25 november 2009 door Rachel Verweij
De discussie tussen voor- en tegenstanders van thuisbevallen wordt steeds heftiger. Maar wat willen zwangere vrouwen eigenlijk zelf? De feiten op een rijtje.
Ongeveer 70% van de Nederlandse ouders wil graag thuis bevallen, blijkt uit een TNO-onderzoek van dit voorjaar. Om medische redenen lukt dat niet altijd, maar nog altijd 25 tot 30% van alle vrouwen bevalt uiteindelijk thuis. Thuis bevallen wordt ook hoog gewaardeerd: 96% van de vrouwen die thuis bevalt, kijkt daar achteraf tevreden op terug.
Ongeveer 90% van de thuisbevallers wil een volgende keer opnieuw thuis bevallen. Van de ziekenhuisbevallers wil 65% een volgende keer weer in het ziekenhuis bevallen.
De thuisbevalling is dus nog steeds een hooggewaardeerde dagelijkse praktijk, waar jaarlijks meer dan 50.000 vrouwen voor kiezen.
Een tweede argument tegen de thuisbevalling is dat het voor vrouwen fijner is om in een geboortecentrum te bevallen, dicht bij het ziekenhuis. Sommige gynaecologen pleiten er zelfs voor om alle eerste bevallingen in het ziekenhuis te laten plaatsvinden. Meer dan 30% van de vrouwen die thuis begint aan de bevalling, wordt namelijk naar het ziekenhuis doorverwezen. Van de 'eerstbarenden' is dit zelfs 51%. Meestal gaat het om een te traag verlopende bevalling of om behoefte aan pijnbestrijding.
Zo'n doorverwijzing tijdens je bevalling is ingrijpend. De vrouwen die werden doorverwezen, waren achteraf dan ook het minst tevreden over hun bevalling. Voor die – grote – groep vrouwen lijkt een geboortecentrum dus een uitkomst: je begint je bevalling dichtbij het ziekenhuis, en als je alsnog naar het ziekenhuis moet is dat maar een kleine moeite.
Maar is dat ook zo? In feite betekent het voorstel om iedereen in een geboortecentrum te laten bevallen juist dat méér vrouwen zich moeten verplaatsen tijdens de bevalling. Eerst moeten alle vrouwen naar het geboortecentrum, dus ook de vrouwen die best thuis hadden kunnen (en willen) blijven. En later in de bevalling moet die 30% 'doorverwijs'-vrouwen alsnog door de gang naar het ziekenhuis.
Het is maar de vraag of dat tot grotere tevredenheid leidt. Voor de kleine groep vrouwen die nu met loeiende sirenes naar het ziekenhuis moet (3,6% van alle verwijzingen) is dat ongetwijfeld het geval. Voor de 5 tot 10% die tijdens het persen naar het ziekenhuis moet, wellicht ook. Maar voor de grote groep die nu rustig en vroeg in de bevalling naar het ziekenhuis kan gaan, zal het (waarschijnlijk) niet veel uitmaken. Voor de thuisbevallers zal het juist een achteruitgang zijn.
Het derde argument tegen thuisbevallen is dat het onveilig zou zijn, waardoor er in Nederland meer baby's sterven dan nodig. Hiermee wordt ouders veel angst aangejaagd, maar een goede wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt.
Sterker nog: onlangs heeft TNO een uitgebreid onderzoek afgerond, waaruit blijkt dat de thuisbevalling in Nederland even veilig is als een ziekenhuisbevalling, en bovendien minder ingrepen oplevert. In dat onderzoek is ruim een half miljoen vrouwen die thuis begon aan de bevalling vergeleken met een even grote groep vrouwen die poliklinisch in het ziekenhuis begon, dus zonder een medische reden. De afstand tussen huis en het ziekenhuis vormt dus geen extra risico voor baby's.
Dat er ondanks deze wetenschappelijke gegevens toch wordt gesuggereerd dat de thuisbevalling onveilig is, heeft te maken met de relatief hoge babysterfte in Nederland ten opzichte van veel andere Europese landen. Het blijkt moeilijk om hier een goede verklaring voor te vinden. Wel zijn er factoren bekend die meespelen.
Nederlandse moeders zijn gemiddeld wat ouder, roken wat meer, en brengen wat meer tweelingen ter wereld. Ook hebben we in Nederland een terughoudend beleid voor extreem vroeg geboren kindjes: die worden hier niet actief beademd, in tegenstelling tot veel andere landen.
Maar ook als je die zaken meeneemt, blijft de hogere babysterfte wetenschappelijk nog deels onverklaard. En dan is de thuisbevalling een makkelijk doelwit: geen enkel ander land heeft ons systeem, daar moet het dan wel aan liggen.
Dat de discussie over de thuisbevalling nu zo fel gevoerd wordt, heeft niet alléén te maken met de grote zorg over de babysterfte.
Eind dit jaar brengt de Stuurgroep Geboortezorg namelijk een advies uit aan Minister Klink over de toekomstige inrichting van de geboortezorg, dat richtinggevend zal zijn voor het toekomstige beleid. Daarbij staat niet alleen de geboortezorg zélf op de agenda, maar ook de toekomst van beroepsgroepen als gynaecologen en verloskundigen.
Voordat het nieuwe beleid in kannen en kruiken is, zal er nog een flink maatschappelijk debat plaatsvinden. Een voorproefje daarvan hebben we de afgelopen weken op tv en in de krant gezien. Maar dat maatschappelijke debat is niet gebaat bij tendentieuze berichtgeving, het zwartmaken van de thuisbevalling, of het aanwakkeren van angst - zeker niet omdat dat niet op wetenschappelijke gegevens is gebaseerd. Als we niet uitkijken, komen we van de regen in de drup.
Voor goede en veilige geboortezorg is het in de eerste plaats nodig dat er goed onderzoek komt naar de oorzaken van babysterfte. Pas als de oorzaken bekend zijn, kunnen er oplossingen komen.
Daarnaast kan er veel verbeteren in het huidige systeem, zoals een betere samenwerking tussen gynaecologen en verloskundigen. De meeste gynaecologen en verloskundigen willen dat ook, ook al lijkt dat soms niet zo als je de kranten leest.
Ook kan gewerkt worden aan oplossingen voor bijvoorbeeld het hoge percentage doorverwijzingen. In plaats van vrouwen te verplichten in een geboortecentrum te bevallen, kan ook worden ingezet op betere begeleiding van vrouwen met angst of pijn thuis.
Het allerbelangrijkste is echter dat in de discussie over de geboortezorg de stem van ouders beter wordt gehoord. Dat gebeurt nu nog onvoldoende. Wat willen (aanstaande) ouders eigenlijk?
Een bevalling is een van de belangrijkste ervaringen in je leven. Voor sommige vrouwen zal de nabijheid van een ziekenhuis of een geboortecentrum een veilig gevoel geven, voor andere ouders is juist de geborgenheid van de eigen slaapkamer van groot belang.
Vrouwen moeten dus zelf kunnen kiezen. Daarvoor is ook nodig:
