11 april 2021 door Vivienne Vernooij-van Nisius
Het allereerste hapje van je baby is zo’n bijzondere mijlpaal! Maar het roept vaak ook vragen op. Want start je met de bijvoeding als je baby vier of zes maanden oud is? En hoe pak je dit aan en welke methodes zijn er eigenlijk?
In Nederland is de richtlijn van het Voedingscentrum dat je vanaf vier maanden kunt starten met oefenhapjes. In sommige andere landen, zoals Engeland, is het advies te wachten tot je kindje zes maanden oud is. Ook belangrijke gezondheidsorganisaties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en Unicef adviseren om te wachten met bijvoeding tot je kindje 6 maanden is. Dit heeft te maken met de darmrijping bij baby’s.
Een baby wordt geboren met darmen die nog niet volledig gerijpt zijn. De darm is nog verhoogd doorlaatbaar. Dit noemen we met een moeilijk woord een ‘hyperpermeabele darm’. De schuifdeuren tussen de darmen, de tight junctions, zijn nog niet volledig gevormd. De voedingsstoffen die binnenkomen kunnen dus niet volledig worden afgebroken. Dit kan leiden tot een reactie van het immuunsysteem. Moedermelk is volledig op deze doorlaatbare darm afgestemd en legt juist een beschermende laag over de darmwand. Kunstvoeding doet dat helaas niet, ondanks de ontwikkelingen in de manier waarin het wordt geproduceerd en wordt samengesteld. Het rijpen van de darmen duurt ongeveer zes maanden.
Rond de zesde maand vinden er ook andere ontwikkelingen plaats die het kind klaar maken om vast voedsel te eten. Het spijsverteringskanaal is rijper, het kindje krijgt de pincetgreep onder de knie, het immuunsysteem is voldoende rijp en de orale en motorische techniek is voldoende ontwikkeld om andere voeding dan melk te kunnen verwerken. Rond deze periode gaat je kindje ook signalen afgeven dat het toe is aan andere voeding.
Is je kind toe aan vaste voeding? Let dan vooral op deze signalen.
Vertoont je baby deze signalen nog niet? Dan is het sterk af te raden te beginnen. Let wel, er is geen magische grens waarop je ‘ineens’ groen licht krijgt om te starten met hapjes. De darmen zijn niet precies bij 6 maanden gerijpt. Het is vooral belangrijk om naar je kindje te kijken en bovenstaande signalen te checken.
En dan is het zo ver! Je kunt de eerste hapjes aanbieden in de vorm van puree of in stukjes die het kindje zelf met de handen eet. Deze laatste methode heet de ‘Rapley-methode’ en wordt in het Engels ‘baby-led-weaning’ (BLW) genoemd. Hierbij heeft je kindje zelf de controle over wat hij eet, wanneer hij het eet, hoe snel hij eet en hoeveel er gegeten wordt. Je kunt deze methode alleen toepassen als je kindje zelf voedsel kan vasthouden en als hij kan happen en kauwen. Voordeel van de Rapley-methode is dat je kindje meer vertrouwd raakt met smaken en texturen van voedsel. Nadeel is dat je minder zicht hebt over wat je kindje precies binnenkrijgt.
Het wordt wel een flinke kliederboel aan tafel!
Je kunt er ook voor kiezen om een combinatie van deze twee methodes toe te passen. Dan geef je naast de gepureerde hap, ook bijvoorbeeld een paar stronkjes gestoomde broccoli of bloemkool. Het voordeel hiervan is dat je meer zicht hebt op wat je kind eet: je geeft hem immers zelf de hapjes. En je geeft je kindje daarnaast de kans om zelf te experimenteren met voeding.
Welke methode je ook kiest: kijk vooral naar je kind en wat past bij jullie gezin. Belangrijk om te onthouden is dat tot 8 maanden melkvoeding sowieso de hoofdvoeding voor je baby is. Pas daarna gaat een maaltijd langzaam een melkvoeding vervangen. Voor die tijd is het vooral bijvoeding. Voeding voor erbij dus!
