23 april 2019 door Bibi-Elle van Ierlant
Bibi-Elle ging naar het congres ‘verslavingsproblematiek onder jongeren’. Ze ging op zoek naar feiten en fabels, en vooral naar informatie en tips voor ouders.
Tijdens het congres werd opnieuw bevestigd dat er hard wordt gewerkt aan het voorkomen en genezen van het toenemende aantal jong(eren)volwassen die hun werkelijkheid op tal van manieren proberen te ontvluchten. Een tijdelijke toevlucht kan zich namelijk snel ontwikkelen tot een hardnekkige verslaving.
Een opvallend gegeven is dat ruim 80% van de verslavingsgevallen voorafgaand al te maken heeft met een psychische stoornis. Dit betekent dus dat er eerst al sprake is van psychische problemen voordat ze naar een extern middel grijpen dat kan leiden tot verslaving. Naar mijn idee is dat het willen verdoven van de oncontroleerbare, onprettige emoties en de conflicten die jongeren met zichzelf hebben.
Om deze reden kan ik concluderen dat het niet zozeer gaat om het middel dat het kind kiest maar vooral over de vraag waarom. Welke onprettige gevoelens probeert het kind te onderdrukken?
Wat de meeste jongeren niet beseffen is dat een verslaving de psychische klachten alleen maar versterkt. De klachten worden op termijn juist ernstiger en de behandelingen complexer. Zodra de jongere aan de slag gaat met de verslaving, zal dit automatisch een positief effect hebben op de psychische klachten. (Professor Dr. V. Hendriks)
Experimenteren is niet te voorkomen en dat zou ook niet het uitgangspunt moeten zijn. Daarnaast is het aangetoond dat de prefrontale cortex (een gebied in de hersenen) tot de leeftijd van ongeveer 23 jaar nog niet helemaal volgroeid is. Daarom is het uitproberen of soms onbezonnen gedrag van jongeren hen niet echt kwalijk te nemen.
Wel lijkt het erop dat vooral de ontevredenheid en de ongelukkige gevoelens bij jongeren de basis vormen voor het conflict in zichzelf. En omdat er bij het gebruik van externe middelen zoals drugs een berg dopamine en bij xtc zelfs letterlijk een weekvoorraad aan serotonine in het hoofd wordt aangemaakt, is het wellicht begrijpelijk dat de verleiding er niet minder op wordt. En er een behoefte ontstaat om dat ‘gemanipuleerde gelukkige effect’ vaker te willen voelen.
Voordat je nu in paniek schiet is het als ouder/verzorgende eerst belangrijk om goed proberen in te schatten of jouw kind de middelen misbruikt of slechts een keer gebruikt.
We zetten dan ook even wat ‘red flags’ voor je op een rij.
Signalen die duiden op (riskant) gebruik (Jellinek)
Social media verslaving is dan weliswaar nog niet volledig erkend in de ‘bijbel’ van psychische stoornissen, maar valt al wel te schalen onder gameverslaving (ICD – since 2018). En net als bij het gebruik van verdovende middelen heeft game- of social media verslaving een negatief effect op jouw kind. De symptomen zijn dan ook vergelijkbaar met symptomen bij het gebruik van verdovende middelen (R. van den Eijnden – Universiteit Utrecht).
Het lijkt weliswaar een beetje ‘mosterd na de maaltijd’ zodra een kind zijn toevlucht al heeft gevonden in externe middelen. Maar omdat de oorsprong van de problemen psychische klachten zijn, bestaat er wellicht ook een mogelijkheid om eerder in te grijpen en te doorzien of jouw kind gevoelig is voor welke verslaving dan ook. Enkele zichtbare factoren die hierbij een rol kunnen spelen zijn:
Wat misschien niet het meest voor de hand ligt maar wat óók een manier kan zijn om te bepalen of jouw kind een risico loopt tot het ontwikkelen van een verslaving, is om te kijken naar jezelf. Had jij vroeger last van een van de bovenstaande factoren? Dan zou het kunnen dat jij dit aan je kinderen hebt doorgegeven. Het is daarom van belang om te erkennen welke angsten je hebt gekend of nog steeds kent. Hoe je jouw eigen pubertijd hebt ervaren en of je jezelf kan herkennen in het conflict dat jouw kind ervaart. Het is overigens een ouder alsmede het kind nooit aan te rekenen dat het soms wel eens leidt tot psychische conflicten.
Wanneer je een sterk vermoeden hebt dat jouw kind afhankelijk is geworden van een extern middel zou je dit in samenspraak met jouw kind af kunnen bouwen. Op deze manier komt de oorzaak die daaronder schuil gaat beter naar voren. Verbied het jouw kind niet. Het gevolg is vaak dat het kind een uitvlucht zoekt, het stiekem gaat doen en jij het contact met je kind meer en meer gaat verliezen. Probeer aan te geven dat het gebruik van jouw kind, of het nu om de computer of drugs gaat, een vlucht is voor hetgeen hij/zij niet wil voelen. Laat ze weten dat ze geholpen kunnen worden, dat ze niet de enige zijn, dat het allemaal begrijpelijk is maar het uiteindelijk niet de oplossing zal bieden. Stel ze gerust en ben er voor ze, als vriend, zonder oordeel en afkeuring.
Vind je dit als ouder erg moeilijk om te doen? Dan kan het wel eens zo zijn dat jouw eigen angst tijdens deze gespreksvoering domineert. Omdat je bijvoorbeeld bang bent dat je kind zich in deze verslaving verliest. De frustratie jegens scholen en/of de maatschappij of de boosheid op jezelf, dat je het niet gezien hebt.
Wanneer jij jezelf hierin herkent is het wellicht verstandig er zelf ook mee aan de slag te gaan, bijvoorbeeld door coaching of therapie. Jouw angst, boosheid of frustratie zal altijd door de communicatie heen schijnen en laat weinig ruimte over voor een objectieve benadering.
Wil jouw kind met jou praten? Durven ze jou hun grootste geheim te vertellen? Hun schaamte en kwetsbaarheid te laten zien? Zorg ervoor dat je hen die veilige plek biedt en ga samenwerken!
