17 oktober 2003 door Dido Michielsen
Dido Michielsen is moeder van Lisa-Xiu en Lin. In haar maandelijkse column vertelt Dido over alle ins en outs van het adoptie-ouderschap.
Sinds de komst van de kinderen die werden geadopteerd tijdens de adoptiegolf in de jaren zeventig, is veel ellende aan het licht gekomen. 'Bodemloosheid' werd (helaas) een begrip, maar ook de omstandigheden in het adoptieland en de criteria van de betrokken instanties bleken soms verre van ideaal. En natuurlijk: de voorlichting aan de wachtende adoptieouders, die vrijwel non-existent was.
De conclusie luidde dat alles anders moest. Alles moest (en moet) draaien om hechting, basisvertrouwen, rouwverwerking, het 'een plekje geven' van het afgestaan zijn.
Als ik niet zelf dagelijks zou ervaren hoe snel de weken met kleine kinderen voorbij vliegen, zou ik geloven dat het adoptiegezin een extra gevulde dagtaak erbij heeft, namelijk: een adoptiegezin zijn.
Aan die gedachte werk ik zelf driftig mee. Mijn boek 'Dochters van Ver' was wat dat betreft nog maar een opmaat voor het boek dat ik nu aan het afronden ben: 'Wennen & hechten, een handreiking voor adoptieouders' dat in januari 2004 zal verschijnen in de Ouders Online-reeks.
Om het even samen te vatten: in dat nieuwe boek pleit ik ernstig voor twijfelen, problematiseren en altijd aan het ergste denken. Althans, zo zal het zeker op heel wat buitenstaanders overkomen. Wat ik eigenlijk vooral wil zeggen is: onderdruk niets bij je kind, maar help het juist om zijn emoties te ontdekken en te begrijpen.
Dat dit gemakkelijker gezegd is dan gedaan – over de noodzaak ervan zal ik het ongetwijfeld nog heel vaak hebben – besefte ik weer eens toen ik het scenario onder ogen kreeg van het toneelstuk De Griekse Dag, geschreven door Marina van Dongen.
Ik kan er niet al teveel over kwijt om het embargo niet te schenden, maar het stuk draait voornamelijk om de geadopteerde dochter Melina (tot voor kort 'Gerrie') en haar adoptiemoeder, een weduwe met een kwakkelende gezondheid.
Nu is de relatie moeder-dochter op zich een inspiratiebron voor talloze boeken en toneelstukken. En wie kent er niet een aantal dochters die pas na hun dertigste erin zijn geslaagd te erkennen dat ze woedend zijn op hun moeder, om hier vervolgens al dan niet overheen te komen?
Zou er één dochter te vinden zijn die niet zo nu en dan knettergek wordt van de op- en aanmerkingen van haar moeder, ook al houdt ze nog zoveel van die vrouw? (Die mag zich onmiddellijk bij mij melden want ik hoop natuurlijk vergeefs dat mijn eigen dochters later anders over mij gaan denken).
Hoe dan ook, er zit in feite maar één ding op, namelijk je al dan niet met geweld losscheuren van je (adoptie)moeder. Dit adviseert ook Alice Miller, de wereldberoemde Zwitserse psychiater die in 1987 haar boek 'The drama of being a child' publiceerde.
Pas na deze scheiding kun je, op veilige afstand, aan de wederopbouw beginnen.
Die wederopbouw is voor een geadopteerde denk ik eerder nieuwbouw dan restauratie.
Ontdaan van de ballast en denkbeelden van de adoptie-ouders, moet een geadopteerde eerst leren hoe hij tegen zichzelf aan wil kijken. Tegelijkertijd onderzoekt hij wat de adoptie en de geboorte-ouders voor rol in zijn leven spelen. En pas daarna is er ruimte voor de relatie met de adoptie-ouders. Of niet meer, wat verdrietig is voor beide partijen.
De Griekse Dag beschrijft een moment-opname in dit pijnlijke proces. Het toneelstuk laat zien hoe ontoereikend woorden zijn, en tegelijkertijd hoeveel vluchtwegen ze bieden.
"Maak het bespreekbaar". Als je de harde schijf van mijn PC scant, kom je die woorden voortdurend tegen. Maar praten, tegenwoordig vaker 'communiceren' genoemd, kan verschrikkelijk moeilijk zijn. Zelfs als twee mensen van elkaar houden, kan het onmogelijk blijken.
Marina van Dongen heeft in die zin een ongemakkelijk stuk geschreven dat treurig stemt, maar toch niet zonder hoop is. Voor de geadopteerde vrouw, althans.
