Ben je zwanger of ken je iemand die dat is? Dan is zwangerschapsmisselijkheid vast geen onbekend fenomeen. Maar wist je dat er een verschil is tussen de gebruikelijke ochtendmisselijkheid en een meer intensieve aandoening genaamd Hyperemesis Gravidarum (HG)? Elk jaar hebben ruim 130.000 Nederlandse vrouwen te maken met zwangerschapsmisselijkheid, maar voor sommigen gaat dit verder dan 'normaal'. Deze vrouwen worden zelfs beperkt in het dagelijkse door deze misselijkheid. Ontdek waarom HG, dat bij 0,2 tot 3,6 procent van de zwangere vrouwen voorkomt, zoveel impact heeft en wat je tegen deze extreme misselijkheid kunt doen.
Ongeveer 60% tot 80% van de zwangere vrouwen hebben tijdens de zwangerschap last van misselijkheid. Meestal is de misselijkheid vervelend, maar is het nog te doen. Bij sommige vrouwen is de misselijkheid zo intens dat ze moeite hebben hun dagelijkse bezigheden uit te voeren.
HG staat voor hyperemesis gravidarum. HG is een vreselijke zwangerschapsziekte die zorgt voor extreme zwangerschapsmisselijkheid waarbij je constant moet overgeven. HG kan zo extreem zijn dat je er doodziek van wordt en de meest simpele bezigheden niet meer lukken. Je werk kan eronder lijden, het zorgen voor je kind(eren) lijkt een onmogelijke taak en dan hebben we het nog niet eens over de zorg voor jezelf en je ongeboren kindje!
Als je last hebt van HG en zo vaak moet overgeven dat je niets binnenhoudt, is er een grote kans dat je uitdroogt en/of teveel gewicht verliest. Daarom is het ontzettend belangrijk dat je (zo snel mogelijk) behandeld wordt.
Er is recent onderzoek gedaan door Dr. Marlena Fezjo in de Verenigde Staten en dat werpt een interessant licht op waar Hyperemesis Gravidarum (HG) vandaan komt. HG is een moeilijk woord voor een lastige zwangerschapsaandoening met heel veel misselijkheid en overgeven. Het blijkt dat deze aandoening ontstaat door een ingewikkeld samenspel in ons lichaam.
Uit het onderzoek blijkt dat zowel aanstaande moeders als hun baby in het begin van de zwangerschap veel van een stofje maken met de naam 'GDF15'. Dit stofje neemt echt toe in die periode. Wat bijzonder is, is dat bij vrouwen met HG een deel van de hersenen extra gevoelig lijkt te zijn voor dit stofje. Dat deel van de hersenen zorgt ervoor dat we ons misselijk voelen en moeten overgeven.
Wat nog interessanter is, is dat ons lichaam normaal gesproken GDF15 aanmaakt als we iets verkeerds eten of als we in aanraking zijn gekomen met straling. Het lijkt dan of ons lichaam zegt: "Stop met eten en gooi alles eruit!" Maar bij vrouwen met HG lijkt de toename van GDF15 op die bij mensen die lijden aan kankercachexia, een aandoening waarbij mensen veel gewicht verliezen door kanker. Bij HG is het GDF15-gehalte zelfs meer dan twee keer zo hoog als bij kankercachexia. Deze ontdekkingen helpen ons om Hyperemesis Gravidarum te onderscheiden van andere gezondheidsproblemen.
Veel zwangere vrouwen zijn de eerste 3 maanden van de zwangerschap misselijk en moeten daardoor vaak overgeven. Dit is ontzettend zwaar en vermoeiend. Wanneer wordt het zorgwekkend? Wanneer gaat een normale misselijkheid over naar extreme zwangerschapsmisselijkheid? Natuurlijk is 3 keer per dag overgeven al te veel, maar je hoeft je dan nog geen grote zorgen te maken. Als je niet na elke maaltijd of na elk slokje drinken moet overgeven, houd je waarschijnlijk genoeg binnen om je lijf te voorzien van vocht en voedingsstoffen. Moet je zo vaak overgeven dat alles wat je binnenkrijgt er weer uitkomt, dan moet je meteen aan de bel trekken. Geef het aan bij je huisarts of verloskundige, zodat je doorverwezen kunt worden.
