9 februari 2021
In samenwerking met Amref Flying Doctors. Fotocredit Humberto Tan
Elk jaar op 6 februari is het de ’internationale dag tegen meisjesbesnijdenis’, zo ook afgelopen zaterdag. Meisjesbesnijdenis is een vreselijk ritueel dat wordt uitgevoerd in tal van Afrikaanse landen en in delen van het Nabije Oosten, Zuid-Amerika en Azië. Maar het gebeurt niet alleen in landen die verder weg zijn. Ook in Nederland komt het voor. Sommige gemeenschappen uit deze landen die naar Nederland zijn verhuisd, hebben het ritueel met zich meegenomen. Meisjesbesnijdenis veroorzaakt een verminking aan het lichaam, met alle gevolgen van dien.
Meisjesbesnijdenis wordt in Nederland ook wel Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV) genoemd. De Engelse naam is Female Genital Mutilation (FGM) of Female Genital Cutting (FGC). In het kort houdt het in dat bij meisjes of vrouwen het uitwendige geslachtsorgaan deels of geheel wordt verwijderd. Hierbij gaat het dus om de clitoris en/of de schaamlippen. Er zijn meerdere vormen van meisjesbesnijdenis:
• Clitoridectomie: de clitoris en/of de voorhuid wordt gedeeltelijk of geheel verwijderd
• Excisie: de clitoris en de kleine schaamlippen wordt gedeeltelijk of geheel verwijderd. Soms worden ook de grote schaamlippen weggehaald.
• Infibulatie: hierbij wordt de opening van de vagina vernauwd door eerst de kleine en soms ook grote schaamlippen te verwijderen en het geheel dan aan elkaar vast te hechten. Soms wordt ook de clitoris verwijderd.
Buiten deze verschrikkelijke vormen van meisjesbesnijdenis, vallen ook andere handelingen onder vrouwelijke genitale verminking, zoals het wegbranden, prikken of schrapen van vrouwelijke geslachtsonderdelen.
De besnijdenis vindt meestal plaats tussen de leeftijd van 4 en 12 jaar, maar sommige meisjes worden al een paar dagen na de geboorte besneden. Anderen worden vlak voor het huwelijk besneden.
Meisjesbesnijdenis is een eeuwenoude traditie die in vele landen in het teken staat van de overgang van meisje naar vrouw, zoals bij de Masai in Afrika. De besnijdenis is een onderdeel van een ritueel, die daarnaast bestaat uit mooie onderdelen van zang en dans. Na de ceremonie en de besnijdenis is het meisje nu een vrouw en is ze klaar voor het huwelijk en haar eigen gezin. In veel gevallen gaan deze meisjes niet meer naar school en worden ze uitgehuwelijkt. In sommige landen staan meisjesbesnijdenissen los van deze rituele overgang maar gebeurt het vanuit hun geloofsovertuiging.
Elke keer dat een meisje besneden wordt, is een keer te veel. Het is absoluut onnodig, gevaarlijk en zorgt voor een blijvend letsel aan het lichaam en de geest. Toch worden meisjesbesnijdenissen anno 2021 nog steeds vaak uitgevoerd. En door het coronavirus zijn dit er alleen nog maar meer. Meisjes worden door de sluiting van de scholen vaker besneden. Daarnaast worden meisjes nu eerder besneden omdat hun ouders geen inkomen meer hebben door het coronavirus. Als de meisjes zijn besneden, kunnen ze namelijk uitgehuwelijkt worden. Naar schatting zijn er wereldwijd ongeveer 200 miljoen meisjes besneden en lopen ieder jaar ongeveer 4 miljoen meisjes het risico om besneden te worden. Vier miljoen!
In Nederland zijn er 41.000 vrouwen besneden, maar dat aantal kan gaan stijgen. Naar schatting lopen 4200 meisjes in Nederland het risico om besneden te worden in de komende 20 jaar. In Nederland is besnijdenis wettelijk verboden. Wat er vaak gebeurt, is dat het meisje naar het land van herkomst gebracht wordt om daar het ritueel te laten plaatsvinden. Dit gebeurt vaak tijdens schoolvakanties.
