6 februari 2006 door Henk Boeke
De komende week is het weer raak: op 7, 8 en 9 februari 2006 vindt de CITO-toets plaats. Henk Boeke geeft achtergrondinformatie en praktische tips.
Waarschijnlijk zullen dit jaar ruim 162.000 leerlingen van ca. 6.400 scholen (nu: 80% van de basisscholen) de CITO-toets gaan maken. CITO staat voor: Centraal Instituut voor Toetsontwikkeling. De huidige CITO-toetsen worden gemaakt door de Citogroep te Arnhem.
Het percentage van 80% van deelnemende scholen zegt het al: de CITO-toets is niet verplicht. Niet elke school doet mee (en het aantal daalt). Scholen kunnen zelf kiezen of ze hem al dan niet willen gebruiken. De kans is echter groot dat de school van uw eigen kind er wel aan meedoet.
De Eindtoets van dit jaar omvat 200 meerkeuzevragen, verdeeld over 4 hoofd-onderdelen:
Voor het bekijken van een aantal recente toetsen, zie: Kennismaken en oefenen met de Citotoets op de site van Kennisnet.
Alle professionals hameren erop dat de Eindtoets niet gezien moet worden als een eindexamen. Het is maar één van de drie elementen die de vervolg-opleiding van een kind bepalen. De school waar je kind ná de basisschool naartoe gaat, wordt bepaald door:
In de praktijk worden de resultaten van de CITO-toets echter ook gebruikt (sommigen zouden zeggen: misbruikt) om de kwaliteit van basisscholen te meten. Hoe hoger de CITO-scores, hoe hoger de status van een school.
De laatste tijd zijn er steeds meer scholen die niet alleen de Eindtoets gebruiken, maar ook de zogenaamde entree-toetsen voor groep 5, 6 en 7. Al die toetsen bij elkaar vormen het "Leer- en Onderwijsvolgsysteem Einde Leerjaar", afgekort LOVE.
Waar is al dat testen en toetsen voor nodig? De voorstanders van dit uitgebreide toets-instrumentarium noemen als pluspunten:
De tegenstanders vrezen dat het basisonderwijs zal verworden tot een stoomcursus CITO-toets-maken.
Hoewel het LOVE uit verschillende CITO-toetsen bestaat, is er toch één toets die algemeen bekend staat als "de" CITO-toets, namelijk die ene, allesbeslissende toets waarvoor iedereen lijkt te sidderen, omdat er zoveel vanaf lijkt te hangen. Scholen sidderen ervoor omdat het hun status kan maken of breken, ouders sidderen ervoor omdat een off-day van hun kind het verschil tussen gymnasium en VMBO zou kunnen uitmaken. En de kinderen... die blijven er meestal het rustigst onder.
Als kinderen al nerveus zijn voor de CITO-toets, dan wordt dat vaak veroorzaakt door de volwassenen in hun omgeving. Soms zijn het hun ouders of grootouders, die die toets verschrikkelijk belangrijk vinden, en het hele circus tóch als een examen zien, ondanks alle bezweringen van het tegendeel.
Maar het kunnen ook de docenten zijn, die er soms zóveel tijd en energie in steken om te benadrukken dat het allemaal niets voorstelt, dat je – als ouder of als kind – bijna gedwongen wordt om die boodschap te wantrouwen. Een ouder vertelt: "Waar wij erg om moesten lachen, was dat meester Rob op de maandag voor de CITO-toets vertelde dat het allemaal niet zo belangrijk was. Maar daar wel de hele dag over bezig was."
Sommige ouders hebben de neiging om een soort Olympisch trainingskamp voor de CITO-toets op te zetten. Dat is om minstens twee redenen sterk af te raden. Ten eerste is het de taak van de school om de kinderen voor te bereiden. Als ouder kun je je daar beter zo min mogelijk mee bemoeien, net zoals thuis-dokteren meestal meer kwaad dan goed doet. Ten tweede zou je je kind wel eens een slechte dienst kunnen bewijzen, door het naar een niveau te tillen waar het eigenlijk niet thuishoort. Dat is net zo misplaatst als het toedienen van paracetamol voordat je iemands koorts gaat meten.
Trainen is dus niet zo zinvol, maar wat dan? Vooral: zo min mogelijk gedoe ervan maken, en zelf de rust uitstralen die je kind nodig heeft.
Eigenlijk is er maar één ding waar je als ouder iets mee kunt doen, omdat de school dat vaak laat liggen, en dat is de omgang met fouten in de opgaven. Want elk jaar zitten er wel een paar fouten in de opgaven, waar vooral slimme kinderen behoorlijk van in paniek kunnen raken. De sleutel tot succes is: relativering. Oftewel: duidelijk maken dat het allemaal zo'n vaart niet loopt.
Een opleidings-adviseur zegt daarover: "De CITO-toets is eigenlijk een heel leuk examen. Je kunt laten zien wat je allemaal geleerd hebt. Maar het écht leuke is dat een aantal vragen niet klopt. De meneren en mevrouwen van het CITO maken altijd een paar fouten. Die vragen tellen later niet mee. Dus als je een vraag niet snapt, dan ligt het niet aan jou, maar aan die sufferds bij het CITO".
Een tijdje geleden vroeg de redactie van Ouders Online aan ouders met CITO-kinderen wat bij hen het beste werkte. Dat leverde de volgende praktische tips op:
