Pesten als gevolg door angstcultuur
In de besprekingen verscheen een artikel over het boek van M. Van Stigt over pesten. De rol van de leerkracht hierin werd duidelijk benoemd. Maar wat mij opviel is dat voorbij is gegaan aan situaties waarin een leerkracht ook de bron kan zijn van de aanleiding tot pesten. Een bron omdat het werk in kadr van passend onderwijs de leerkracht boven de pet is gestegen.
Zelf hebben we mogen meemaken dat ons kind extra begeleiding nodig had omdat het de vraag niet begreep. Deels omdat het meer achter de vraag zocht dan bedoeld deels als gevolg van dyslexie. Kind had toendertijd geen rugzak en werd bij een verzoek tot uitleg van de vraag heen gestuurd. Voordat een kind dit thuis durft te vertellen ben je een paar jaar verder. Ik heb gemerkt dat kinderen die gekwetst worden door klasgenoten of zelfs door leerkrachten, dit niet direct melden.
Als je als ouders meldde dat werkjes niet werden nagekeken was je al snel een lastige ouder. Ondertussen kreeg de leerkracht en je kind een scheve samenwerking.
We hebben gemerkt dat er meer scheef ging. De IB-er gaven leerkrachten wel tips maar geen mankracht. Ze vingen bot bij de direkteur. Dit leidde stilaan tot een angstcultuur achter de schermen wat weer leidde tot het maken van fouten en overtredingen. We hebben mogen meemaken dat die frustratie werd afgereageerd op de zwaksten in de schakel; de leerlingen met extra aandacht. Op die momenten voelen pesters haarfijn aan wie ze kunnen pesten omdat dat kind niet bij de leerkracht hoeft aan te kloppen. Dat beseft het slachtoffer ook.
Afgelopen week was de week van het pesten. De kinderen van die ene bs maakten een knutselwerkje om aan anderen te laten zien hoe zij over pesten denken. O, wat zijn we weer goed bezig. De aandacht wordt gelegd bij de leerlingen want daar ontstaat pesten, is de gedachtegang over pesten. Ik betwijfel het.
M. van Stigt gaf aan dat de leerkracht een belangrijke rol speelt in de strijd tegen pesten. Ik geloof eerder dat een direkteur een belangrijke rol speelt in de strijd door de werkdruk bij de leerkracht te verlagen door extra mankracht/assistentie tijdens de onderwijskundige taken zodat de leerkracht energie over heeft om een groepsdynamiek te sturen en ieder kind zich welkom voelt.
Ik ben benieuwd hoe lang we blijven denken dat pesten gaat en staat bij de leerlingen en de sfeer door de werkdrukte op school, er niet toe doet.
Flanagan
"Ik ben benieuwd hoe lang we blijven denken dat pesten gaat en staat bij de leerlingen en de sfeer door de werkdrukte op school, er niet toe doet."
Dat heb ik eigenlijk nooit gedacht, hoewel ik betwijfel of de werkdruk (niet -te) daar zo belangrijk in is (da's typisch zo'n zondebok ding).
De persoonlijkheid van de onderwijzer(es) speelt daarin een rol. Sommige leraren maken zich zelf schuldig aan dat soort gedrag, al is het meestal subtiel. Vaak laten ze zich negatief uit over een gepest kind om hun eigen populariteit op te vijzelen.
Op de scouting afdeling van mij zoontje (welpen) was de leiding ook niet helemaal koosjer (onzeker, wilde graag populair zijn). Resultaat: de kinderen begonnen ook meer te pesten. Onderwijzers zijn gewoon deel van de klascultuur.
Klopt ad hombre
Maar onzekere onderwijzers die in een cultuur werken waar naar elkaar geluisterd wordt en waar ondersteuning is van hogerhand zullen minder de behoefte voelen zich zo te gedragen en hun onzekerheid af te reageren op hun leerlingen. En dat is schoolcultuur, onder leiding van een directie. In een top-down organisatie met een angstcultuur is de laagste in de hiërarchie zwaar de pineut. Hier de leerling die begeleiding nodig heeft.
Emma
Mee eens.
blijft lastig
Ik zie dat helemaal wel gebeuren, dat een leerkracht (ongewild) pesten stimuleert. Het volgende stukje uit het artikel over dat boek vind ik wel herkenbaar:
"Signalen
Het is dus belangrijk om voortdurend te kijken naar kinderen, en hun signalen serieus te nemen. Maar je moet ook naar jezelf kijken.
