7 juni 2018 door Suzanne de Geus

Kan de erkenning van een kind nog worden teruggedraaid?

Let op: sinds 1 april 2014 kan ook een meemoeder (de niet-biologische moeder van een lesbisch stel) een kind erkennen. Het terugdraaien van de erkenning werkt sindsdien precies hetzelfde als bij mannelijk erkenners. Dus: overal waar hieronder 'hij' of 'de vader' staat, kunt u ook 'zij' of 'de meemoeder' lezen.

Stel: iemand heeft je kind erkend, maar achteraf heeft één van de partijen daar spijt van of bezwaar tegen. Kun je die erkenning dan nog terugdraaien (laten vernietigen), of zit je er eeuwig aan vast? En áls de erkenning teruggedraaid kan worden, wie kan dat dan doen en onder welke voorwaarden?

Voor ik op deze vragen inga, wil ik eerst iets meer vertellen over de erkenning zelf en de gevolgen daarvan. Daarna zal ik ingaan op de mogelijkheden om de erkenning te laten vernietigen.

Erkenning

Een kind dat buiten een huwelijk wordt geboren, heeft geen juridische vader. Daarvoor moet het kind eerst erkend worden. De erkenner hoeft overigens niet de biologische vader te zijn.

Ook belangrijk om te weten is dat de erkenning van een kind alleen op vrijwillige basis kan gebeuren. Dat betekent dat een man in principe niet gedwongen kan worden om een kind te erkennen. (Wanneer een verwekker weigert een kind te erkennen, kan wel het vaderschap door de rechter worden vastgesteld. Maar dat is iets anders dan erkenning. Zie ook: Vier manieren om vader te worden.)

Opvoeding en gedrag

Hoeveel zakgeld is normaal en wat geven andere ouders?

Voor het erkennen van een kind gelden de volgende voorwaarden:

• de erkenner moet 16 jaar of ouder zijn;
• de erkenning mag geen bevestiging zijn van een incestueuze verhouding (de vader van het kind mag dus niet de vader of de broer van de moeder zijn);
• de moeder moet schriftelijk toestemming geven als het kind jonger is dan 16 jaar;
• als het kind 12 jaar of ouder is, moet het kind zelf schriftelijk toestemming geven;
• toestemming van zowel de moeder als het kind zijn verplicht als het kind tussen de 12 en 16 jaar oud is.

Gevolgen

Door de erkenning van een kind ontstaan er familierechtelijke banden tussen de man en het kind. Dat heeft de volgende gevolgen:

• het kind erft van de vader;
• de vader is onderhoudsplichtig;
• het kind kan de naam van de vader krijgen;
• het kind krijgt de Nederlandse nationaliteit als de vader Nederlander is en hij het kind vóór de geboorte heeft erkend.

Let op: door erkenning krijgt de man niet automatisch het ouderlijk gezag over het kind. Dat moet apart geregeld worden bij de rechter. Dit kan gezamenlijk (via rechtspraak.nl) of alleen, als de moeder niet wil. Hij krijgt wel automatisch omgangsrecht, wat van belang kan zijn als de vader en de moeder niet – of niet meer – samenwonen.

Vernietiging

Maar nu de feitelijke vraag. Kan de erkenning ook worden teruggedraaid? Ja, dat kan. De erkenning kan vernietigd worden wanneer blijkt dat de erkenner niet de biologische vader van het kind is. De vernietiging heeft terugwerkende kracht tot het moment van de geboorte.

Een verzoek tot vernietiging moet bij de rechtbank worden ingediend via een advocaat. Het initiatief daarvoor kan afkomstig zijn van: de erkenner, de moeder, het kind zelf, of het openbaar ministerie (bijvoorbeeld als de erkenning een schijnhandeling was). Let op: als meneer A de biologische vader is, maar meneer B het kind erkend heeft, kan meneer A dus geen verzoek tot vernietiging indienen!

De regels voor het aanvragen van vernietiging zijn als volgt:

• de erkenner kan vernietiging aanvragen als blijkt dat hij onder dwang, door bedrog, of door misbruik van omstandigheden het kind destijds heeft erkend;
• de moeder kan vernietiging aanvragen wanneer zij kan aantonen dat haar toestemming tot erkenning destijds heeft plaatsgevonden onder invloed van bedreiging, bedrog, dwaling, of een geestelijke stoornis.

  Ook kan zij de rechter namens haar kind verzoeken om de erkenning te laten vernietigen. Het kind zal in zo'n procedure worden vertegenwoordigd door een bijzonder curator. Een bijzonder curator wordt door de rechter benoemd en zal nagaan of de vernietiging van de erkenning in het belang van het kind is.

• het kind kan vernietiging aanvragen als het heeft ingestemd met de erkenning toen het minderjarig was. (De erkenning kan dus niet vernietigd worden als het kind meerderjarig was toen het toestemming gaf.)

  Tot drie jaar nadat het kind erachter is gekomen dat de erkenner niet de biologische vader is, kan het naar de rechtbank stappen om de erkenning te laten vernietigen. Als het kind hierachter komt wanneer het minderjarig is, kan het de rechter verzoeken de erkenning te vernietigen tot drie jaar nadat het kind meerderjarig is geworden.