21 december 2002 door Judith van Praag
Judith van Praag vertelt over de gesprekken die zij voert met zichzelf en anderen over het omgaan met verlies en verdriet.
In deze aflevering: de bladeren vallen en de feestdagen komen eraan. Hoe vind je in deze periode het midden tussen rouwen en feestvieren?
Op een regenachtige herfstmiddag pakte ik tussen twee buien door mijn betaalpasje en mijn paraplu, en wandelde ik via een omweg naar de buurtwinkel. Hemel en aarde leken geschilderd in verschillende gradaties van grijs en blauw, met fel daartegen afstekend de gele en rode herfstbladeren en het groen van de evergreens.
De zon brak door en veroorzaakte een oogverblindende reflectie op het water van Puget Sound, de baai van Seattle. Plotseling kwamen de foto's van ons overleden dochtertje Ariane Eira me voor de geest. Even plotseling stroomden de tranen over mijn wangen. Hangend tegen de lage muur die wandelaars ervoor behoedt dat ze na een misstap naar beneden tuimelen, huilde ik tot ik vond dat het genoeg was geweest.
's Avonds vertelde ik aan mijn man Gary dat "die tijd van het jaar" weer was aangebroken. De herfst, vallende bladeren en vorst aan de grond doet me denken aan mijn verjaardag in 1992. Ik was toen hoogzwanger van Ariane. Vlak voor de Kerst kregen we te horen: "Uw baby ligt in stuit."
Op oudejaarsavond hoopten we op een voorspoedige bevalling en een gezond kindje... Gezond was ze, maar de vaginale stuitbevalling bleek fataal. Haar kinnetje bleef achter mijn schaambeen steken en zo is ze gestikt. Op 8 januari 2003 zou Ariane 10 jaar geworden kunnen zijn.
November en december zijn voor ons de moeilijkste maanden van het jaar en toch is het niet alleen een verdrietige tijd. Het einde van het jaar is beladen met herinneringen, dat wel.
De eerste paar jaar na ons verlies konden we het niet opbrengen om met anderen de feestdagen door te brengen. De tweede Kerstmis na Ariane's geboorte konden Gary en ik elkaars gezelschap niet eens velen. De pijn was té hevig en we konden bijna niet geloven dat ondanks onze goede wil dat verdriet maar boven bleef komen. Aan het einde van het jaar worden we vaker nog dan anders herinnerd aan wat had kunnen zijn.
Wat ons heeft geholpen, is het creëren van onze eigen tradities voor de feestdagen. We moeten niets, en mogen precies doen waar wij zin in hebben.
Speciaal ter herinnering aan Ariane hebben we voor Chanoeka, het Joodse festival van het licht, een miniatuur menorah aangeschaft. Ieder jaar kopen we een pakje met in spiraal gedraaide kaarsjes in kleurtjes waarvan we denken dat ons lieve kind ze mooi zou hebben gevonden. Ieder jaar plaatsen we de menorah in de vensterbank en steken we 7 dagen achter elkaar iedere avond de kaarsjes aan.
Geen van beiden deden we voor Ariane's geboorte veel aan de Kerst, hoewel we altijd genieten van de feestelijk versierde stad. Juist de confrontatie met winkelende ouders met kinderen, het zien van gezinnetjes die in de rij staan om op de foto met Santa te mogen, stemt ons niet echt vrolijk.
Maar toch vind ik het enig om te zien hoe aan het eind van het jaar de kleintjes op hún ooghoogte naar het treintje kijken dat door de miniatuur winterstad rijdt die Gary in november heeft helpen opbouwen in het congres-gebouw. Het ergert me dan, wanneer plotseling weer die tranen over mijn wangen biggelen...
Het is moeilijk om een gunstig midden te vinden tussen meedoen of ontkennen; het ontkennen van ons gevoel of van de feestvreugde die anderen ervaren.
Uiteindelijk hebben we een aardige middenweg gevonden. Wanneer we de weken voorafgaand aan de Kerst bekropen worden door een gevoel van zelfmedelijden (niet van verdriet, dat staan we hoe dan ook, altijd toe), dan gaan we naar de film. Zo snel mogelijk en zo vaak als dat onplezierig gevoel ons maar bekruipt. Meestal hebben we aan een film of vier genoeg. Alsof weten dat we onze gevoelens van onbehagen kunnen bezweren eigenlijk al genoeg is...
Ik wens iedereen die verdriet kent zo'n gevoel van troost, een lichtpuntje in donkere dagen, innerlijke rust en een hoopvol nieuw jaar.
