn leerboeken.
Als dat in jullie geval ook zo is (dat weet ik natuurlijk niet), dan zou ik dat zeker goed in het achterhoofd houden. Het is niet zozeer een kwestie van intelligentie, maar van niet kunnen leren. Dat gaat niet vanzelf beter. Sterker nog, het gaat steeds moeizamer omdat er steeds meer een achterstand ontstaat. School ziet niet altijd een noodzaak voor een rugzak, maar als de ontwikkeling stagneert, is er iets aan de hand. Daar moet verder naar gekeken worden. Achteraf gezien had ik gewild dat het in ons geval gelukt was. Dat had alles makkelijker gemaakt. Ik denk nog steeds dat hij in zijn vakgebied zich wel verder zal gaan ontwikkelen bij het werken. Maar vooralsnog is elke schooldag een strijd tegen school en het schoolsysteem. Ik ben benieuwd hoe dat zal gaan op kadernivo, waar hij nu naartoe zal gaan.