5 januari 2000 door Justine Pardoen
Van januari 1999 tot april 2001 verzorgde Ouders Online elke woensdag een halve pagina over 'opvoeding' in het dagblad Trouw, geïnspireerd op datgene wat er die week bij Ouders Online was voorgevallen. Het onderstaande artikel maakt deel uit van die serie.
Veel ouders krijgen te maken met sterfte rond de geboorte van een kind: één op de vier vrouwen krijgt in haar leven een miskraam. Niet iedereen beleeft dat op dezelfde manier, maar veel ouders hebben behoefte aan begrip en emotionele steun langer dan de duur van een menstruatiecyclus. Ook al waren er geen geboortekaartjes en is er geen grafje.
Annebe verloor op 6 juli haar dochter Patou. Het kindje was in haar buik doodgegaan. Van die buik was twee dagen daarvoor nog een pretecho gemaakt: alles zag er perfect uit. Nou niet dus.
Annebe is boos. Omdat niemand het begrijpt: "Mijn grote probleem is dat ik pas 21 jaar oud ben en dat mensen zeggen: 'Och jij hebt nog jaren om zwanger te worden, je bent nog zo jong'. Met andere woorden: voor jonge mensen is het niet erg, doet het geen zeer om een kindje te verliezen."
Andere moeders op het Forum van Ouders Online stellen Annebe gerust: het verlies doet altijd pijn en de reacties van je omgeving vaak ook. Ook moeders van 38 jaar krijgen te horen dat ze nog alle tijd van de wereld hebben om een nieuw kind te krijgen. Of je je eerste kind verliest of dat je er al eentje hebt, of het gaat om het verlies van een zwangerschap, een pas geboren kindje of een ouder kind, in hun poging te troosten zeggen anderen vaak heel erg vreemde dingen.
Toen Esther haar tweede zoontje verloor tijdens haar zwangerschap, zei de maatschappelijk werkster van het ziekenhuis: 'Heb je wel eens aan een derde gedacht?' Esther: "Schandalig. Alsof een volgend kind je verdriet kan vergoeden." Alsof het gaat om EEN kind, en niet om DIT kind. Het eerste kind van Astrid overleed kort na de geboorte. Haar tweede kind -- weer een zoon -- is nu elf weken oud. Astrid: "Ik geniet van alles, maar ook heb ik last van verdriet. Ik mis gewoon mijn eerste kind en dat gaat nooit meer over."
Toen Anne-Marie haar tweelingzoontjes verloor na twintig weken zwangerschap, troostte iemand haar met de woorden: 'Ach wie wil er nou een tweeling, dat is toch veel te veel werk'. Troosten is blijkbaar een kunst apart. Om goed te kunnen troosten moet je een beetje begrijpen wat er gebeurt bij ouders die een kind verliezen.
Maar velen ervaren dat de omgeving hun verdriet niet serieus neemt en dat ze maar heel kort verdrietig mogen zijn. Het verlies van een zwangerschap is een miskraam en een miskraam is een flinke menstruatie, nietwaar? Gesprekken vallen stil waar voorheen gevraagd werd naar de zwangerschap. En als iemand vraagt wanneer je eindelijk weer aan het werk gaat, verstop je je gevoelens liever dan dat je eens omstandig gaat uitleggen hoe gebroken je je voelt.
"Maar kun je wel goed doen en hoe dan?", vraagt iemand zich af, waarna ouders die het weten kunnen, met tips komen. Ga niet proberen iets positiefs te zeggen, maar maak ruimte voor het verdriet. Luister vooral en kom niet met verhalen over de nicht van je buurvrouw die ook eens zoiets heeft meegemaakt. Denk aan moeilijke dagen als de geboortedatum, de sterfdatum of de verwachte geboortedatum. Vraag hoe het gaat, noem of vraag naar de naam van het kind, vraag of het een jongetje of meisje was. Kortom: tel het mee.
Maar wie begrijpt het beter dan iemand die het zelf heeft meegemaakt? De groep lotgenoten die elkaar via het Internet leert kennen, groeit snel. Op Ouders Online heerst er geen taboe op verdriet. Via de site komen ouders al snel terecht bij de mailinglijst 'Lieve Engeltjes': hier hebben Nederlandstalige ouders van over de hele wereld elkaar gevonden omdat ze een ervaring delen.
Judith mailt vanuit de Verenigde Staten waarom ze meedoet: "Het kunnen vertellen en hervertellen van het verdrietige verhaal, het kunnen uitwisselen van angstige en hoopvolle gedachten is van onschatbare waarde voor de ouder van een overleden kind. Lang nadat de directe omgeving het idee heeft dat de ouder 'er wel over heen zal zijn' bieden andere ouders van overleden kinderen nog steeds een gewillig oor."
Theo Wijgergangs is een van de weinige vaders op de lijst. Omdat hij ook een van de moderatoren is, leest hij alle berichten. Wijgergangs: "Al vertel je twintig keer hetzelfde verhaal, er is niemand die vindt dat je zeurt. De deelnemers delen enorm veel met elkaar. De pijn, de kwaadheid, de leegte, de spijt, het schuldgevoel en de wanhoop. Ervaringen met de begrafenis of crematie, angsten bij een volgende zwangerschap of het verdriet niet meer zwanger te kunnen worden. Maar ook de mooie dingen. De herinneringen, hoe klein ook."
De tijd van de feestdagen en de jaarwisseling is een moeilijke tijd. Samen zonder dat ene kind, stilstaan bij wat was en juist nooit komt. Gelukkig nieuwjaar, au.
Wijgergangs: "Veel mensen verliezen bovendien veel meer dan hun kind. Als ouders hun eerste kind verliezen tijdens of kort na een eerste zwangerschap, dan gaat ook hun prille ouderschap verloren. Met alle hoop en verwachting voor de toekomst daarbij. Soms raken mensen vrienden kwijt, of familie. Ook is de reactie op het werk soms zo kwetsend, dat iemand ook het plezier in het werk verliest of zelfs de baan. Bij ons kun je dag en nacht je verhaal kwijt en word je gehoord."
