Holocaust-les? Bullshit....
Steeds meer leraren hebben moeite de Holocaust te bespreken in de klas. Moslimkinderen haten dit onderwerp. De ChristenUnie houdt vandaag een rondetafelgesprek met leraren, joodse organisaties en vertegenwoordigers van de moslimsgemeenschap in de Tweede Kamer over dit probleem.
Zegt de leraar 'Joden', zeggen leerlingen 'Gaza'. Zegt de leraar 'Holocaust', zeggen leerlingen 'allemaal bullshit'. Wissam Feriani, leraar burgerschap op het roc van Amsterdam, heeft het allemaal gehoord. ,,De joden krijgen altijd de schuld. 'Ze horen er niet,' zegt een aantal leerlingen dan. Dat is moeilijk."
Het verhaal van Feriani staat niet op zichzelf. Steeds meer leraren klagen dat het lastig is onderwerpen als de Holocaust te bespreken in de klas wegens de bezwaren van veel moslimleerlingen.
,,Als ik dan hoor dat Holocaustoverlevende Bloeme Evers op sommige scholen geen gastlessen meer durft te geven, dan schrik ik daarvan," zegt ChristenUnie-leider Arie Slob. ,,Het is niet te verkroppen dat in het jaar van de zeventigste herdenking van de Holocaust het antisemitisme in Nederland toeneemt."
Volgens Feriani komen de emotionele reacties van zijn mbo-studenten voort uit onwetendheid. ,,Je probeert dan hun manier van denken te beïnvloeden. De kennis bij te spijkeren door het bespreekbaar te maken, dan gaan ze nadenken."
Pluspunt
Ruim de helft van Feriani's leerlingen is moslim, hij zelf ook. ,,Dat is een pluspunt. Ik ken hun cultuur, ik weet hoe ik ze moet benaderen. En ik ben een man. Ze geloven mij eerder dan een blonde vrouw."
In de tijd dat Slob zelf leraar geschiedenis en maatschappijleer was, was het ergste wat hij meemaakte dat een leerling niet geïnteresseerd was. ,,Je moet als leraar altijd over een barricade heen om de leerling te bereiken. In dit geval moet je ook nog eens over een ideologische barricade heen. Maar het laatste wat je moet doen is het níet bespreekbaar maken. We willen weten wat we vanuit de politiek kunnen doen om leraren daarbij te helpen."
De schoen wringt bij tijdgebrek, zegt docent Feriani. De Algemene Onderwijsbond ziet dat ook. ,,De één moet worden bijgespijkerd met wiskunde, de ander moet worden geholpen met vreemde ideeën,'' zegt een woordvoerder. ,,Dat kost tijd. Maar het moet niet een exclusief probleem van het onderwijs worden."
Tweede Wereldoorlog
Hoeveel leraren moeite hebben de Tweede Wereldoorlog te behandelen in de les, is niet bekend. Er is geen centraal meldpunt en ook de onderwijsbonden houden er geen cijfers van bij. Signalen zijn er wel, bevestigt middelbareschoolkoepel VO-raad, die de zorgen van de ChristenUnie herkent.
Het probleem groeit de laatste tijd, zegt creatief directeur Kai Pattipilohy van culturele organisatie Diversion. ,,Wij horen ook dat leerlingen bij de behandeling van de Holocaust zeggen: 'meester, u zegt het wel en ik zal het ook opschrijven bij mijn proefwerk, maar u staat toch aan de kant van de joden'."
De Amsterdamse organisatie laat jonge homoseksuele, islamitische en joodse rolmodellen gastlessen geven over onderwerpen waar een taboe op rust. Een rolmodel kan dan helpen, stelt Pattipilohy. Een leerling die boos is over wat er gebeurde in Gaza afgelopen zomer, weet vaak het verschil niet tussen de Israëlische politiek en iemand die joods is.
,,Je moet de leerlingen een spiegel voorhouden. Als je wilt dat je moeder met een hoofddoekje over straat kan, dan moet een jood ook een keppeltje kunnen dragen. Als je dat goed doet, fluiten de leerlingen een medeleerling die een antisemitische opmerking maakt zelf terug."
