Gepensioneerden met studieschulden

Ik weet niet hoe het precies zit

Maar is het huidige plan niet dat je na een x aantal jaar kwijtschelding krijgt als je het niet hebt kunnen aflossen?

Wat niet wegneemt dat het plan natuurlijk een gedrocht is, zoals wel meer voorstellen en wetten van deze regering, alles eigenlijk van de laatste jaren.

'grappig' is om te lezen dat eigenlijk overal ter wereld men aan het terugkomen is van die studentenleningen, en vooral de onderliggende argumentatie van 'investeren in jezelf' en zo. Braak, het is gewoon van voordeel voor de HELE samenleving als de populatie hoger opgeleid is/wordt. Dit is gewoon alweer een bezuinigingssmoes. Net als het participeren en dergelijke.

En in Nederland hobbelen ze natuurlijk fijn achter de feiten aan en wordt nu de hele beurs zo'n beetje een lening. Het is gewoon weer onbegrijpelijk.

Aan de andere kant, het is de goedkoopste lening die je je kunt voorstellen. Ik raad mijn dochter aan, die dit jaar van het VWO komt, om de volledige lening te aan te vragen, en het geld apart te zetten. Dus wel gewoon werken erbij, als dat kan. Als je dan klaar bent met je opleiding heb je genoeg geld gespaard voor een start-up als je een bedrijfje wilt beginnen, of een huis wilt kopen. Maar dat laatste zou ik niemand aanraden. Of als je nog een duur jaar in het buitenland wilt studeren. Daar heb je dan tenminste nog wat geld voor.

Enfin, zo zou ik het doen. De wereld verandert zo snel, over dertig jaar ziet het er heel anders uit. Ik geloof heel sterk in het wegnemen van de schuldenlast (ik las daar vandaag ook wat over, daar zijn gelukkig plannen voor), en dat gebeurt later vast ook. Uiteindelijk is dit een investering van de maatschappij in een asset, (economisch gezien, mensen brengen met zn allen een maatschappij op een hoger plan, dus een persoon is ook een kapitaalmiddel).

Kortom, ja eens, het is verschrikkelijk, maar je kunt er ook je voordeel mee doen...

Linda K

Het probleem zit m niet in het collegegeld maar meer in de beurs voor levensonderhoud en boeken. Zullen de kosten misschien nog lager zijn dan in de VS, maar wel aanzienlijk meer dan 8000 euro voor een hele studie.

Groeten,

Temet

Mirreke

"'grappig' is om te lezen dat eigenlijk overal ter wereld men aan het terugkomen is van die studentenleningen, en vooral de onderliggende argumentatie van 'investeren in jezelf' en zo. Braak, het is gewoon van voordeel voor de HELE samenleving als de populatie hoger opgeleid is/wordt."

Het is natuurlijk allebei, dus daarmee zet je jezelf direct te kijk als ongenuanceerd. Zowel de samenleving als de student zelf levert het wat op. En dus mogen jij en ik er ook aan meebetalen.

Die 2 mille collegegeld is namelijk een schijntje vergeleken met wat een studie echt kost. Dus het *is* al zwaar gesubsidieerd (op onze kosten). Dat schijntje plus je levensonderhoud (je kunt ook nog prima thuiswonen natuurlijk) mag je dan zelf financieren tegen extreem gunstige voorwaarden. Afbetalen in het bejaardentehuis is hier ondenkbaar.

Natuurlijk is het een ordinaire bezuiniging, maar een waar wel wat inzit.

Die Amerikanen met hun 60k collegegeld hebben ondertussen natuurlijk wel een veel betere opleiding dan onze studentjes.

En AnneJ, wat afbetalen betreft. Ik heb mijn academische studie niet afgemaakt, maar als er straks een verrassingsaanslag van 30k komt betaal ik die morgen af. Ik sta iedere dag op de snelweg tussen de auto's die gemiddeld al gauw 30k kosten en het zijn er zoveel dat we in de rij staan. Ik wil maar zeggen dat als je een behoorlijk in de markt liggende studie kiest en je carriere een beetje op gang wil komen een schuld van 30k voor veel mensen geen enkel probleem hoeft te zijn.

En mocht je helemaal niet aan de slag komen (ongetwijfeld buiten je schuld, ze hadden je toch verzekerd dat er veel werk was in de sector kunstgeschiedenis) dan is er altijd nog de kwijtschelding.

