Invloed van opvoedingsstijl op persoonlijkheid

Hallo allemaal,

Ik heb een verslagje geschreven voor mijn opleiding over de invloed van opvoedingsstijlen op de persoonlijkheid van het kind. Wat vinden jullie van deze informatie? Vinden jullie het nuttig, hebben jullie er iets aan? Hebben jullie nog feedback of opmerkingen?

De persoonlijkheid is een dynamisch en geheel van karakteristieken die aan een persoon kunnen worden toegerekend. Dit geheel van eigenschappen bepaalt de manier waarop een persoon in verschillende situaties zal reageren, de manier waarop hij denkt en waardoor hij gemotiveerd zal worden. De persoonlijkheid wordt ook wel omschreven als een uniek stabiel patroon van psychologische en gedragskenmerken waardoor de ene mens zich van de andere onderscheidt.

De persoonlijkheid wordt sterk door de opvoeding en omgeving beïnvloed, maar wordt bepaald door de hersenen. Het brein is het centrale zenuwstelsel in het hoofd, dat de sensorische systemen bestuurt en coördineert, zoals: beweging, emotie en gedrag.
Bij de geboorte heeft een mens ongeveer 350g aan hersenen, dit is 30% van het volwassen gewicht. Als baby’s worden geboren gaat de ontwikkeling dus nog gewoon door. Verbindingen in de onvolgroeide hersenen worden aangelegd tijdens het leren en het opdoen van ervaringen. Hierbij speelt de opvoeding een grote rol, maar ook erfelijkheid is een factor. In het eerste jaar maken de hersenen de grootste en meest flexibele ontwikkeling door. Veel verschillende belangrijke functies kunnen tot ontwikkeling komen, zoals: lichamelijke, psychologische, sociale en morele. Deze ervaringen hebben invloed op de hersenen en dus op de persoonlijkheid die een kind ontwikkelt. Zo is bewezen door zoöloog Desmond Morris dat baby’s die vaak geknuffeld worden, slimmer en gelukkiger worden en meer zelfvertrouwen krijgen in het verdere leven.
Ook kinder hersenen zijn nog niet volledig ontwikkeld en kunnen nog beïnvloed worden. Bijvoorbeeld een langdurige blootstelling aan stress kan leiden tot PTST. Het is bewezen door de Stanford University dat kinderen het meest worden beïnvloed door hun opvoeding, want ze zijn gehele dagen in de buurt van hun ouders. De ouders kunnen de persoonlijkheid nog beïnvloeden omdat de neuronen nog niet volgroeid zijn.
De persoonlijkheid wordt dus bepaald door de hersenen, maar is het aangeboren of aangeleerd? Door professor N.R. Carlson van de Science of Behaviour groep is dit onderzocht. Hij kwam tot de bevinding dat kleine trekjes zoals, dat een baby altijd naar de neus van iemand grijpt, wel erfelijk zijn, maar dat een baby geen samen voegsel van zijn ouders is. Tijdens je opvoeding leer je hoe je met aangeboren eigenschappen om moet gaan. De opvoeding vormt dus de persoonlijkheid.

De persoonlijkheid van de mens wordt ook beïnvloed door andere factoren. De belangrijkste zijn de fysische en geografische, culturele en spirituele en de sociale en psychische. Een voorbeeld van een fysische factor is het klimaat: als de temperatuur hoog is, verbeterd het humeur van de mens, dit blijkt uit een onderzoek van Psychologie Magazine. Dit komt doordat er veel meer mensen buiten zijn, mensen raken sneller met elkaar aan de praat en doen meer dingen in de open lucht. Een voorbeeld van een geografische factor is: als je de omgeving waar je woont niet leuk vindt, bijvoorbeeld: je woont in Tunesië in de Sahara, maar je houdt niet van zand en/of zon, dan zal dit je humeur niet bevorderen. Om beter gehumeurd te worden is verhuizen dan een goed idee. Zo kan je eerst dus een erg gedeprimeerd mens zijn, maar door te verhuizen ineens heel optimistisch worden. Een voorbeeld van culturele en spirituele factoren is: Het land waarin je geboren wordt, zegt veel over de omgangsregels die in jouw cultuur wenselijk zijn Zo zul je een Nederlandse man niet snel een andere man zien omarmen en op de wang kussen, wat wel heel gewoon is in de Marokkaanse cultuur. Het laatste voorbeeld komt vanuit sociale en psychische factoren: je gedrag wordt het meest bepaald door andere mensen. De mening of het gedrag van mensen die belangrijk voor jou zijn wordt vaak snel overgenomen. Je kiest zelf welke opvattingen je belangrijk vind en welke je naast je neer legt. De keuzes die je hierin maakt, zorgen er dus ook voor dat je bepaalde kenmerken van een persoonlijkheid wel of niet hebt.