Gezag
Het lijkt me meer een kwestie van gezag. Blijkbaar hebben deze leraren weinig overwicht op de leerlingen. De Holocaust is een belangrijk onderdeel van de Nederlandse geschiedenis. Deze Moslim-kinderen groeien op in Nederland dus wordt hen de Nederlandse geschiedenis onderwezen. Willen zij (en hun ouders) dat niet dan zullen ze naar een Islamitische school moeten.
Verder is de praktijk natuurlijk dat leerlingen steeds assertiever worden en niet altijd in positieve zin. Ik vind dat geen reden om bepaalde onderwerpen maar niet meer te behandelen. Het gaat er natuurlijk wel om hoe je dit doet. Niet veroordelend, maar gewoon als een hoofdstuk van de geschiedenis.
hmm
Ik vind het vooral erg voor die holocaustoverlevende die nu niet meer naar die scholen durft. We kunnen deze verhalen nog maar zo kort uit de eerste hand horen en dat vind ik zo belangrijk. Ik hoop dat er nog iemand naar de school van mijn jongste komt daarmee.
Ja, gezag
Het heeft inderdaad met gezag te maken. Het is heel schokkend dat een holocaust overlevende niet naar een school durft te komen omdat ze waarschijnlijk dan te maken krijgt met anti-semitisme opmerkingen of andere narigheid. Als ik terug denk aan mijn eigen schooltijd dan kan ik me niet voorstellen dat zoiets zou kunnen gebeuren. Leraren hadden toen nog gewoon gezag. Je zou het niet durven om wat te zeggen.
Verder komen veel van deze jongeren uit gezinnen waar weinig opleiding genoten is en daardoor heerst er thuis ook geen echt intellectueel klimaat waarin zaken op een intelligente manier besproken worden. En er wordt veel naar televisie zenders gekeken waar anti-semitisme heel normaal is. Hoewel ik niet precies weet hoeveel invloed dat heeft aangezien deze veel van deze zenders in het Arabisch zijn, een taal die veel jonge moslims in Nederland helemaal niet spreken (meeste Marokkanen zijn berbers). maar die zenders zijn er wel en daar wordt veel onzin verkondigd. Dat is nog weer een ander punt. Echter aan deze punten kan je weinig doen.
Waar je wel wat aan kan doen is te zorgen dat het gezag op school weer wat beter wordt gehanteerd en de grenzen veel duidelijker worden aangegeven tussen wat wel en niet toelaatbaar is.
Verder is het misschien ook een idee om op de basisschool al meer aandacht te geven aan zaken als discriminatie en anti-semitisme en dat er tijdens de geschiedenisles daar ook op de basisschool aandacht voor is,
Ik vind het wel zorgelijk dat jongeren op het MBO zo ontwetend zijn en nauwelijks in staat tot enig kritisch denken.
Bloeme Evers
Weet iemand via welke organisatie Bloeme Evers komt praten op scholen? Ik wil het doorgeven aan de scholen van mijn zonen.
wie weet
helpt het als de holocaust in een bredere context van genocide wordt besproken en daarbij ook srebrenica aan de orde komt en onze eigen wandaden in ned indie. Dan heb je een ander gesprek.
Ondanks dat is het natuurlijk ronduit schokkend dat er zo gereageerd wordt. Gezag kan helpen maar ook het verhaal op een andere en bredere manier aanbieden. Inmiddels is er wel meer gebeurd door de jaren heen. Ik vraag me af hoe dat belicht wordt tegenwoordig.
Guera
De genocide in Srebrenica staat in geen verhouding tot de holocaust. Het is zeer gevaarlijk om dat gelijkwaardig te stellen.
Informatie
Het lijkt mij nuttiger om de geschiedenis van Palestina en Israel op school te behandelen. Waarom zou je geen ruimte geven aan het gevoel van onrecht dat veel mensen hebben vanwege het conflict dat een enorme impact heeft. Zonder daarin een kant te kiezen maar door de verschillende posities te belichten.
We missen ook nog teveel geschiedenis over de slavernij. Of over de betrokkenheid van Suriname en de Antillen bij het verzet in de 2e Wereldoorlog (oa. Anton de Kom en het aluminium voor de geallieerde vliegtuigen), de Marokkaanse militaire eenheden die geholpen hebben Zeeland te bevrijden, er zijn nog graven in Katwijk.
Zo missen we nog veel meer verhalen, ook het verzet in Duitsland zelf. De filosofie van Hannah Arend, de banaliteit van het kwaad, de opvattingen van Frantz Fanon in de nakoloniale tijd (zwarte huid, blanke maskers).
Door de Nederlandse geschiedenis veel meer in verband te brengen met de geschiedenis elders worden we misschien wat toleranter en wat meer wereldburger. Wat meer enerzijds, anderzijds, en wat het betekent als je mensen op grond van ras of nationaliteit, cultuur uitsluit, als je boeken gaat verbranden en meningen verbieden.
Hoe het werkt als je ouders zich negatief uitlaten over bevolkingsgroepen en de jongeren daar de gewelddadige consequenties uit trekken.
De Armeense genocide, natuurlijk ook Srebernica, de kampen in Siberie, het marxistische geweld in het oostblok en in China.
En dan de holocaust in perspectief plaatsen. Net als de slavernij, een geoliede machine waarin mensen als een product misbruikt (slavernij) en vernietigd (holocaust) worden.
Begin met ISIS en het geweld daar, de moorden op grond van religie, ras en cultuur.
Je hebt goede geschiedenisleerkrachten nodig die het verhaal kunnen vertellen, verschillende perspectieven kunnen belichten en verbanden leggen.
Zelf heb ik vroeger wel eens interesse gehad in een sekte. Maar door mijn geinformeerde achtergrond kon ik al snel inzien dat het, hoewel goed bedoeld, toch van een bedenkelijk niveau bleek te zijn, dat eenvoudig te weerleggen bleek.
Informatie, informatie.
Nederlands Indie inderdaad
Aan de situatie van Nederlands Indie kun je zien hoe er verschillende belangen zijn, en hoe de verhalen van verschillende kanten verteld worden en wie bepaalt wat het dominante verhaal is.
Het verhaal van Poncke Princen. Maar ook het verhaal van al die dienstplichtigen die na de 2e wereldoorlog naar Indie gestuurd werden en hoe daar toen over gedacht werd door diverse mensen. En hoe dat nog steeds leeft in de samenleving. We willen de veteranen niet voor het hoofd stoten en niet erkennen dat dat oorlogsmisdaden waren. En hoe het de groepen verging die meegewerkt hadden met de Nederlanders en hoe de onafhankelijkheid uiteindelijk bedisseld werd met de Amerikanen.
Maarja, dan zul je wel weer moeten oppassen dat je de politiek niet de klas inrolt.
caesar
Ik stel dat ook niet gelijk. Het gaat me erom dat kinderen jaar in jaar uit leren wat iemand heeft bepaald dat blijkbaar belangrijk is om te weten. Ik denk dat het tijd is voor een breder verhaal. Een bredere context. Ook zoals Anne J zegt. Neemt niet weg dat de holocaust afschuwelijk is. Maar er gebeuren nog steeds hele afschuwelijke dingen. Het is belangrijk dat gesprek aan te gaan. Laat leraren creatief zijn om daarmee omgang te vinden. Laat kinderen zelf aan het woord. Laat zo n moslimkind dan vertellen waarom hij de holocaust niet wil leren of heeft geleerd dat het onzin is. Waarom alleen boeh en bah verschrikkelijk! laten we nou de dialoog voeren. Ik ben echt oprecht nieuwsgierig naar het motief van zon kind of om te weten wat zon kind vanuit huis meekrijgt en waarom. Ipv alleen maar bepaalde verhalen op te dringen. Dit soort vakken lenen zich daar juist zo goed voor. Het is zo overduidelijk dat deze groep zich genegeerd voelt in de maatschappij of ik weet niet precies. Er is vanalles aan de hand daaromheen. Dus dialoog....
Zon kind
"wat zon kind"
Wat is dat eigenlijk, een zon kind?
Meer context
Ik vind het idee van AnneJ uitstekend. Het is natuurlijk goed om ook aan andere zaken dan de holocaust aandacht te besteden. de slavernij is ook een onderdeel van de Nederlandse geschiedenis en natuurlijk moet daar ook aandacht aan worden besteed.
Wel denk ik dat een groot nadeel is dat op lagere types onderwijs het veel moeilijker zal zijn dit debat te stimuleren omdat er veel minder aandacht is voor kritisch leren denken. Daarnaast komen veel van deze jongeren ook uit laagopgeleide gezinnen waar thuis ook weinig ruimte is voor intellectuele discussies.
Veel van deze problemen met bijvoorbeeld Marokkaanse jongeren worden vaak gezien als een religieus of cultureel probleem maar over het algemeen is het veel meer een sociale klasse probleem.
ad hombre
Mijn telefoon pakt niet altijd lekker de '. Dus zo'n kind. In deze tijden leren we daar toch wel doorheen lezen of niet? 
Jaina dat is misschien wel het probleem. Dat er gedacht wordt dat het debat in lagere klassen of bij lageren opleidingen lastig te voeren is. Laat daar dan snel verandering in komen! meer aandacht ervoor dus. De maatschappij verandert. Het onderwijs verandert veel te traag mee. Onbegrijpelijk.
Guera
Net na de aanslagen in Parijs las ik in een Nederlandse krant over een leraar die een poster had opgehangen van Charlie Hebdo in de klas. Die moest weer weg. Nou vind ik dat weghalen van die poster niet zo heel vreemd (geen politieke statements in de klas is op zich geen vreemde regel) maar de reden die de directrice noemde was wel belachelijk. Die zei letterlijk dit is een vmbo school en geen havo/vwo en deze kinderen kunnen de nuances niet begrijpen. Nou daar ben je dan klaar mee. Zelfs de directrice van de school gelooft dus niet eens in het vermogen van haar eigen leerlingen om genuanceerd te leren denken en een open discussie te voeren. Met zulke vrienden heb je als VMBO leerling geen vijanden meer nodig.
Lager niveau
Jaina: Wel denk ik dat een groot nadeel is dat op lagere types onderwijs het veel moeilijker zal zijn dit debat te stimuleren omdat er veel minder aandacht is voor kritisch leren denken.===
Ik begrijp wat je bedoelt, maar je hoeft geen hoger niveau te hebben om een breder pakket aan informatie te mogen ontvangen van school. Ik ben met AnneJ eens dat informatie over het een en ander een goed begin is om van daar uit een mening te ontwikkelen. Als je via je familie heel eenzijdig geïnformeerd wordt en de school dat van een andere kant kan belichten, kan een kind mogelijk besluiten dat het allemaal niet zo zwart/wit ligt. Ik weet niet wat er tegenwoordig precies over WOII wordt verteld, maar net wat AnneJ ook zei: vertel ze ook zaken die hun eigen volk aangaan. Hun geschiedenis is vermengd met de onze. Het is niet altijd hullie en zullie.
Slavernij
Volgens mij wordt er op de BS al geschiedenis les gegeven over het slavernij verleden. In iederval wel in mijn tijd. Nadrukkelijk werd dat een zwarte bladzijde genoemd. Maar daar gaat het hier nu niet om. Ik denk dat je heel erg moet uitkijken om de holocaust in een breder perspectief te plaatsen. De ene genocide is de andere niet. De holocaust was er echt eentje van de buiten categorie. Moeten de andere genocides verzwegen worden? Nee, zeker niet. Maat de les over holocaust moet over de holocaust gaan.
ja caesar
Maar ERNAAST moet er bredere context geboden worden. Je ziet gewoon een kanteling. De maatschappij verandert. Er is een breder debat nodig. Kunnen we wel vasthouden aan hoe we het altijd deden alleen het heeft geen reet opgeleverd. Is geen reden om het niet meer te doen maar ook geen reden om er perse aan vast te houden (aan de manier)
Guera
Waar blijkt uit dat die bredere context er niet gewoon al is? En hoezo heeft het(?) geen reet geholpen? Het toegenomen antisemitisme en holocaust ontkenning heeft zijn oorsprong in het midden oosten conflict en in het toegenomen religieus fundamentalisme. Niet in het curriculum van het geschiedenis onderwijs in Nederland.
