9 maart 2021
We hebben allemaal wel eens problemen met spelling. Ook als volwassenen maken spelfoutjes. Als je kind af en toe een foutje maakt, dan lees je dit artikel waarschijnlijk niet. Maar als je kind een spellingsachterstand heeft of je maakt je er zorgen om, dan zit je hier goed. In dit artikel vertellen we je wanneer er sprake is van een spellingsachterstand en wat je als ouder kunt doen om te helpen.
Spelling is onderdeel van het vak taal, iets waar je kind vanaf groep 3 mee aan de slag gaat. Kinderen in groep 3 kennen al veel klanken, maar gaan nu leren om deze klanken aan letters te koppelen. En dat is niet altijd even makkelijk: niet iedere klank en letter zijn direct aan elkaar gekoppeld. Het is dus logisch dat je kind foutjes maakt. Pas als hij de spellingregels ook na herhaaldelijk verbeteren niet onthoudt, is het goed om te kijken of er meer aan de hand is.
Een spellingsachterstand komt vaak naar voren bij toetsen, zoals bijvoorbeeld in een van de LVS-toetsen. In de meeste gevallen is er een zichtbare achterstand op klasgenoten. In sommige gevallen is er sprake van dyslexie. Een spellingsachterstand is vaak te verhelpen door veel extra te oefenen. Het kost misschien wat tijd, maar juist door vroeg met je kind aan de slag te gaan, kan je kind weer op niveau komen. Daar heeft het een leven lang profijt van!
Om je kind goed te kunnen helpen, is het handig om te weten waar hij moeite mee heeft. Voor volwassenen is dat soms lastig, omdat de spellingsregels al helemaal ingebakken zitten. Een voorbeeld: jij weet dat je reizen met een korte ‘ei’ en ‘z’ schrijft en niet als ‘rijsen’. Als je beide woorden hardop uitspreekt, klinkt het bijna hetzelfde. Dat is precies waar je kind dus ook tegenaan kan lopen.
Een kind met een spellingsprobleem heeft moeite met het koppelen van gesproken taal aan geschreven taal. Dit noem je ook wel het fonologisch verwerken van taal. Spellingsregels zijn dan onmisbaar bij het juist aanleren van de spelling van woorden. Dat er vaak óók nog uitzonderingen zijn op spellingsregels maakt het er niet makkelijker op. Eigenlijk is het niet zo vreemd dat je kind soms radeloos wordt van al die regels en uitzonderingen, het is niet voor niets dat de Nederlandse taal bekendstaat als één van de meest lastige talen om te leren!
Wil je precies weten waar je kind moeite mee heeft? Vraag het aan de leerkracht, die heeft er het meest zicht op. De spellingtest van Squla geeft ook een goed inzicht. Na deze test krijg je een handige analyse in de mail: welke vragen had je kind fout en waar heeft hij waarschijnlijk moeite mee?
Wanneer moet je als ouder aan de bel trekken als je ziet dat je kind duidelijk moeite heeft met spelling? Hier is geen exacte leeftijd aan gebonden. Vanaf groep 3 krijgen kinderen spelling op school en kan al snel duidelijk worden bij het wie het spellen soepel verloopt en bij wie minder/niet.
Halverwege groep 3 kunnen de eerste achterstanden gesignaleerd worden. Rond die tijd worden ook de eerste LVS-toetsen afgenomen. Deze toetsen geven inzicht in het niveau en de ontwikkeling van je kind. Heeft hij een E-score, dan is het zinvol om aan de leerkracht te vragen wat je kunt doen om je kind te helpen. De leerkracht kan oefeningen meegeven zodat je samen aan de slag kunt. Echt reden voor paniek is er echter nog niet, sommige kinderen zijn nu eenmaal wat langzamer. Maar het is wel verstandig om het in de gaten te houden.
In groep 4 kun je het wel goed merken als je kind een achterstand heeft. Gelukkig kun je genoeg doen om hem te helpen. Lees de tips hieronder!
