30 januari 2008 door Anne-Marijn Küthe

Mama wordt eigen baas

Thuiswerkmama's hebben greep op hun eigen leven. Dat geeft ze een enorme kick. Toch zijn er ook de nodige valkuilen en uitdagingen. Anne-Marijn Khothe vertelt hoe het werkt.

De combinatie werk en zorg is in Nederland een hot issue. Iedereen lijkt er een mening over te hebben. Vooral de Nederlandse moeder moet het in de media dikwijls ontgelden. Ze zou niet ambitieus genoeg zijn, of juist te hebberig. Ze zou lijden onder een calvinistisch moeder-ideaal, of juist zo van het moederschap genieten dat werken bijzaak wordt.

Eén ding is zeker: de manier waarop vrouwen werken, is aan het veranderen. Het aantal vrouwelijke ondernemers stijgt. Vaak gaat het om moeders met een werkplek aan huis.

Ware passie

Na de geboorte van haar derde kind begon Ingrid Reuvers zich af te vragen wat ze nu echt wilde. Haar vaste baan gaf niet meer genoeg voldoening. En door al het gestress en geregel was ze het contact met wat ze zelf wilde en voelde kwijtgeraakt.

Inmiddels heeft ze ontdekt dat 'mode' haar ware passie is, en verkoopt ze kinderkleding via internet:

Het voordeel van een eigen bedrijf is voor Ingrid dat ze haar tijd zelf kan indelen. Dat biedt veel meer flexibiliteit dan een baan buitenshuis, wat een enorm voordeel is met kleine kinderen. En een zaak vanaf de grond opbouwen geeft haar een kick.

Voor tal van moeders geldt iets vergelijkbaars. Voor Ingrid was de keuze voor het zelfstandig ondernemerschap deels ingegeven door negatieve overwegingen, zoals het feit dat de combinatie van werken in een baan en het opvoeden van kinderen haar begon op te breken. Maar aan de andere kant waren er ook positieve drijfveren. Ze wilde grip krijgen op haar eigen agenda, en ze had de drive om zelf iets op te zetten. Daarnaast wilde ze haar werk op de kinderen afstemmen in plaats van andersom.

Waar moet je aan denken?

Waar moet je aan denken als je ondernemer wilt worden? Welke overwegingen en dilemma's spelen een rol? Hoe maak je de keuze om wel of niet voor jezelf te beginnen?

In de eerste plaats is het belangrijk om je af te vragen of ondernemen bij je past. Doe bijvoorbeeld de test of je geschikt bent voor het ondernemerschap, op www.kvk.nl.

Een andere test, die misschien nog toepasselijker is voor vrouwen die het moederschap willen combineren met zelfstandig ondernemerschap, is de volgende.

Test

1. Je erft duizend euro van een ver familielid. Je denkt:

A. Mooi, nu kan ik eindelijk die droomvakantie nemen.

B. Ik kan wel wat nieuwe kleren gebruiken.

C. Top! Nu kan ik een nieuwe laserprinter aanschaffen!

2. Je schaft een nieuwe computer aan. Nu kun je:

A. Eindelijk alle recepten goed ordenen.

B. Een nieuwe Internet-game leren spelen.

C. Je zakelijke website opzetten.

3. De was en de afwas stapelen zich op, terwijl jij tegen een deadline aanhikt. Wat doe je?

A. Je laat je werk voor wat het is en stort je op het huishouden.

B. Je probeert de klus af te ronden, maar kunt je niet concentreren tot de afwas is gedaan.

C. Je laat de boel de boel en stort je op je werk. De was en de afwas wachten wel.

4. Om één uur 's nachts vind je het heerlijk om:

A. Te slapen.

B. Uit te zijn.

C. Facturen te schrijven.

5. Als je een succesvolle zakenvrouw ziet, denk je:

A. Ik ben zo jaloers op haar.

B. Waarom draagt ze zulke schoenen bij die jurk?

C. Dat kan ik ook!

Als je C hebt geantwoord op al deze vragen, dan heb je het in je om een thuiswerkmama te worden. (Bron: It's a jungle out there and a zoo in here, Cheryl Demas)