Hyperemesis Gravidarum (HG) kan voor elke zwangere vrouw anders zijn, met variaties in duur, ernst en behandeling. Het is belangrijk om te weten dat je niet alle genoemde symptomen hoeft te ervaren om de diagnose HG te krijgen. Hier zijn enkele symptomen die zich kunnen voordoen:
Bij sommige vrouwen kunnen de symptomen geleidelijk verbeteren, terwijl anderen mogelijk meer ondersteuning en medische behandeling nodig hebben. De diversiteit aan symptomen benadrukt hoe persoonlijk HG kan zijn en waarom aandacht en begrip zo belangrijk zijn bij deze aandoening tijdens de zwangerschap. Merk je 1 of meerdere symptomen op, neem dan meteen contact op met je verloskundige of huisarts.
Deze diversiteit aan ervaringen onderstreept de complexiteit van Hyperemesis Gravidarum. Het inzichtelijk maken van de verschillende symptomen en variaties is cruciaal voor het bieden van de juiste zorg en ondersteuning aan zwangere vrouwen die met deze aandoening te maken hebben.
Een zwangerschap met Hyperemesis Gravidarum (HG) kán zowel fysieke als emotionele gevolgen met zich meebrengen. HG gaat verder dan alleen maar een periode van misselijkheid en braken. We hebben enkele gevolgen op een rij gezet om rekening mee te houden.
Stichting ZEHG: ‘Belangrijk om te weten is dat huisartsen en verloskundigen nog steeds testen op ketonen in urine (uitdroging) voordat ze dames doorsturen naar het ziekenhuis. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat ketonen geen graadmeter zijn. Ketonen worden gevormd wanneer het lichaam zijn eigen vet gaat verbranden door een voedseltekort. Ketonen hebben niets te maken met de mate van uitdroging. Er is geen verband tussen ketonen en de ernst van HG. Het meten van ketonen in de urine heeft daarom geen toegevoegde waarde bij diagnose van HG en zou niet gebruikt moeten worden om (de ernst van) HG vast te stellen en wel of geen behandeling aan te bieden!’
Als je last hebt van extreme zwangerschapsmisselijkheid, dan zou je kunnen proberen waar je misselijk van wordt en waarvan niet. Voorkom dat je een lege maag hebt of eet voornamelijk koude gerechten als de geur van eten je tegenstaat. Is het echt niet te doen en blijf je overgeven, dan kan de huisarts of gynaecoloog medicatie tegen misselijkheid voorschrijven. Bijvoorbeeld Meclozine (wordt ook vaak voorgeschreven tegen wagenziekte), Metoclopramide of Omeprazol. In ernstige gevallen is een ziekenhuisopname noodzakelijk. We vroegen stichting ZEHG om tips die kunnen helpen bij HG.
Blijf je herinneren dat HG een ziekte is die tijdens de zwangerschap opduikt, net als bekkeninstabiliteit, zwangerschapsvergiftiging of het HELPP-syndroom. Het zit niet tussen je oren, je bent niet gek aan het worden, je stelt je niet aan, je zoekt niet naar aandacht door over te geven, je hebt geen eetstoornis. Je hebt wel last van een zwangerschapsziekte. Hyperemesis Gravidarum is ook als zodanig opgenomen in de database van Abstracted National Organization of Rare Disorders (de Nationale Organisatie van zeldzame stoornissen) in Amerika.
Praat erover met andere vrouwen die ook HG hebben gehad, dat helpt enorm! Kijk bijvoorbeeld eens op onze besloten praatgroep op Facebook. De praatgroep is er voor vrouwen die op dit moment last hebben van HG, maar ook voor vrouwen die net bevallen zijn en willen verwerken en herstellen van de heftige periode. Ook is de praatgroep bedoelt voor vrouwen die het weer aandurven om voor een broertje of zusje van het kindje dat ze al hebben te gaan, maar er wordt ook gepraat over de impact van HG. De besloten praatgroep is 24 uur per dag actief en staat vol tips en tricks rondom voeding en medicatie. Vrouwen vinden er steun en versterken elkaar tijdens moeilijke periodes.