Oefenen, automatiseren en inslijten: dat helpt het beste bij moeite met spellen. Hoe je dat doet? Onderwijsexpert Shelby Vos, Intern Begeleider en leerkracht in het basisonderwijs, heeft een aantal waardevolle tips die helpen de spellingsachterstand van je kind aan te pakken:
Tip 1: Oefen stap voor stap de spelling van woorden
De beste manier om een kind met een spellingsachterstand te helpen is om met woorden te oefenen. Informeer bij de leerkracht welke spellingsregels er op dat moment behandeld worden, of vraag welke spellingsregels jouw kind lastig vindt. Dan weet je waar jullie thuis aan kunnen werken.
Stappenplan om spelling te oefenen
Stap 1: schrijf het woord op.
Stap 2: laat je kind het woord hardop voorlezen.
Stap 3: dek het woord af met een papiertje.
Stap 4: hak het woord in stukjes en vraag aan je kind of hij/zij weet welke spellingsregel van toepassing is bij het woord.
Stap 5: laat je kind het woord opschrijven.
Stap 6: controleer samen of hij het woord goed geschreven heeft. Is dat niet het geval, laat hem dan eerst zelf nadenken of er misschien een andere manier is om het woord te spellen.
Tip 2: Oefen de spellingsregels samen
Ken jij alle spellingsregels van de Nederlandse taal nog? Die kans is klein. We moeten allemaal wel eens nadenken of het woord even door Google halen om de spelling te checken. Maar het is wel makkelijker, omdat we de spellingregels dagelijks gebruiken - zonder erbij na te denken. Wil je jouw kind helpen met spelling? Zorg dat je zelf weer helemaal up to date bent qua spellingregels en neem deze samen met je kind door. Omdat scholen verschillende methodes gebruiken, is het altijd handig om bij de leerkracht na te vragen welke spellingregels er in de klas behandeld worden. Zo kun je de oefeningen thuis laten aansluiten op de lesstof. Op spelling.nl staat aangegeven hoe de spellingsregels precies in elkaar zitten en kun je oefeningen vinden.
Tip 3: Werk met ‘spiekbriefjes’
Al die regels onthouden is best een klus, maar gelukkig zijn daar de ‘spiekbriefjes’! Schrijf op verschillende briefjes een spellingsregel met daaronder wat voorbeeldwoorden. Bijvoorbeeld: één van de spellingsregels is dat je sommige woorden met -isch schrijft, maar ies zegt. Op een spiekbriefje schrijf je verschillende woorden die eindigen met -isch. Denk aan elektrisch, tropisch, logisch, mechanisch, automatisch, hilarisch. De briefjes kun je in een schoolboek plakken, maar je kunt er ook wat in huis verspreiden zoals op de koelkast, spiegel of op de iPad. Zo komt je kind ze overal tegen. De kracht van herhaling!
Tip 4: Maak oefenen leuk
Telkens samen boven de boeken hangen is zinvol, niet de leukste manier van leren. Oefen ook op andere manieren, bijvoorbeeld met leuke werkbladen van Pinterest (‘spelling au of ou’) of oefen met spellingmethode TaalExtra van Squla.
Tip 5: Oefen met dictees
Samen met je kind oefendictees maken is ook heel leerzaam. In het onderwijs worden vaak dictees afgenomen om spelling te oefenen. Een oefendictee richt zich op het aanleren van correct spellen. Doe dit samen door je kind woordjes te laten horen of zien en vervolgens te laten opschrijven. Hierna controleer je het dictee samen, zodat jij dingen uit kunt leggen.
Tip 6: Blijf lief, geef complimenten
Bij het goed spellen van woorden is er geen grijs gebied: het woord is goed of fout geschreven. Dat kan voor kinderen best lastig zijn, omdat ze continu geconfronteerd worden met de foutjes die ze maken. Benadruk daarom ook de inzet van je kind tijdens het oefenen en geef hem complimentjes. Leg de focus op de woorden die wel goed gaan om hem aan te moedigen. Complimenteer je kind met de vooruitgang die hij boekt in plaats van te focussen op de foutjes die hij maakt!
Dit artikel is samen met onderwijspartner Squla geschreven.
Verder lezen?
Alles over je kind leren lezen
Hoe wordt dyslexie gesignaleerd op de bassischool?
Rekenproblemen, hoe pak je het aan?