Soorten ondernemers

Er bestaan allerlei soorten vrouwelijke ondernemers:

  • er zijn er die uitsluitend vanuit huis werken, maar ook die een atelier of een kantoor buitenshuis hebben;
  • er zijn er die één kind hebben maar ook die er vier hebben;
  • er zijn alleenstaande vrouwelijke ondernemers en vrouwelijke ondernemers die de taken met hun man verdelen;
  • er zijn vrouwelijke ondernemers die 20 uur werken en vrouwelijke ondernemers die 40 uur werken (of meer);
  • ook de sectoren waarbinnen ondernemende moeders werken, zijn uiterst gevarieerd.

Wel is het opvallend dat veel moeders hun eigen kinderen als bron van inspiratie hebben. Anouk van Schaardenburg bijvoorbeeld, vond geen geschikte etiketten om de kleren van haar kind te merken. Zo ontstond haar webwinkel www.goedgemerkt.com. En iemand als Ellen Nij Bijvank zocht vruchteloos naar originele versieringen voor de kamer van haar dochter. Dat leidde tot het ontstaan van www.zuuz.nl.

Bewust klein blijven

Vrouwen die eigen baas zijn, pakken het vaak anders aan dan de 'klassieke ondernemers'. Zo kiezen veel moeders er bewust voor om klein te blijven en geen personeel in dienst te nemen. Ze zouden het wel kunnen, maar ze willen het niet. In ieder geval zolang de kinderen klein zijn.

De vrouwelijke ondernemer, die vaak buiten het klassieke bedrijfsleven opereert, heeft zo haar eigen wereld. Dat is treffend beschreven door Miek Smilde (zie www.polemiek.com) in het tijdschrift LOF: "Geen enkele durf-investeerder heeft ooit 's ochtends twee poepluiers verschoond, de traktatie voor zijn jarige kind verzorgd, voorgelezen op school, of boodschappen voor de hele week gehaald, alvorens zijn lef te kapitaliseren."

Taken combineren

Moeders die ondernemen (of 'mompreneurs", zoals ze ook wel worden genoemd), combineren tal van taken binnen eenzelfde dag. En dat doen ze op hun eigen manier.

Wat dat betreft heeft internet heel wat nieuwe mogelijkheden opgeleverd. Zelf heb ik een juridisch vertaalbureau. Ik werk voor grote advocatenkantoren, multinationals en universiteiten. Ik ben erg blij dat ik mijn vertalingen door kan mailen, zodat mijn opdrachtgevers de kinderstemmen op de achtergrond niet kunnen horen.

Ben je een ondernemer?

Van te voren met zekerheid vaststellen of ondernemerschap bij je past, is lastig. Om niet te zeggen onmogelijk. The proof of the pudding is in the eating.

Er zijn wel vaardigheden die goed van pas kunnen komen, als je een eigen bedrijf runt. Het gelukkige toeval wil dat dit soort vaardigheden voor moeders in het algemeen nuttig zijn en dat je ze dus wellicht al in huis hebt:

  • je moet tegenslagen kunnen incasseren;
  • je moet flexibel op situaties kunnen inspelen;
  • je moet toegewijd en creatief zijn;
  • je moet over een flinke dosis humor beschikken;
  • je moet de drive hebben om ertegenaan te gaan.

Verder helpt het als je makkelijk contacten maakt en als je zelfdiscipline kunt betrachten. Zet voor jezelf op een rijtje welke vaardigheden je hebt die je als zelfstandige kunt benutten en aan welke vaardigheden nog geschaafd moet worden.

Financiële situatie

Ook moet je natuurlijk rekening houden met je financiële situatie. Heb je nu een vaste baan, maar weet je dat je gezin ook zonder dat inkomen kan rondkomen? Dan zit je natuurlijk in een andere positie dan als je kostwinner of alleenstaande moeder bent.

