20 mei 2004 door Elsie Sloot
Aflevering 2 van onze rubriek met opvoedtips voor alledaagse situaties. Verzorgd door Elsie Sloot, en gebaseerd op haar praktijk als opvoedkundige.
Een moeder van 22 jaar vertelt mij dat ze een jaar geleden uit de Antillen is gekomen en nu met haar twee kinderen in een éénkamerwoning op de vierde verdieping woont. Ze heeft het moeilijk. Haar zoontje is 3 jaar en de baby is 10 maanden. De baby eet goed, maar het zoontje eet slecht en maakt grote problemen als de moeder wil dat hij eet.
Deze situatie is schrijnend, maar komt in de grote stad veel vaker voor. Torenhoge huren voor een woning van niks. Kwetsbare mensen, die zich met mooie of dreigende praatjes klem laten zetten. De vragen over de kinderen hebben in dit geval echter niet veel met de woon-omstandigheden te maken. In veel gezinnen eten 3-jarigen moeilijk tot zeer moeilijk. Ze maken er een potje van, ze knoeien, ze zeuren, of ze weigeren alle voedsel. Dat is allemaal normaal.
Als ouder denk je in zo'n situatie al snel dat je het niet goed doet, en je verzint allerlei trucjes om je kind te laten eten. Je koopt dingen die het kind lekker zou kunnen vinden, je probeert met allerlei spelletjes om het eten naar binnen te krijgen, en nóg lukt het niet.
Over eten weten veel ouders vaak onvoldoende. Ze denken bijvoorbeeld dat je kind ziek wordt als het niet genoeg eet, terwijl dat idee toch echt niet klopt. Een kind kan al gauw 10 dagen zonder eten, zonder ziek te worden. (Elke dag voldoende drinken is natuurlijk wél noodzakelijk.) Dat betekent dat je niet meteen bezorgd hoeft te zijn als je kind eens niet of heel weinig eet.
Maar als het kind toch al klein, tenger, of licht in gewicht is, dan ben je toch minder gerust. Bovendien kunnen andere mensen je dingen vertellen waar je niet vrolijk van wordt; je voelt je schuldig omdat het lijkt alsof je niet goed voor je kind zorgt en je voelt je boos worden op je kind omdat hij zo eigenwijs is om niet naar je te luisteren.
Eigenlijk heeft eten twee kanten. De ene kant is de gezondheid: iedereen moet eten en drinken om gezond te blijven. De andere kant is de pedagogische of gedragskant.
Wat de gezondheid betreft: je lichaam geeft signalen dat het aan nieuwe voeding toe is. Soms zegt je lichaam iets anders, namelijk dat er op dat moment niet zoveel eten in moet. Volwassen mensen en kinderen boven de 10 jaar weten wel hoe dat allemaal voelt en wat je dan kunt doen: iets eten of juist niet. Jonge kinderen weten en herkennen dat nog niet, en daar zit dus die tweede kant van eten: de opvoedkundige kant.
Een jong kind wil leren wat wel kan en wat niet kan, en hij of zij wil ook leren hoe het lief gevonden wordt. Daarnaast wil een kind natuurlijk leren wat hij of zij moet doen om iets al zelf te mogen. Het is dan belangrijk om duidelijk te zijn.
Ik kan een paar praktische tips geven over wat je kunt doen om bij het eten duidelijk voor een kind te zijn:
In die éénkamerwoning van de moeder die bij mij kwam, is dat wegsturen van tafel wel moeilijk, maar toch lukte het haar goed. Ze kon hem weer belonen door met hem naar de kinderboerderij te gaan.
En verder:
Geef tussen de maaltijden alleen iets te snoepen als er ook gegeten is, en koop niet alles wat er in de winkel te zien is aan snoep en verpakte hapjes.
Dus:
In frisdrank zit bijvoorbeeld vaak veel te veel suiker en in alle zogenaamd "gezonde" koekjes meestal ook. Drinken moet, iedere dag. Maar water, melk (of karnemelk) en verdund appelsap is echt veel beter dan Cola, Yogi-drink of gezoete vruchtensappen.
En tot slot: als je kind er echt een drama van maakt, laat hem dan eens een maaltijd niet meedoen. Vraag van tevoren of hij wil eten en vertel hem dat je ook niet voor hem dekt als hij zegt niet te willen eten. Doe alsof het je niet uitmaakt of hij eet, maar dat je het jammer vindt dat hij er niet bij is, als jullie gezellig aan tafel zitten.
Sommige kinderen houden dat lang vol, maar van veel ouders hoor ik dat hun kind het toch niet leuk vindt om buitengesloten te worden, en dat hij er uiteindelijk het liefst weer bij wil horen.