Er is een theorie ontwikkeld van de ‘Big Five’ waarmee de persoonlijkheid van personen beschreven kan worden door van elke van de dimensies aan te geven of die meer of minder van toepassing zijn op die persoon. De theorie is gebaseerd op een Amerikaans onderzoek naar het gebruik van alle bijvoeglijke naamwoorden waarmee proefpersonen het karakter van een voor hun bekende persoon beschreven. Er werd bijvoorbeeld gevraagd: Hoe slordig is die persoon gewoonlijk? Door de antwoorden werd gekeken of sommige woorden samen hangen in patronen of clusters van woordbetekenissen. Zo ontstonden er 5 dimensies en in elk van deze dimensies is er iets terug te vinden in de persoonlijkheid van de mensen van erg extreem tot erg zwak. De 5 dimensies zijn:
1. Extraversie tegenover introversie, hiermee wordt een naar binnen dan wel naar buiten gerichte energie, aandacht en oriëntatie mee aangeduid. Extraverte mensen zijn zeer opgewekt, emotioneel betrokken bij anderen, levendig, spraakzaam en spontaan. Introverte mensen zijn afstandelijk, vermijden drukte, gereserveerd en kunnen goed alleen zijn.
2. Meegaand tegenover dominant, het kan ook Focus op de Ander tegenover Focus op Zichzelf of Vriendelijk tegenover Vijandig worden genoemd. Het geeft aan hoe iemand geneigd is zijn omgeving te beïnvloeden, of zich aan te passen aan de beïnvloeding door anderen. Dominante mensen komen goed voor zichzelf op en zijn competitief. Meegaande mensen zijn coöperatief, bescheiden en behulpzaam.
3. Wanordelijk tegenover ordelijk, hiermee wordt duidelijk gemaakt hoe iemand zichzelf en zijn omgeving onder controle heeft. Mensen die erg ordelijk zijn, zijn gedisciplineerd, planmatig, zorgvuldig en betrouwbaar. Mensen die wanordelijk zijn, zijn flexibel, nonchalant en houden zich meestal niet aan de regels, omdat ze van improviseren houden.
4. Rust tegenover onrust; rustige mensen zijn emotioneel stabiel en hebben een gelijkmatig humeur, ze zijn kalm en ontspannen en benaderen stresssituaties op een rustige en rustgevende manier. Onrustige mensen zijn snel uitgedaagd en gefrustreerd en kunnen heftig reageren op emotionele omstandigheden.
5. Behoudend tegenover vernieuwend, ook wel intellectuele autonomie genoemd. Vernieuwende mensen staan open voor veranderingen, zijn nieuwsgierig, avontuurlijk, creatief en hebben een grote fantasie. Behoudende mensen zijn nuchter, praktisch en houden niet van veranderingen.

Een bepaalde persoonlijkheid kan misschien gekoppeld worden aan een stijl van opvoeden. Alle kinderen worden opgevoed, zowel thuis als in zijn of haar omgeving. Iedere ouder heeft weer een andere manier van opvoeden en wil andere dingen bereiken met zijn/haar opvoeding. Sommige ouders kiezen er zelfs voor om hun kind ‘vrij’ te laten opgroeien en beweren dat ze niet opvoeden. Maar opvoedingsstijlen zijn in theoretische en in praktische zin, methodes en uitgangspunten die ten grondslag liggen aan de opvoeding. Er zijn door Baumrind 4 verschillende opvoedingsstijlen onderscheiden:
1. Autoritaire opvoedingsstijl: Deze ouders stellen veel grenzen en verwachten strikte gehoorzaamheid, zonder uit te leggen waarom. Als het kind niet luistert, krijgt het straf, omdat de ouders rust en regelmaat willen. Ze misbruiken eigenlijk hun macht als ouder, want ze maken zelden gebruik van redeneringen en stimuleren het kind niet op zijn mening te uiten als het ergens niet mee eens is. Ze hebben bepaalde gedragsstandaarden, waar ze niet van afwijken en gehoorzaamheid word gezien als een deugd, als deze niet word nageleefd dan worden er straffende maatregelen getroffen.
a. Deze opvoeding heeft als gevolg voor de persoonlijkheid van het kind dat hij introvert, meegaand en onrustig is, hierdoor zijn ze dus prikkelbaar, vaak betrokken bij conflicten en presteren niet goed.
2. Autoritieve opvoedingsstijl: Deze ouders geven grenzen aan, geven uitleg en warmte en overleggen veel met de kinderen. Ze geven de kinderen ook ruimte om hun mening te geven en moedigen hun kind aan tot zelfstandig gedrag. Ze zijn opvallend liefdevol en precies. Ze zijn standvastig over hun beslissingen, maar hebben respect voor de beslissingen van hun kind. Er zijn wel regels, maar deze gaan samen met uitleg. Ze hebben een goed evenwicht tussen hoge controle en hoge emotionele verzorging.
a. Het gevolg voor de persoonlijkheid van het kind is dat deze extravert zijn, ordelijk, zowel meegaand als dominant en vernieuwend, dit komt omdat ze coöperatief zijn, levendig, vriendelijk en prestatiegericht. Deze opvoedingsstijl heeft de meeste positieve invloed op de persoonlijkheid.
3. Permissieve (toegeeflijke) opvoedingsstijl: Deze ouders zijn warm en communicatief, maar stellen te weinig grenzen. Er wordt vanuit gegaan dat aan alle initiatieven en behoeften van een kind tegemoet gekomen dienen te worden. Ze cijferen zichzelf vaak weg en zijn onzeker over hun invloed, hierdoor hebben ze niet de kwaliteiten om een sterk rolmodel te zijn. Ook word liefde vaak gemanipuleerd door deze ouders.
a. De gevolgen hiervan zijn dat het kind erg meegaand is, onrustig, behoudend en introvert.
4. Verwaarlozende opvoedingsstijl Deze ouders stellen weinig tot geen eisen. Er is weinig aandacht, stimulering en ondersteuning voor de kinderen, hierdoor worden ze dus eigenlijk aan hun eigen lot overgelaten.
a. De gevolgen hiervan voor de persoonlijkheid van het kind zijn dat ze meestal introvert zijn, maar ook dominant. Ze zijn erg onrustig en kunnen dus zomaar uitbarsten. Ze zijn wel ordelijk, omdat ze altijd alles voor zichzelf hebben moeten regelen.