Bijvoorbeeld:
Ben je zelf geïrriteerd door een kind?
Vind je dat iemand zelf 'een slachtofferrol' aanneemt?"
Ik zie in mijn omgeving wel kinderen die een hoge irritatiefactor hebben. Raar stemmetje, veel zeuren, bozige kinderen, of kinderen die te opdringerig zijn, dat soort dingen. Ik kan me best voorstellen dat die kinderen niet altijd mogen meedoen met spelletjes. Ik vind het wel een lastig dilemma. Zo hebben we een buurtmeisje dat sociaal niet helemaal handig is en zij wordt wel eens buitengesloten met spelletjes in de buurt. Gebeurt niet heel vaak en soms maakt ze het er ook wel naar. Nu probeer ik mijn kinderen dan altijd wel uit te leggen dat ze voor X. moeten opkomen als dat gebeurt, of niet moeten meelachen als iemand X. voor de gek houdt. Aan de andere kant, als X. zodra ze hem moet zijn bij verstoppertje gelijk begint te klagen dat het niet eerlijk is.... geef de anderen eens ongelijk dat ze niet mag meedoen.
Wat dat betreft denk ik wel dat er ook een deel van het pesten bij het slachtoffer kan liggen. Daarmee wil ik dus niet zeggen dat een slachtoffer zelf schuld heeft, maar wel dat er iets moet gebeuren bij het slachtoffer waardoor hij/zij minder vatbaar is voor pesterijen. Liefst voordat een pestslachtoffer gewend is om in de slachtofferrol te kruipen, want dat gebeurt toch ook wel. Laatst zag ik het ook weer gebeuren (ik stond er met mijn neus bij, dus heb het verhaal van twee kanten): een paar kinderen deden een spelletje waarbij iedereen een keer aan de beurt kwam. Kind Y. komt erbij, gaat direct vooraan staan en wordt vervolgens naar een plek achter in de rij verwezen. Kind Y. blijft aandringen, probeert op een vervelende manier aandacht te trekken en aan het eind van het verhaal druipt het kind af en gaat klagen bij de juf dat hij niet mag meedoen. Nu wist ik van mijn kind dat dit kind niet goed in de groep ligt maar als ik hem moet geloven wordt er niet echt gepest op school. Ik kan me alleen wel zo voorstellen dat zo'n kind dat anders ervaart en zich wel buitengesloten voelt.
Nu ik dit zo opschrijf denk ik dat er ook best wel een verschil zit tussen niet mee mogen doen, iemand buitensluiten en grapje met iemand uithalen en iemand echt pesten. En dat bij het niet mee mogen doen met anderen er ook nog een verschil is of er met een hele groep wordt gespeeld of dat kinderen in kleine groepjes of tweetallen met elkaar optrekken.
Irritatiefactor
De irritatiefactor kan ook uit een andere hoek komen. Hier was er sprake van een duo-schap; een jongere leerkracht, nog fris en gemotiveerd met het vermogen objectief te reageren en iedereen gelijk te behandelen daar het vak te vergelijken is met een roeping en de doorgewinterde leerkracht die het helemaal gehad had met de afwijzingen van de directie. Als je een ouder bent die met enige regelmaat iets voor de school doet, hoor je in de wandelgangen weleens een opmerking die duidt op onvrede aan adres van de directie.
Die mate van irritatie vindt zijn uitweg op de zwakke momenten van de dag als een klasgenootje moeite heeft met een rekensom of luizen heeft. De irritatie in de stem is voor sommige pesters als muziek in de oren. Ha, juf heeft vandaag niet veel energie voor het uitspitten van pesterijen.
Ik wil het juist niet gooien op de minder sociale vaardigheden van een kind maar op de signalen van de leerkracht zodat er ruimte ontstaat voor pesterijen. Zoals Emma al aangaf, het effect van een top-down organisatie, maar dan niet zo zeer uit onzekerheid en te kort aan begeleiding van het team maar meer uit ontevredenheid omdat de directie geen oren heeft naar de klachten over werkdruk. (Als de gemiddelde resultaten (cito's) in een klas daalt, mag de leerkracht zich verantwoorden en dat is heel ongemakkelijk.)
Ad Hombre sprak over zondebok. Wellicht waar want er wordt ook gepest om jaloezie , gedrag of uiterlijk. Maar ik haal het aan omdat juist deze bron ( geïrriteerde leerkracht door werkdruk) het stoppen van pesten in de weg staat. Het is als dweilen met de kraan open omdat niemand de kraan dicht draait.