Heb je een uitkering? Dan is het wellicht nuttig om te weten dat je met behoud van uitkering een eigen bedrijf kunt starten. (Dit geldt zowel voor bijstandsuitkeringen als voor ww-uitkeringen). Surf naar de site van het ministerie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor meer informatie: www.szw.nl.

Eerst zaaien, dan oogsten

Realiseer je dat het vaak lang kan duren voordat je met een eigen bedrijf echt geld verdient. Eerst kóst een eigen bedrijf alleen maar geld en energie. Eerst zaaien, dan oogsten. Of: de kost gaat voor de baat uit, zoals anderen zeggen.

Mogelijke oplossingen zijn:

  • een tijdlang een vaste baan combineren met het opstarten van je eigen bedrijf. Dat biedt zekerheid, al is het uiteraard wel vermoeiend;
  • een tijdlang een uitkering combineren met het opstarten van je eigen zaak. Houd goed in de gaten wat de voorwaarden zijn;
  • een lening afsluiten om de eerste periode te overbruggen;
  • er een sport van maken om je kosten zo laag mogelijk te houden.

Telewerken kan ook

Denk in ieder geval goed na over je drijfveren. Waaróm wil je een eigen bedrijf beginnen? Als de keuze van het ondernemerschap louter wordt ingegeven door negatieve motieven (ik ga voor mijzelf beginnen omdat ik dit of dat niet wil), is het gevaar groot dat je onderneming na drie jaar niet meer bestaat.

Ben je het racen tussen werk en opvang zat, maar wil je eigenlijk je vaste baan niet opgeven? Dan loont het de moeite om gewoon in dienst te blijven, en met je baas te onderhandelen over de mogelijkheid tot telewerken.

Een onderzoek van Ernst & Young heeft aangetoond dat de effectiviteit van thuiswerken een 7,9 scoort terwijl de effectiviteit van werken op kantoor 7,1 is. Neem dat cijfer mee in je argumentatie. Misschien zou één dag per week thuiswerken al wat druk van de ketel kunnen halen, zonder dat je meteen een eigen zaak hoeft te beginnen. Praat daarover met je werkgever en maak heldere afspraken over:

  • je bereikbaarheid;
  • je werktijden;
  • de thuiswerk-faciliteiten;
  • de gewenste resultaten.

Surf naar www.Ewerkforum.nl voor meer informatie over telewerken.

Wel of niet voor jezelf beginnen?

Ondernemen kost veel tijd en energie. Zeker in de startfase draai je overuren. Heb je gezondheidsperikelen? Ben je net gescheiden? Of heb je weinig mensen om je heen die je kunnen steunen? Denk dan goed na of de keuze voor het ondernemerschap op dit moment de beste is.

Wel of niet voor jezelf beginnen?

  • wél als je enthousiast bent over de producten of diensten die je aan de man wil brengen;
  • wél als je een netwerk van positieve mensen om je heen hebt;
  • niet als je alleen maar voor jezelf wilt beginnen uit negatieve overwegingen;
  • niet als je in een hele kwetsbare periode van je leven zit.

Tips van ervaringsdeskundigen

Ervaren thuiswerkmama's zijn vaak bereid om hun ervaringen te delen met anderen. Hieronder volgen een aantal tips uit de praktijk.

Nicci Gerrard is de vrouwelijke helft van het succesvolle schrijversduo Nicci French. Daarnaast is ze moeder van vier kinderen. Haar tips voor beginnende thuiswerkmama's:

  • leg spelregels vast en stel grenzen;
  • wees voorbereid op onderbrekingen en word er niet boos over;
  • wees niet te hard voor jezelf;
  • sluit de werkdag duidelijk af en geniet vervolgens van je privé-tijd.