Een beetje eigen verantwoordelijkheid en de consequenties van je keuzes aanvaarden mogen we toch wel verwachten?

annej

"Klinkt leuk dat je er langer over mag doen, maar dan betaal je dus meer en het wordt minder snel kwijtgescholden."

Hoezo?

Je mag straks meer lenen en dat moet ook vaak omdat je minder geld krijgt maar jij blijkbaar dat dat in dezelfde tijd wordt terugbetaald? Vreemd.
Het is niet zo dat je meer gaat betalen OMDAT je er langer over mag doen, daar ben je zelf gewoon bij.

Ad Hombre

"Die Amerikanen met hun 60k collegegeld hebben ondertussen natuurlijk wel een veel betere opleiding dan onze studentjes." Een betere opleiding: misschien. Een baan? 11% Is volledig werkloos, de helft werkt wel maar niet fulltime en daarvan is nog een heel deel underemployed. Dat je een masters economie hebt maar kassier bij de bank bent bijvoorbeeld.

"Ik sta iedere dag op de snelweg tussen de auto's die gemiddeld al gauw 30k kosten en het zijn er zoveel dat we in de rij staan. Ik wil maar zeggen dat als je een behoorlijk in de markt liggende studie kiest en je Ik sta iedere dag op de snelweg tussen de auto's die gemiddeld al gauw 30k kosten en het zijn er zoveel dat we in de rij staan. Ik wil maar zeggen dat als je een behoorlijk in de markt liggende studie kiest en je carrière een beetje op gang wil komen een schuld van 30k voor veel mensen geen enkel probleem hoeft te zijn. een beetje op gang wil komen een schuld van 30k voor veel mensen geen enkel probleem hoeft te zijn."

Je kent het fenomeen 'auto van de zaak' of 'tweedehands'? In deze snel veranderende wereld kan die studie waaraan je begint goed in de markt liggend zijn, maar hoeft dat niet meer te zijn tegen de tijd dat je afgestudeerd bent. Als je vijf jaar geleden aan geneeskunde begon dacht je dat je kostje gekocht was, nu is dat nog maar de vraag.

skik

Is studeren noh wel zo handig?

Ik vraag me af of meteen na je vwo of have gaan studeren wel zo'n slimme zet is. De schulden worden steeds hoger... en het is steeds minder zo dat je kostje gekocht is: http://www.nu.nl/binnenland/3896500/bijna-helft-hbo-afgestudeerden-heeft-matig-perspectief.html

Komt bij dat de meesten maar een vaag idee hebben bij wat hun passie is. Ik denk dat heel veel jongeren beter af zijn als ze eerst maar eens gaan werken en dan later naast hun werk een studie doen die ze verder helpt in hun carrière (of juist een overstap te maken). Dan wordt er denk ik ook gerichter gekozen..

Juist in deze 'barre' tijden moet jeugd zo lang mogelijk leren

Laat de jeugd juist zo lang mogelijk leren, stimuleer dat nou toch eens eidndelijk.
Als de economie dan weer gaat draaien (als...) heb je een goed ontwikkelde arbeidspopulatie die in kan stappen. Nu heb je dure lening, langstudeerdersboete, weinig kansen om jezelf te bekwamen en meerdere dingen te gaan doen.

Ik kon destijds twee studies tegelijk doen omdat je maar 1x collegegeld hoefde te betalen, dat is nu geloof ik ook niet meer. E ik heb enkele heel interessante bijvakken kunnen doen, mijn eerstegraads bevoegdheid gehaald, allemaal extra dingen die me werkelijk van pas zijn gekomen.

Nu wordt dat steeds moeilijker gemaakt.

Overigens Ad Hombre, de maatschappij plukt er toch al van, want wie meer verdient later moet ook meer belasting betalen. En dus verdien je er als maatschappij, wij allen dus, er ook weer aan. Win win, lijkt mij.

Dus zeker niet die hele studielast op de schouders van deze jonge generatie.

Schande, dan zou ik daar juist nog wel meer belasting voor willen betalen.

Fijn trouwens dat jij je 30k zo kan afbetalen, maar kijk om je heen, de wereld verandert. Oh, en al die auto's waar jij fijn tussenstaat, zijn vaak lease of tweedehands hoor. De mijne trouwens ook.

Over ongenuanceerd gesproken...

Mirreke

"Fijn trouwens dat jij je 30k zo kan afbetalen, maar kijk om je heen, de wereld verandert."

Da's precies wat ik deed, in die file

"Oh, en al die auto's waar jij fijn tussenstaat, zijn vaak lease of tweedehands hoor."

Leaseauto's betaal je uiteindelijk ook zelf, dus dat punt verandert niet. Mensen die denken dat leaseauto's gratis zijn denken waarschijnlijk ook dat geld aan bomen groeit. Natuurlijk zijn er ook arme sloebers (hier vaak gescheiden dames), maar als ik af en toe hier eens lees, zie ik dat er ook aardig wat mensen zijn die drie keer per jaar het vliegtuig in stappen op vakantie en mensen die hun huis van x ton afbetaald hebben en zich afvragen hoe ze de rest moeten beleggen.

Mensen zijn massaal bereid om tonnen te lenen voor een huis, maar 30k investeren in je toekomst voor een studie is blijkbaar teveel gevraagd. Dat moet de overheid maar betalen. (naast wat de overheid al betaalt, een jaar bachelor medicijnen kost 30k *per jaar*, de student betaalt daarvan 2k!)

Ad

Bij ons staan twee auto's met een nieuwwaarde van een studieschuld voor de deur, maar ons kosten ze een stuk minder. De één is ons eigendom en kostte ons 20% van de nieuwwaarde, want tweedehands. Hij glimt nog wel als nieuw, dus dat kan verblinden. En de andere is een leas-auto die uitsluitend voor woon-werkverkeer en klantbezoek is is uit de bijtelling (rijden we dus ook niet privé), dus die kost ons geen cent. Maar we staan misschien wel naast je in de file.

Oh, ook mbo'ers mogen straks gaan lenen voor hun studie. Die is niet enorm veel goedkoper dan een hbo- of wo-opleiding, maar verdient straks wel een stuk minder.

De samenleving is bij lange na niet de meritocratie die jij denkt dat hij is.

skik

Skik

Wie had het over meritocratie?

Blijkbaar zou jij geen moeite met afbetalen hebben. Als je een beetje modale carriere hebt kun je die 30k wel ophoesten over een langere periode. Dan maar een keer minder op vakantie.

En die mbo-ers die kunnen heus wel lekker thuis blijven wonen en van mama's pappot blijven eten tot ze zelf centjes verdienen. Dat lijkt me heel normaal. Van universiteitsstudenten kun je misschien nog volhouden dat ze 'op kamers' moeten omdat hun specifieke studie alleen ver weg wordt gegeven, bij mbo-ers ligt dat veel eenvoudiger.

Een studie kost je maar 2 mille + wat boekenkosten, wat hier de problemen veroorzaakt is dat kinderen plotseling maar op kosten van de samenleving op zichzelf moeten kunnen wonen en gratis reizen natuurlijk. Waarom zou een mbo volgen veel duurder moeten zijn dan een vwo? Daar piept (nog) niemand over. Of moeten die kids ook ineens op zichzelf en een beurs?

Mirreke:

Braak, het is gewoon van voordeel voor de HELE samenleving als de populatie hoger opgeleid is/wordt. ===

Ik geloof niet dat ik het ermee eens ben dat de héle bevolking hoger opgeleid moet zijn. Niet iedereen kan mee in hogere opleidingen en we hebben nog steeds mensen nodig voor beroepen als timmerman en verzorgende. Dat is mbo. Wat heb je aan een loodgieter met hbo? Dat hij vanuit het keukenkastje het wereldnieuws op academisch niveau met je door kan nemen?

Het is nu al een probleem om alle hoger opgeleiden aan een passende baan te helpen. Dan maar niet passend en onder hun niveau zoeken, waardoor werkgevers in hun vacatures kunnen opnemen dat je minstens hbo denk- en werkniveau moet hebben voor werk wat je als mbo'er ook wel kunt. Waarom zou je met voldoende genoegen nemen als je uitmuntend kunt krijgen voor 9 euro per uur? MBO'ers, waar het werk eigenlijk door gedaan kan worden, worden afgeschrokken door die eis en/of worden er regelrecht om afgewezen.

Annej

Ja maar dat je er langer over mag doen betekent dat we het die mensen minder snel kwijtschelden en dat vind ik wel goed voor de rest van het land. Daarnaast ben je natuurlijk niet verplicht om er langer over te doen.

Als ik dan weer lees dat er ouders zijn die hun kind gewoon aanraden de maximale lening te nemen en dat op de bank zetten dan vraag ik me weer af waarom we dit zo doen.