Luister naar je lichaam! Neem de rust die je nodig hebt en probeer niet geforceerd de dingen te blijven doen die je normaal ook deed. Overgeefsessies zijn een aanslag op je lichaam en je hebt nu alle energie voor jezelf nodig. Zet je leven dus een versnelling lager en voel je vooral niet schuldig als je jezelf ziek meldt op je werk. Als je bij je ziekmelding aangeeft dat het om een zwangerschap gerelateerde ziekte gaat, wordt jouw werkgever door het UWV gecompenseerd voor jouw salaris.
Vraag om de hulp die je nodig hebt! Vaak willen mensen je wel helpen, maar hebben ze geen idee hoe. Hoewel het soms moeilijk kan zijn om hulp te vragen, is het toch erg belangrijk omdat je je rust hard nodig hebt, zoals we ook bij de tweede tip al schreven. Bovendien kan het ervoor zorgen dat je niet in een isolement raakt, je kunt nu immers minder makkelijk weg of je bent zelfs aan bed gebonden.
Vrouwen die met HG te maken hebben, hebben toegang tot een reeks behandelingsmogelijkheden die zijn ontworpen om de symptomen te verlichten en het algehele welzijn te verbeteren. Deze opties omvatten medicijnen die misselijkheid en overgeven verminderen, vocht- en voedingsondersteuning om uitdroging en voedingsdeficiënties te voorkomen, en andere interventies die specifiek zijn afgestemd op de behoeften vrouwen met een HG-zwangerschap. Momenteel wordt er gewerkt aan een landelijke richtlijn voor de behandeling van HG, waarin belangrijke partijen zoals de NVOG, KNOV en Stichting ZEHG betrokken zijn. Het ontbreken van een landelijk protocol betekent dat de behandeling op dit moment kan variëren, niet alleen per stad en ziekenhuis, maar zelfs per arts. In de tussentijd kunnen de RCOG-richtlijnen worden gebruikt als leidraad voor de behandeling van HG. Deze richtlijnen kunnen een waardevolle hulp zijn voor zowel zorgverleners als zwangere vrouwen om de juiste zorg te ontvangen in deze uitdagende tijd.
Bij de behandeling van ernstige zwangerschapsmisselijkheid en HG ligt de focus in eerste instantie op het handhaven van vochtniveaus. Als het gaat om voedsel, is het advies iets anders dan normaal. In plaats van streven naar gezonde en gevarieerde voeding, ligt de nadruk op het binnenkrijgen en behouden van voedsel. Wat iemand met HG kan eten, verschilt van vrouw tot vrouw en kan zelfs van week tot week veranderen. Het kan heel anders zijn dan de normale adviezen voor mensen met misselijkheid en maagproblemen. Het is van belang om te experimenteren met voedingskeuzes en te eten waar je op dat moment zin in hebt. Elke calorie die je binnenhoudt, telt.
Wanneer het risico op uitdroging en ondervoeding dermate groot is, kun je opgenomen worden in het ziekenhuis. Dit is echt je laatste redding en in veel gevallen knappen vrouwen die niets binnen kunnen houden wat op. In het ziekenhuis krijg je een infuus zodat het vocht direct wordt aangevuld. Daarnaast krijg je medicatie tegen de misselijkheid. Ongeveer 2 tot 3% van de vrouwen die last hebben van extreme zwangerschapsmisselijkheid worden opgenomen in het ziekenhuis.
Hoe lang je in het ziekenhuis moet blijven is afhankelijk van je situatie. Soms is 1 dag voldoende, maar het kan helaas ook voorkomen dat je meerdere dagen moet blijven. Het belangrijkste doel is dat je weer voldoende vocht en voedingsstoffen binnenkrijgt en dat je baby gezond is. Er zal daarom ook een echo gemaakt worden. Met een bloedonderzoek wordt bekeken of je een vitaminetekort hebt en welke dat zijn. Deze worden dan meteen aangevuld. Zodra je klachten verminderen en je bent aangesterkt, mag je weer naar huis.