Marit Törnqvist illustreert kinderboeken. Ze werkt soms 's avonds nog lang door, of in de vroege ochtend, als haar dochters nog slapen. Törnqvist waarschuwt voor het vervagen van de grens tussen werk en privé, en zegt dat thuiswerken een ijzeren discipline vereist. Haar tips:

  • hang een bordje met NIET STOREN aan de deur van je werkkamer, en zorg dat dit wordt gerespecteerd;
  • maak aan de buitenwereld duidelijk dat je vanuit huis werkt en dat je niet maar wat aan het fröbelen bent.

Jackie Habets heeft een hoedenatelier aan huis. Ze heeft onder andere vrouwelijke politici als klant. Ook Jackie noemt het probleem dat werk en privé soms door behoorlijk door elkaar kunnen lopen. Ze heeft twee tips:

  • houd er rekening mee dat het leven van een thuiswerkmama druk is;
  • wees uitermate flexibel. Je plannen worden regelmatig omgegooid, of je dat nu leuk vindt of niet.

Voorbereidingen treffen

Als je eenmaal hebt besloten om voor jezelf te beginnen, is het raadzaam om je huiswerk goed te doen. Maak om te beginnen een ondernemingsplan. Lang en ingewikkeld hoeft dat niet te zijn, zeker niet als je geen lening hoeft te sluiten bij de bank.

Noteer op één A4tje:

  • welke dienst of product je gaat aanbieden;
  • welke prijzen je wilt hanteren;
  • wie je potentiële opdrachtgevers zijn;
  • hoe je aan opdrachten denkt te zullen komen;
  • en welke investeringen er nodig zijn om je doel te bereiken.

Beslis ook welke werktijden je wilt aanhouden. Let wel, er gaapt soms een brede kloof tussen de werktijd die je wilt aanhouden en de werktijden die je zult kunnen aanhouden. Veeleisende klanten of verkouden kinderen kunnen je schema immers makkelijk in de war gooien.

Treed vervolgens naar buiten: meld je aan als ondernemer bij de belastingdienst, laat visitekaartjes drukken, en ga op zoek naar opdrachten.

Starten in tien stappen

1. Vergaar informatie over wat er bij jouw activiteit komt kijken. Zijn er mensen die je raad kunnen geven? Is er een beroepsvereniging? Raadpleeg boeken, sites en tijdschriften, werk je grondig in. Kennis is macht.

2. Bedenk een naam voor je onderneming en ga na (bijvoorbeeld via de Kamer van Koophandel) of die naam niet in gebruik is. Houd bij het kiezen van een besdrijfsnaam ook rekening met de domeinnaam van de website die erbij moet komen. Reeds bestaande .nl-domeinnamen vind je via SIDN.

3. Meld je aan bij de Belastingdienst en eventueel bij de Kamer van Koophandel. Dat laatste is niet altijd nodig, zie www.kvk.nl voor meer informatie.

4. Stel een werkschema op met je werkdagen en werktijden en regel zonodig opvang.

5. Vergaar middelen, zoals geldreserves om de eerste periode te overbruggen en een goede computer.

6. Richt een plek in huis als kantoor in, bij voorkeur in een aparte ruimte.

7. Neem een aparte zakelijke telefoonlijn.

8. Betrek de gezinsleden bij je beslissing om vanuit huis te gaan werken. Wat gaat er voor hen veranderen? Welke nieuwe regels gaan er gelden?

9. Bepaal een officiële startdatum.

10. Vertel aan iedereen, echt iedereen, dat je voor jezelf bent begonnen. Met enthousiasme. Wees gul in het uitdelen van je visitekaartjes.

Meer informatie

Literatuur:

  • Susan Drake, 'Freelancen voor dummies'
  • Karen Romme, 'De Ondernemersdroom'
  • Wilma van Hoeflaken, 'Het moederbedrijf'
  • 'Handboek Ondernemen', gratis downloaden via www.belastingdienst.nl
  • 'Handboek succesvol thuiswerken', bestellen via www.wahm.nl
  • 'Survival Kit voor de thuiswerkmoeder', bestellen via www.thuiswerkmamas.nl

Internet: