De ochtend - ASS 8 jaar
Mijn zoon is 8 jaar, zit in groep 6 en heeft autisme. Dit weten wij sinds ruim een jaar.
Nu lopen we er tegenaan dat de ochtenden stroef verlopen. Hij heeft grote moeite met opstaan en vervolgens met de dingen die moeten worden gedaan voor schooltijd.
We hebben een ochtendritme dat we samen met hem hebben gemaakt. Met wekker (wake-up light), zelf zijn kamer uit komen, er is afgesproken waar we hem mee helpen, wat hij zelf doet, enz. Probleem is dat hij soms dus gewoon NIET uit bed komt en heel boos wordt als ik vervolgens toch zijn kamer op kom.
Vanaf het moment dat hij beneden is, gaat het ook heel wisselend. Hij is gek op de katten dus die worden eerst geknuffeld. Dan aan tafel, hij eet niet snel, maar dat is qua tijd geen probleem. Daarná moeten er drie dingen worden gedaan: bord op aanrecht zetten, tandenpoetsen, haren kammen en dan mag hij spelen tot we om 8.10 uur de schoenen aandoen, tassen pakken enz.
Twee dingen gaan heel lastig: na het eten wil hij meteen gaan spelen, het kost ons elke ochtend weer moeite om hem eerst die twee andere taakjes te laten doen. We hebben het eens een tijdje omgedraaid: eerst spelen en dan om 8 uur nog tandenpoetsen... dat werkt ook niet. Want het tweede probleem is het stoppen met spelen. Dat vindt hij heel erg moeilijk, ook al kondigen we het ruimschoots van tevoren en meerdere malen aan.
Nu wil ik best zijn bord voor hem opruimen en hem helpen met tandenpoetsen, maar ergens moet hij dit ook zelf doen? Zijn oudere broer is 11 en zusje is 5, die moeten dat ook. Of eis ik teveel?
Wat later opstaan en de speeltijd eruit halen is geen optie. Hij geeft zelf aan het op tijd opstaan wel fijn te vinden. Ik moet zelf 3x in de week om 7.30 uur de deur uit en mijn man de andere 2 dagen om 7 uur.
We zijn nu bij een orthopedagoog/psycholoog die met hem aan de slag gaat. Vorig jaar was hij al in dezelfde praktijk bij iemand anders die hem eea heeft geleerd over autisme. Nu gaan ze aan de slag met de problemen waar we tegenaan lopen, oa in de ochtend. Maar het gaat natuurlijk even duren, dus vandaar hier mijn vraag. Alvast bedankt voor eventuele tips.
zelf doen
Ik denk dat je dat stuk los moet laten, wat hij zelf zou 'moeten' kunnen doen qua leeftijd/want broer en zusje doen het ook/het hoort zo enz.
Hier geen ASS maar ADHD bij dochter van bijna 10. Ze is de jongste van 4, maar ik help haar bij dingen die haar broers járen eerder al zelf deden. Tja, nou en? Haar lukt het niet als ze het zelf moet, en het enige wat ik bereik als ik dat toch verwacht, is dat ze weer een 'faalervaring' heeft.
Sommige kinderen hebben gewoon veel langer hulp nodig.
Hier blijven de ochtenden ook lastig. Het vraagt veel geduld, en je bent ook maar een mens (ik tenminste wel) dus de ene keer is dat wat makkelijker op te brengen dan de andere keer. Mij helpt het om steeds weer te herhalen voor mijzelf dat mijn kind er niks aan kan doen en dat als ik geïrriteerd reageer of teveel verwacht het enige effect een naar gevoel bij mijn kind is. Dat wil ik natuurlijk niet. En dan maar weer even diep inademen....
Hier
Door toeval, heel ander verhaal het kan echt wel een puzzeltje zijn om het op de rit te krijgen, ging zoon in de ochtend douchen.
Hij stond vroeg op. In het begin stond ik tegelijk met hem op.
Ik had zijn kleding op volgorde van aankleden klaargelegd in de avond.
In de badkamer lag het minimale zodat hij niet hoefde te zoeken.
Alles achter elkaar, douchen tandenpoetsen, aankleden, haren kammen.
Daarna kwam hij eten.
Vanaf dat moment ging het geheel zelfstandig. Zijn wekker ging af en daar ging hij.
time timer
Je kan een time timer kopen, als je die nog niet hebt. Zo kan je zijn 'speeltijd' begrenzen en kan hij zelf zien hoe lang hij nog heeft. Je kan hem dan bv zeggen dat hij 5 minuten mag spelen tot het piepje gaat.
Tassen pakken zou ik de avond van tevoren doen. Het is ws voor hem al best veel. Het is trouwens heel normaal dat hij nog niet zelfstandig is en je hem nog veel moet begeleiden.
Kan je de volgorde nog anders doen? Bv als hij beneden komt, eerst poezen knuffelen, dan tanden poetsen en haren kammen en eten als laatste?
(voor de tanden is het ook beter dat er een half uur tussen zit, tussen eten en tanden poetsen, dat voorkom je door eerst tanden te poetsen)
Eten klaar? Bord weg naar de keuken brengen vind ik wel zo logisch.
Doucht hij in de avond? Anders kan hij eerst douchen als zijn wekker gaat, zoals bij Annej klinkt het wel als een goede volgorde.
Naar school
Hier ging zoon overigens niet spelen maar aansluitend zelf op de fiets naar school. Dan kon hij daar nog even rustig bijkomen en in de klas zo lang mogelijk in zijn boek lezen. We hadden eigen boeken van hem meegegeven naar school.
Zelf ging ik dan later met dochter met de fiets en controleerde of hij goed aangekomen was of er nog wat was.
Overigens inderdaad strict op de klok.
Visualiseren
Ik ben wel benieuwd hoe eea is vastgelegd. Hebben jullie mondeling afgesproken hoe zijn ochtendroutine eruitziet, of is dit gevisualiseerd met picto’s of tekeningetjes? Mijn ervaring met kinderen met autisme is, dat informatie via het visuele kanaal beter binnenkomt en blijft hangen dan wanneer het alleen gezegd wordt. Eventueel kun je ook een soort ‘checklist’ maken (geschreven of met picto's) waar alle onderdelen van de ochtendroutine onder elkaar opstaan. Telkens als hij 1 onderdeel heeft afgerond mag hij dan aanvinken/doorstrepen/Krul zetten wat er gedaan is en ziet hij direct wat de volgende actie is.
Schakelprobleem van spelen naar de deur uit is lastig op te lossen denk ik. Één van mijn kinderen (zonder autisme) schakelt ook moeilijk. Zij mag niet meer spelen maar leest een Donald Duck. Want haar spel stoppen op het moment dat ze naar school moet is te moeilijk voor haar.
Geen picto's
Gewoon samen doen tot het ingesleten is en dat duurt nou eenmaal echt wat langer dan gemiddeld.
Ik had bijvoorbeeld op die leeftijd wel naamplaatjes in de kledingkast en naamplaatjes op de boekenplanken.
Er hing een tijdje foto's en smileys op de deur vanwege het herkennen en benoemen van emoties.
We hebben nog steeds (toch wat add?
een sticker op de voordeur om te herinneren niets te vergeten voor je de deur uitgaat.
Dat was een beetje organisch gegroeid zoals handig was.
oh ja
Hier is de volgorde ook andersom: eerst aankleden, tanden poetsen enz. Dan katten knuffelen en dan eten. Na het eten hoeft er in principe niks meer tot vertrek. Dochter rekent zich dagelijks rijk: "oh dan heb ik nog zoveel tijd om te spelen!" Maar in de praktijk is ze zelden klaar met eten als we de deur uit moeten.
Maar dan is in ieder geval wel verder alles al gedaan 
Wel picto’s
Zou ik tenminste doen. En naast elke picto een picto van een klok met de tijd er op. (Of digitale tijd, als je kind op een digitale klok kijkt. Wijzers vergelijken met digitaal is weer een extra denkstap die je hem op de vroege ochtend niet wilt aandoen.)
Dat maakt je kind (tijdelijk) afhankelijk van picto’s maar onafhankelijk van jou.
Als je geen timetimer wilt kopen: er is ook gewoon een app van die je kunt downloaden op mobiel,of tablet.
Verder: vergelijk hem niet met zijn broer en zusje, daarmee overvraag je hem en stel je jezelf teleur. Het is echt onmacht. Hou vol, het komt goed.
Dank!
Dankjewel voor alle input.
Picto's hebben we hoor! Dat was ik vergeten te schrijven. In de keuken hangt een lijstje met plaatjes en tekst wat er moet gebeuren. Dat wordt ook bekeken door dochter van 5. Vandaag had ik toevallig voor het eerst het lijstje overgenomen op een whiteboardje waarop ze konden aftekenen wat gedaan was. Dochter mocht dat ook doen. Maar dat liep uit op ruzie omdat zoon zich bemoeide met de kruisjes van dochter.
Man en ik hebben net even gebrainstormd nav de reacties hier en wat ik zelf al had bedacht. We gaan het maar eens veel meer begeleiden en voor hem/met hem doen. Toen we dat net met zoon bespraken, vond hij dat ook een heel goed idee. Hij wil niet geholpen worden met tas inpakken (vraag me niet waarom ) maar wel met tandenpoetsen, schoenen aan enz.
Ook over het opstaan hebben we nieuwe afspraken gemaakt. We gaan terug naar wat we vroeger ook deden: dat ik 's morgens heel even bij hem in bed kruip en hem er dan uit til. Dat vindt hij fijn.
Dank voor het inzicht dat hij niet moet worden vergeleken met broer en zusje. Ik moet wat meer leren autisme als een 'handicap' te zien, waarbij sommige dingen veel later of zelfs niet gaan lukken.
Op naar morgen en volgende week.
Je kunt ook een kleurenklok
kopen. Daarmee is het voor je zoon beter in te schatten hoeveel tijd hij nog heeft om te spelen, en wordt ook gevisualiseerd dat die tijd langzaam minder wordt tot het tijd is om te gaan.
zie hier http://www.kleurenklok.nl/wat-en-voor-wie/
Verder zou ik je zoon met ASS niet vergelijken met je andere kinderen. Zijn hersens werken anders waardoor sommige dingen niet gelijk op gaan met de ontwikkeling van andere kinderen.
Het is inderdaad onmacht. Bepaal voor jezelf wat je echt heel belangrijk vindt, en kijk of dat binnen zijn mogelijkheden zou kunnen liggen. Bepaal wat daarvoor nodig is. En dan ga je dat met hem proberen, bv. op tijd stoppen met spelen. Zoals bv. zo'n kleurenklok.
Haren kammen trouwens, gaat dat goed? Mijn zoon vond (en vindt) dat vreselijk. Hij is er overgevoelig voor. Dus dan maar wat minder haren kammen.
Wat ik me nog afvraag: je schrijft dat het stoppen met spelen heel moeilijk is. Heb je hem al gevraagd waarom dat zo is? Wie weet moet hij dan bv. wachten op broer en zusje en vindt hij dat vervelend? En vraag ook hem naar oplossingen. Kinderen zijn vaak verrassend duidelijk en kunnen goed aangeven wat ze in bepaalde omstandigheden nodig hebben. Laat hem meedenken, natuurlijk niet op dit moment zelf, maar in de middag of zo, of als je nog even met hem praat voor het slapengaan.
Klok
Hij weet heel goed hoeveel tijd hij heeft. Hij kon analoog en digitaal klokkijken toen hij 4 was. Dus of hij op een kleurenklok, gewone klok, digitale klok of timetimer kijkt, maakt niet uit.
Het is een goed idee om eens te bespreken wat er zo moeilijk is aan stoppen met spelen. Hij speelt altijd met de playmobil en wil dan ‘nog even dit, nog even dat’, als in poppetjes die nog even anders moeten staan, een auto die nog daarheen moet, enz.
Haren kammen gaat prima, dat deed ik altijd al bij hem en is geen probleem.
Kleurenklok
heeft niets te maken met wel of niet kunnen klokkijken, maar wel met visualiseren hoe lang iets nog duurt.
Weten dat je over 5 minuten moet stoppen kan heel iets anders zijn dan voor je neus die vijf minuten voorbij zien gaan. Moeite hebben met stoppen zou daarmee samen kunnen hangen. Je kunt bv. ook hem laten zien hoe lang dat 'nog even dit, nog even dat' duurt.
Verkijk je er niet op: een kind kan prima in staat zijn om klok te kijken, en dus de tijd te weten, maar dat hoeft helemaal niet te betekenen dat hij die tijd ook kan inschatten a/d van bezigheden, als het ware voelt in z'n lijf.
Enfin. Ik zou je vooral willen aanraden: praat met je kind, of liever, Luister naar je kind. Vraag hem dingen, en luister dan naar zijn uitleg, en naar zijn oplossingen.
Je vertelt specifiek dit punt, en ik vermoed dat zich dus wel eens problemen voordoen op dit punt. Ik zou heel benieuwd zijn naar hoe je zoon dat ziet.
Je zou ook Het explosieve kind kunnen lezen. Dat gaat over collaborative problemsolving, en bevat interessante tips en handvatten.
8 jaar
Ik was 8 jaar en ik had van mijn overgrootmoeder een polshorloge gehad en ik kon klokkijken. En ik was in het ziekenhuis opgenomen. Iets aan de betere hand mocht ik naar de speelkamer met de instructie hoe laat ik weer naar zaal zou moeten.
Maar ik was gewoon zo verdiept in mijn spel en de verpleging vergat mij dat ze me pas misten bij het middageten.
Tussendoor spelen kan een te moeilijke zaak zijn.
Wachten
Maar wachten kan ook te moeilijk zijn. Het beste is als alles aansluit of als een activiteit tussenkomt die wel makkelijk opgegeven kan worden. De Donald Duck? Zie boven.
Bedankt
Voor de nieuwe inzichten!
overgang
De overgang van spelen (even in je eigen wereld) en uit huis stappen naar school is wel een grote. Mijn kind wil graag eerst wat afmaken voordat hij een overgang aan kan. En dat is lastig als de tijd wringt en er een busje voor de deur stond. Dus gaf ik hem een kleine puzzel, of een klein stukje appel in de ochtend als hij dat wilde. Dan hoefde de chauffeur niet zo lang te wachten
Dat kan ook met spelen: met wat minder poppetjes in de ochtend.
Ik denk verder ook dat kloklezen en weten hoeveel tijd je nog hebt twee dingen zijn. Een gewone keukenwekker kan ook prima voldoen.
Druk van ketel
Het op tijd klaar staan, het gebruik van een klok, het letten op de tijd, de zin van routine; het is te begrijpen omdat je nog meer kinderen in je gezin rondlopen en kinderen op school ook moeten wennen aan een tijdschema. Maar is dat juist niet hetgeen wat de druk doet opvoeren waardoor er minder uit komt, en dit bij de ouders eerder stress creëert?
Je mag niet zijn kamer inkomen om te zeggen dat hij moet op staan ( om op tijd naar school te gaan?), maar je mag wel bij hem in bed kruipen en hem optillen. Kan je een middenweg vinden, waarbij tijdsdruk ondergeschikt wordt.
BV , zijn kamer binnen komen en vragen wat hij op zijn brood wilt, of anders een bak yoghurt met fruit. Waarmee krijg je hem sneller in een actieve houding...
Vroeger kreeg kind in de klas een kleurenklok op tafel. Die klok vond kind storend want kind werd afgeleid van hetgeen kind moest doen. De leerkracht heeft de klok toen op een plek gezet waardoor tijdsdruk minder nadrukkelijk aanwezig was. Kind ontspande en kon beter werken.
Dus hoe benader je je kind, probeer hem te prikkelen door activiteiten niet te koppelen aan tijd.
Tips voor in de klas, maar dus ook voor thuis
Aspecten voor de leerkracht, misschien heeft zowel de leerkracht als jullie er wat aan.
Vooral omdat ze aangeven dat tijdsbepalingen woorden zoals straks, niet worden opgepakt. Dat geldt ook voor de vraagstelling om opdrachten uit te voeren.
Het is goed mogelijk dat jullie dat allang weten, maar toch een interessante checklist.
https://gedragsproblemenindeklas.nl/gedrags-en-ontwikkelingsstoornissen/ass/