Het kan zijn dat je medicatie meekrijgt voor thuis. Deze zal je geleidelijk afbouwen. Ongeveer 4 op de 10 vrouwen blijven klachten van extreme zwangerschapsmisselijkheid of HG houden. Zij moeten later helaas weer opnieuw opgenomen worden. Dit is ontzettend zwaar zowel mentaal als lichamelijk. Het kan helpen om contact te zoeken met andere vrouwen die in dezelfde situatie hebben gezeten. Dit kan via stichting ZEHG.
Stichting ZEHG: ‘(Ernstige) zwangerschapsmisselijkheid en HG hebben naast een grote lichamelijke impact ook een enorme psychische impact. Het kan het plezier in de zwangerschap compleet doen vergeten en je doen afvragen of je wel normaal bent. Het ‘probleem’ bij zwangerschapsmisselijkheid is dat de ergste klachten zich vaak openbaren in de periode dat mensen de zwangerschap nog even voor zich willen houden. Het gevolg hiervan is dat vrouwen in stilte lijden en hun ervaringen niet goed kunnen vergelijken met anderen, daardoor ontbreekt een kader om te bepalen of de misselijkheid die wordt ervaren nu ‘bij de zwangerschap hoort’ of dat er iets aan gedaan moet worden.’
‘Bij zwangerschapsmisselijkheid die verder gaat dan wat onpasselijkheid in de ochtend komt het hele scala aan negatieve emoties langs. Kwaadheid omdat de zwangerschap niet verloopt zoals je had verwacht, omdat de roze wolk niet wordt gevonden, omdat je je normale leven niet meer kunt leiden of omdat de omgeving geen begrip kan opbrengen. Verdriet omdat je het gevoel hebt alleen te zijn met deze klachten. Angst omdat je je afvraagt of dit wel normaal is en of je baby hier niets aan overhoudt. Of bij ernstigere misselijkheid, angst omdat je je afvraagt of je hier zelf niet iets aan gaat overhouden. Verraad omdat je niet in staat lijkt te zijn om normaal zwanger te zijn.’
‘De grootste problemen ontstaan echter door schuldgevoel:
Sommige vrouwen die veel last hebben van extreme zwangerschapsmisselijkheid of HG hebben werkelijk alles geprobeerd om van die misselijkheid af te komen. Maar niets blijkt te helpen. Zij blijven dag in dag uit zichzelf beroerd voelen, zijn constant misselijkheid en moeten heel veel overgeven. Dit is ontzettend zwaar. Hoe moet je nu door die zwangerschap heenkomen? Hoe kun je omgaan met extreme zwangerschapsmisselijkheid of HG?
Om je voor te bereiden op een eventuele HG-zwangerschap, heeft Stichting ZEHG een handig voorbereidingsplan ontwikkeld. Dit plan helpt zwangere vrouwen en hun partners zich bewust te worden van mogelijke uitdagingen en biedt informatie over mogelijke behandelingen. Het plan kan als gids dienen voor gesprekken met verloskundigen en gynaecologen, om zo tot een gedeeld behandelplan te komen dat alle betrokkenen ondersteunt.
Vrouwen die last hebben van extreme zwangerschapsmisselijkheid of HG kunnen hulp krijgen van Stichting ZEHG. ‘Stichting ZEHG is in 2013 opgericht door vrouwen die zelf Hyperemesis Gravidarum in hun zwangerschap(pen) hebben meegemaakt. Omdat de onbekendheid met HG, zowel binnen de medische sector als binnen de sociale omgeving, niet goed is. Veel vrouwen (en hun partners) ervaren onbegrip, diagnoses worden niet gesteld of de oorzaak van veelvuldig overgeven wordt als psychisch benoemd.’
‘Ons voornaamste doel is vrouwen (en hun partners) met zwangerschapsmisselijkheid of HG een plek te bieden waar zij zich gehoord en begrepen voelen. Wij zorgen er als Stichting voor dat er meer begrip en awareness komt voor de aandoening in het hele spectrum. Denk hierbij aan benadering via social media. Daarnaast faciliteren wij onderzoek naar zwangerschapsmisselijkheid en HG.’