Wat ik bedoel kaaskopje

is dat een hele bevolking langzamerhand naar een hoger plan gaat. Vroeger had je als laagste opleiding niks, lagere school werd vaak nog niet eens afgemaakt.

Nu moet iedereen al een startkwalificatie hebben, en wordt het basisniveau steeds hoger opgetrokken (kijk bv. maar naar de rekentoets).

Dit is gewoon een gegeven. Ik bedoel niet dat iedereen HBO moet, maar wel dat het voor een land dat zichzelf wil profileren als een kenniseconomie belangrijk is dat de beroepsbevolking wel past binnen het profiel van een kenniseconomie.

Vooral als je kijkt dat naar verwachting binnen afzienbare tijd 'stom' werk, zoals bv. in de tuinbouw, door robots zal worden uitgevoerd.

Degenen die dat werk dan niet meer zullen hoeven te doen, zullen toch iets anders moeten gaan doen.

Zelf hoop ik dat we ooit uitkomen op een maatschappij waarin meer mensen minder werken, met daarnaast dus meer vrije tijdsbesteding aan sport en ontwikkeling en ontspanning.

Barvaux

Ik ben heel erg tegen het leenstelsel, ik vind het heel erg dat dit jongere generatie staat te gebeuren. Wat ik mijn kinderen wel meegeef is dit: laat dit je niet weerhouden om jezelf te ontplooien, leer wat je kunt.

Ik heb van een econoom het advies gehoord: leen het maximale, dit is de lening tegen de gunstigste voorwaarden die je ooit zult kunnen krijgen. Als je dit inderdaad gebruikt om jezelf een pluspunt mee te geven, eventueel een startup of een belangrijk buitenland jaar, dan vind ik dat inderdaad een goede investering.

Inmiddels is het ook mijn advies. Maar liever geen lening natuurlijk. Echter, mijn kinderen zullen er sowieso niet aan ontkomen, wij kunnen vier kinderen die vrij vlak op elkaar zitten nou eenmaal niet geld geven om te studeren.

MBO

'Een studie kost je maar 2 mille + wat boekenkosten, wat hier de problemen veroorzaakt is dat kinderen plotseling maar op kosten van de samenleving op zichzelf moeten kunnen wonen en gratis reizen natuurlijk. Waarom zou een mbo volgen veel duurder moeten zijn dan een vwo? Daar piept (nog) niemand over. Of moeten die kids ook ineens op zichzelf en een beurs?'

Totdat de kinderen 18 jaar zijn heb je gelijk, Ad Hombre. Dan hoef je niets eens die 2000 euro te betalen en kost een MBO alleen vaak de boeken en extra materialen voor bepaalde beroepen (een messenset voor een koksopleiding etc.). Die krijgen nu ook geen studiebeurs, je krijgt dan nog kinderbijslag.

Als de kinderen 18 jaar zijn en hun MBO-3 of hoger nog niet afgesloten hebben gaat het veel meer kosten dan het collegegeld:
- geen kinderbijslag meer; kind wordt geacht bij te dragen aan het levensonderhoud thuis;
- mocht moeder een bijstandsuitkering krijgen dan wordt die verlaagd naar de norm voor een alleenstaande (kind is plotseling opgelost in de mist); het restand wordt verwacht van het kind (ruim 200 euro) als eigen bijdrage aan het levensonderhoud.
- kind moet zelf de ziektekosten betalen; en het eigen risico. Daar kun je wel teruggave van de belastingdienst voor krijgen, maar alles opgeteld gaat het gauw om zo'n 50 euro per maand.
- daar komen collegegeld, boeken, excursies etc. nog bij.
- daarnaast werken is soms mogelijk, maar niet altijd, omdat de lessenschema's nogal eens veranderen, er stages gelopen moeten worden die wat tijden betreft niet te combineren zijn met ander werk etc.

Ik denk dat je al snel op zo'n 5000 euro schuld per jaar uitkomt. Mits het kind thuis woont, niet uitgaat, een mobieltje heeft, de laptop niet kapot gaat etc.

Ik vind het werkelijk schandalig: jonge studerende kinderen zijn de enige groep in onze samenleving die moeten gaan lenen voor de ziektekostenverzekering en hun levensonderhoud.

De boodschap is duidelijk: als samenleving gaan wij niets investeren in jullie, los het zelf maar op. die boodschap zullend e jongeren straks ook terug kunnen zeggen als wij ouderen gaan klagen: jullie hebben niets in ons geïnvesteerd dus lossen jullie het zelf maar op.

De argumenten van de minister wisselen met het uur en ze zijn onhoudbaar. Bijvoorbeeld haar argument: nu betalen de mensen met lage inkomens voor mensen die straks veel gaan verdienen. Waar ziet zij die veelverdiener? Hoeveel studenten worden chirurg, advocaat of minister? En alle mensen die straks een inkomen hebben zullen belasting gaan betalen, waarmee dan weer de laagste inkomens hun inkomen verwerven. Of haar argument: onderwijsgeld is bedoeld voor onderwijs en niet voor levensonderhoud van de studenten. Wel voor levensonderhoud van de docenten dus. En hoe wil je onderwijs geven aan studenten die niet eten?

Het grootte probleem met dit kabinet is dat zij een vreemde visie hebben op de verhouding burgers-staat. Alles wat binnen die verhouding lijkt op solidariteit, waardoor gelijke kansen worden gecreëerd op bestaanszekerheid, kansen en zorg wordt eruit gesneden: zoek dat zelf maar uit. Wat overblijft is een staat die wel degelijk heel veel belastinggelden int, maar dat uitgeeft aan repressie: defensie, politie etc. Het draagvlak voor de staat wordt hiermee ondermijnd en dat kan straks allerlei nare neveneffecten met zich meebrengen.

Nu maar hopen dat de eerste kamer nog eens goed nadenkt.

Tsjor

Reiskosten

Ik werk op een roc in een grote en veel van mijn studenten komen van ver (drie kwartier reizen met metro van andere kant van de stad) Die reiskosten moeten zij zelf betalen, elke dag.

Ik denk dat 80% van mijn eerste jaars niet eens thuis woont. Niet omdat ze dat niet willen, maar omdat het niet kan: ouders hebben hen het huis uitgezet. Als de studenten dan al thuis wonen, is er sprake van grote schulden bij hen zelf of bij ouders of hebben ouders geen geld om een bijdrage aan de studie te leveren (geen baan, gescheiden of een baan op niveau schoonmaker)

Dit staat er trouwens op de site van duo:
Basisbeurs voor mbo'ers blijft
De studiefinanciering in 2015 voor mbo’ers verandert niet. De basisbeurs blijft in het mbo bestaan. Wel krijgen mbo’ers die jonger zijn dan 18 jaar ook recht op een ov-kaart (‘studentenreisproduct’). Deze verandering gaat in 2017 in.

Ik hoop dat dit zo blijft want anders vrees ik dat nog maar weinig mbo'ers hun opleiding af kunnen maken

als dat zou kunnen...

"Zelf hoop ik dat we ooit uitkomen op een maatschappij waarin meer mensen minder werken, met daarnaast dus meer vrije tijdsbesteding aan sport en ontwikkeling en ontspanning."

Ik denk dat het stuk voor de komma nu al aan het uitkomen is. Het stuk na de komma zal er helaas heel anders uitzien, zeker voor de laagst opgeleiden. Rond proberen te komen van een heel laag inkomen of zelfs een uitkering, terwijl alles steeds duurder wordt (vooral sociale huur!), je steeds verder onder druk wordt gezet met dreigingen als korten als je niet doet wat er wordt gezegd, overleven, stress. Niets sport (potjes van de gemeente worden ook steeds minder), ontwikkeling (armoede doet je IQ aantoonbaar dalen) en ontspanning (hoef ik niet uit te leggen, denk ik).

Voor steeds meer mensen is dit helaas al bittere werkelijkheid.

MarSy, rondkomen met weinig als je grote kinderen hebt

MarSy, dat klinkt wel heel heftig. Maar wel herkenbaar. Ik heb geen schulden, maar afgelopen jaar een flinke inkomstendaling gehad.

Ik heb een 18plusser op het MBO. Stufi blijft gewoon zoals het is. Probleem is wel: geen kinderbijslag en inderdaad, bijstandsouders hebben binnenkort een extra probleem (gelukkig van ik daar niet onder). Wordt je oudste kind 18, dan zakt ook je huurtoeslag, hoewel je huur niet zal zakken.

Ziektekosten en eigen risico idem dito. MBO kent geen collegegeld maar kost wel elfhonderd nog iets, dat om de maand van je stufi afgaat.

Werken is heel moeilijk, want mijn zoon draait dagen van half 9 tot 4-5, exclusief 3 kwartier reistijd. Hij kan genoeg werk krijgen in een call center, ze zitten te springen om studenten uit de richting die hij volgt, maar de trainingen zijn overdag. Tja...

En dan inderdaad maar hopen dat zijn laptop niet sneuvelt, want ik kan helaas ook niets meer bijdragen in dat soort gevallen.

Mijn jongste is helaas een ander verhaal. Die gaat volgend jaar naar het MBO, dan is hij net 17. Reiskosten voor 18-minners worden zoals je al zegt pas vanaf 2017 vergoed met een OV-kaart (dan wordt hij 19). Inclusief abonnement van 170 euro/jaar zal hij dan per dag 6 euro kwijt zijn (30 euro per week, pakweg 120-130 euro per maand).

Ik kan me voorstellen dat steeds meer gezinnen in de problemen komen, al schrik ik van jouw getallen. Ook met een strakke boekhouding stroomt het geld met bakken de deur uit en al heb ik geen schulden, de strop trekt steeds strakker. Dingen die stuk gaan bijvoorbeeld. Dat laatste paar schoenen. Nog maar één nette broek in de kast die héél is. En wie een kind met schoenmaat 48 heeft weet dat je die niet even goedkoop van de Schoenenreus of van een weggeefhoek kunt krijgen.

Afgelopen week. Een mail van school (VMBO examenklas): "We gaan met de klas naar een studiebeurs, of u maar even 15 euro reiskosten wilt betalen." En oh ja, lootje trekken (ook in de examenklas), minimaal 7,50 uitgeven, dat is al 22,50. Open dagen van de MBO bezoeken, ben inmiddels 20 euro reiskosten kwijt, dat maakt al 42,50 in één week. Een flinke hap uit mijn budget die ik zo snel niet kan compenseren omdat mijn spaargeld ook bijna op is. Oudste heeft dringend een fiets nodig om op het MBO van lokatie te wisselen. Zelfs een stationsfiets heb je niet meer onder de 100 euro, en als het er al is grijp je er net naast want iedereen wil die.
Ik ben nog zonder schulden. Maar ik hou mijn hart vast.

Armoede is niet alleen maar iets van domme, onverantwoordelijke mensen. Ook goed ontwikkelde mensen kunnen door ziekte of pech in een situatie terecht komen die veel mensen zich niet voor kunnen stellen, want er zijn toch overal potjes en regelingen voor? Dat stond toch in de krant? Nou, de werkelijkheid is helaas niet zelden net even anders. En als je dan grote kinderen hebt die van alles moeten, opleiding en bijkomende kosten, gaat het heel hard met je geld.

Er moet echt iets veranderen, waarbij ook kansen zijn voor kinderen uit gezinnen met een kleine beurs (en echt, dat zijn niet alleen maar onverantwoordelijke asocialen die hun hand ophouden en anderen de schuld geven van hun problemen), en er iets wordt gedaan voor gezinnen met meerderjarige kinderen die zichzelf nog niet kunnen onderhouden, omdat dat niet te combineren is met school, of omdat de banen niet bepaald voor het opscheppen liggen voor de meesten.

En er moet meer aandacht komen voor kinderen voor wie de lat nu al te hoog ligt omdat ze bijvoorbeeld problemen hebben met dyslexie, dyscalculie e.d. of anderszins problemen hebben met meekomen.
Vroeger was daar ook wel een oplossing (passend baantje, eventueel sociale werkplaats) voor, tegenwoordig moet je aan allerlei eisen voldoen waardoor je amper aan het werk komt zonder vervolgopleiding, maar ook voor je 27e geen recht hebt op een uitkering als laatste redmiddel. Eerst werk, anders een opleiding. En laat dat nou net niet lukken...
Mocht je uitvallen op het MBO, dan verandert de studiefinanciering in een lening en mag je dokken. Waarvan?
En ondertussen zit je bij je moeder thuis, die ook het ene gat met het andere vult omdat je als <27-jarige je eigen broek moet ophouden, maar niet kán en dus op haar kosten leeft (nb: dit is niet mijn situatie, maar gezien de situatierond mijn jongste kind, met leerproblemen, kan dit wel heel makkelijk werkelijkheid worden).

Zie je de visueuze cirkel? Zo hou je armoede in stand. Door de eisen steeds hoger te maken, de lat (ook financieel) steeds hoger te leggen en dus steeds meer mensen buiten te sluiten ("eigen schuld, hadden ze maar...").