Je kunt het je toch niet voorstellen dat een vrouw moet leven zonder haar clitoris en soms zelfs ook nog zonder haar schaamlippen? Hoe kun je dan nog genieten tijdens de seks? En dat is niet het enige nare gevolg van een meisjesbesnijdenis. De besnijdenis wordt meestal niet professioneel gedaan, denk hierbij aan een behandeling met verdoving in een gesteriliseerde operatiekamer. Hoe het proces dan wel precies verloopt verschilt, maar vaak is hygiëne ver te zoeken en is er geen sprake van verdoving. Het gevolg is een helse pijn, bloedingen en een grote kans op infecties. En dat is alleen nog maar het lichamelijke leed.
Op lange termijn zijn de gevolgen van meisjesbesnijdenis minstens zo heftig: pijnlijke bevallingen, problemen rondom de menstruaties, complicaties tijdens de zwangerschap, onvruchtbaarheid én er zijn zelfs meisjes overleden aan de gevolgen van hun verwondingen. Ook in het dagelijks leven kan de besnijdenis constant voor problemen zorgen, zoals pijn bij het zitten of lopen, pijn tijdens het plassen of tijdens het menstrueren.
Niet alleen lichamelijk zijn de gevolgen een nachtmerrie voor iedere vrouw, ook mentaal krijgen ze een flinke deuk. Denk aan trauma’s, angsten of depressies. Maar dat is nog niet alles. Omdat veel meisjes na de besnijdenis moeten trouwen en daardoor stoppen met school, hebben ze geen enkele vorm van goed onderwijs gehad wat hun kansen voor een goede toekomst flink verkleind.
Tekst gaat verder onder afbeelding
Fotocredit Humberto Tan
In Nederland probeert de overheid met man en macht de meisjesbesnijdenis te stoppen. Zo proberen de GGD en jeugdhulporganisaties het te voorkomen door alert te zijn op meisjes die het risico lopen om besneden te worden. Daarnaast worden sinds een paar jaar de hersteloperaties vergoed vanuit het basispakket bij vrouwen die er veel last van hebben.
Tijdens een hersteloperatie wordt de schade aan de genitaliën (de clitoris en schaamlippen) zoveel mogelijk hersteld. De clitoris kan deels gereconstrueerd worden (‘opnieuw gemaakt’) van het deel van de clitoris dat dieper in het lichaam ligt. Deze is vaak onaangetast.
Meisjesbesnijdenis moet echt stoppen. Gelukkig zetten diverse organisaties zich hiervoor in, zoals Amref Flying doctors. Zij proberen de besnijdenissen in Afrika tegen te gaan. Dit doen ze door de lokale bevolking een alternatief ritueel te bieden voor de besnijdenis. De mooie onderdelen van het bestaande ritueel blijven hetzelfde, zoals de zang, dans en prachtige kleding. Enkel het onderdeel van de besnijdenis wordt vervangen door educatie. Dit bestaat uit voorlichting over seksualiteit, mensenrechten, bevallen en het belang van onderwijs. Het doel is dat er een verandering plaatsvindt binnen de gemeenschap en deze de besnijdenis afschaft. Enkel en alleen dan is er een succes, want als er binnen de gemeenschap niets verandert, zal meisjesbesnijdenis blijven bestaan.
Gelukkig boekt Amref Flying Doctors succes. Inmiddels zijn er meer dan 20.000 meisjes niet besneden en hebben ze een alternatief ritueel gehad. Dat is niet het enige dat de organisatie heeft bereikt. Door het afschaffen van de besnijdenis is de gelijkheid tussen mannen en vrouwen gegroeid en staan vrouwen economisch beter in hun schoenen.
Wil je ook meehelpen meisjesbesnijdenis te bestrijden, kijk dan op de website van Amref Flying doctors hoe jij kunt helpen.