Ouders beperken zich meestal tot een opvoedingsstijl, maar soms komen ze er later achter dat dit niet het gewenste effect heeft op hun kind, hiervoor zijn honderden opvoedcursussen, zowel in real-life als op internet. Uit deze cursussen blijkt dat er maar een goede manier van opvoeden is, om op lange termijn een gewenst effect te krijgen. Met een autoritaire opvoeding kan men de kinderen een tijdje rustig houden, maar op lange termijn zal er spanning ontstaan en grote problemen. De verwaarlozende opvoedingsstijl is de aller ergste, omdat het kind gewent raakt aan een slechte situatie en in zichzelf gekeerd raakt. De juiste omgang ligt in balans (dit lijkt het meest op de Autoritieve opvoedingsstijl). Zowel dominant optreden als vrijheid geven. Het belangrijkste van een goede opvoeding is dat het kind gerespecteerd en serieus genomen wordt, zodat het kind dit ook bij de ouder zal doen. Als de ouder dit niet doet, zal het kind dit ook niet doen, omdat het kind dan niet veel zelfvertrouwen zal opbouwen en opstandig word. Als het kind correct wordt behandeld, zal deze geen problemen geven. Het beste is om je als ouder in je kind te verplaatsen. Als je partner, niet eerlijk, niet vriendelijk is en je niet in je waarde laat, dan ga jij je toch ook vervelend gedragen? Of zelfs helemaal uit je leven verwijderen. Want op een actie volgt altijd een reactie. Deze reactie wordt alleen anders als de actie eerlijk, vriendelijk en respecterend is. Het kind zal hierdoor rustiger en zelfstandiger zijn. Te weinig is niet goed, maar te veel is ook niet prettig. Dus als de juiste balans word gevonden zal het kind niet geïrriteerd raken en de ouder niet gefrustreerd. Het belangrijkste is om op de behoefte van het kind te letten en deze te vervullen, ondanks (soms) je eigen behoeften. Ook hier moet een balans in gevonden worden, anders wordt het kind te verwend. Grenzen stellen is namelijk ook erg belangrijk, want iemand respecteren wil nog niet zeggen dat je geen kritiek mag hebben. Soms is het zelfs erg noodzakelijk een kind te corrigeren, dit hoort niet te gebeuren door het kind zich schuldig te laten voelen over de overtreding die het heeft begaan. Dit kan alleen gebeuren door het uitleggen “waarom” iets niet mag of fout is gegaan, omdat het kind anders simpelweg niet begrijpt waarom iets niet mag en het nogmaals zal doen. Het beantwoorden van vragen wordt door kinderen ook erg gewaardeerd, omdat ze gewoon weg nog niet weten hoe iets zit. Daarom zullen ze je niet gaan respecteren als je een vraagt beantwoord met: “dat snap je toch niet.” Ook is het erg belangrijk om een kind iets te laten ervaren en zien wat het nog niet eerder heeft mee gemaakt dit helpt bij de ontwikkeling van de persoonlijkheid. De verantwoordelijkheid van een kind kan alleen ontwikkeld worden als deze daar ook een mogelijkheid toe krijgt, dus soms is het juist goed het kind zelf te laten beslissen wanneer deze naar bed gaat, want na 1 of 2 nachten weinig slaap zal deze uitvinden dat er veel meer slaap nodig is en zal dus zelf de verantwoordelijkheid nemen vroeg op bed te gaan. Het aller belangrijkste aspect is: wees een vriend voor je kinderen en je kinderen zullen ook jouw vriend worden, maar af en toe zal je je ook moeten gedragen als hun ouder natuurlijk! Al deze aspecten hebben alles te maken met het vormen van de persoonlijkheid, als het kind correct wordt opgevoed, zal deze een veel aangenamere persoonlijkheid ontwikkelen.

Hartelijke groeten!