Ok, tot zo ver de ‘theorie’. En nu wil je natuurlijk weten: wat geef ik dan precies als eerste hapje? Het allereerst belangrijk om altijd te starten met één soort groenten of fruit. Geef ongeveer drie dagen achter elkaar dezelfde soort. Zo laat je je baby langzaam wennen aan de nieuwe smaak en kun je ook zien of er een allergische reactie optreedt. Je baby zal van nature zoetere smaken eerder accepteren. Dit komt omdat (moeder)melk ook zoet is. Soms wordt er gezegd dat het beter is om eerst groenten aan je baby te geven. Na het introduceren van zoet fruit zou groenten lastiger geaccepteerd worden. Maar hier is geen overtuigend bewijs voor. Ook hierbij geldt: kies wat goed voelt en wissel de groentehap af met fruit.
Als je start met de eerste hapjes is dit puur bedoeld als oefenhapje. Het hapje hoeft niet groter te zijn dan een theelepel. Geef het hapje als je kindje uitgerust is. Nieuwe smaken en nieuwe dingen leren kosten veel energie. Als allereerste hapje zijn onder andere de volgende groenten- en fruitsoorten heel geschikt.
Stoom of kook groenten of hard fruit zoals appel altijd eerst. Gebruik het eerste jaar geen zout of andere kruiden.
Is je kindje aan bovenstaande groenten gewend? Dan start - meestal als je baby rond de 7 maanden oud is - de volgende fase en kun je langzaam wat koolhydraatrijkere groenten zoals zoete aardappel, pastinaak en pompoen toevoegen. Als (pseudo)graan kun je boekweit toevoegen. Maar hier bijvoorbeeld een papje van. Tip: voeg ook wat kokosolie toe aan de je groente- of fruithap. Het bevat veel gezonde vetzuren die je kleintje goed kan gebruiken! Start ook langzaam (voor je kindje 8 maanden is) met het introduceren van ei en pinda. Dit zijn allergenen en kunnen een overgevoeligheidsreactie geven bij kinderen. Geef hier de eerste keren maar een heel klein beetje van en houd je kleintje goed in de gaten.
Rond de 9 maanden zal je kindje al meer eten. Misschien eet hij al twee maaltijden per dag! Je kunt nu (glutenvrije) granen zoals rijst, vis (zalm) en vlees zoals (gestoomde) kipfilet toevoegen aan het menu om de maaltijden volwaardiger te maken. Geef nog geen volkoren producten: dit valt nog te zwaar op het maagje van je baby. Geef het eerste jaar liever geen brood aan baby’s. Tarwe is erg prikkelend voor de darmen. Je kunt je baby prima twee keer per dag een groentehap geven. Andere alternatieven zijn: bananen-ei-pannenkoekjes, ei-groente muffins en bananenbrood. Op mijn website en Instagramaccount (onder de hightlight ‘eerste hapjes’) vind je heel veel inspiratie hiervoor! Rond het eerste jaar kan je kindje ‘met de pot mee-eten’. Dit betekent dat je niet meer apart hoeft te koken voor je kleintje. Weer een hele nieuwe mijlpaal!
Tot slot: weet dat het geven van de eerste hapjes met ‘vallen en opstaan’ gaat. Soms eet je kleintje heel makkelijk en soms gaat het er lastig in. De ene dag vindt je baby broccoli heerlijk en de volgende dag gooit hij het bordje op de grond. Dit hoort erbij en is onderdeel van een geleidelijk proces: het wennen aan het vaste voedsel. Dit artikel bevat geen volledig introductieschema, maar geeft voorbeelden van mogelijkheden. Heb je vragen over de eerste hapjes, over de introductie van bepaalde voedingsmiddelen of kun je hulp gebruiken bij het samenstellen van een weekmenu? Neem vooral contact met me op!
